Ars moriendi(1488)–Anoniem Ars moriendi– Auteursrechtvrij Inhoudsopgave Dit boeck is gheheyten dat sterf boeck. § Hier beghint dat prologus. § Hoe hem die siecke mensche bereyden zal in sinen laetsten eynde § Hier nae volghet die figure vander becoringhe des duuels Die conste van steruen § Hier nae volghen die gruwelijcke pinen die een yeghelicke sundich mensche besitten sal die in sinen stinckenden sunden verherdet is ende die barmherticheyt godes niet en is begherende ende blijft in wanhope ende in mistroeste § Die gruwelijcke pijne der gheenre die de arme menschen verdrucket hebben ende hoer goet mit onrecht ontnomen ende afgheplucket hebben. § Hier beghinnen die pijnen der geenre die dat yerste ghebot gods ghebroken hebben. § Die pijne der houeerdigher hertneckigher menscen. § Die pijne der ghierigher menschen die haer genoechte in costelijcke scatten ende in groet goet zetten. § Hoe quaet dat deze touerije is leest men een exempel § Van dezer gelijcken leestmen noch een ander exempel. § Van enen clerck die den duuel begeerde te sien een exempel § Hoe iamerlijke dat die duuels ende die verdoemde sielen ghepinicht werde ende wat groter twistinghe en verwytinghe dat si onder malcanderen hebben leestmen een merckelick exempel. § Dat goede ingheuen des heylighen engels teghen die becoringe des duuels ende hoe hem die siecke mensche stantachtelijcke sal wederstaen ende alle sine quade becoringhe ende bedrieghenisse van hem verdriuen sal ¶ Hier beginnen die blijsscappen der saligher sielen die een eyghelick kersten mensche ghebruken zal. wanneer hi des duuels temptacie vromelick weder ghestaen heuet. § Hoe dat god niet an en siet rijcdom noch edelheyt. mer alleen werden dye doechdelijcke menscen gheloent mit zijnen hemelrijcke § Van die grote eendrachticheyt des ewighen leuens. § Inden hemelrijke en is niemant bedwonghen mer een yeghelick heeft daer sinen vrijen wille. § Hoe dat inden hemel gheen verueernisse noch anxte en is § Hoe die duuel die salighe sielen niet en mach verueren. § Hier nae volghen .iij. zonderlinge gauen die god den salighen sielen geuen sal. § Van hoe groete machte dattet gheloue is leestmen een exempel § Een exempel van enen ridder dye den duuel mit hem liet rijden. § Datmen in gheen mistroeste noch in wanhope vallen en sal leestmen een merckelick exempel § Die temptacie des duuels vanden wanhopen. § Van dat gruwelijcke aenschouwen der duuelen ende van hoer wreetheyt. Ende vanden anxtelijcken wormen dye inder hellen zijn. § Die hat ende nijt des duuels die hi to allen menschen heuet § Nu salmen verstaen ende mercken in wat manieren dat die duuels ende die zundighe verdoemde menschen ghepinicht ende ghequellet werden § Hoe die verdoemede sielen begheren te steruen. mer ten mach hem nummermeer ghescien ¶ Van die gruwelijcke dieren dye in die helle zijn. ende van die anxtelicke pine die si den verdoemde sielen aen doen § Van die onbekentheyt der verdoemeder sielen ende van die verwintinge ende schempelike woerden die si tot malcanderen segghen § Vanden groten dwanck die in dye helle is. § Hoe die verdoemde van gode ende van allen heylighen versceiden zullen wesen ende hoe grote pijne dat hem dat wesen sal. § Van twee die alre meeste ende zwaerste pijnen die de verdoemde inder hellen hebben. § wat groter pine dattet den verdoemeden sielen wesen sal dat aensicht godes nummermeer in vrouden te sien. § Die verdoemde moeten ten oerdel comen teghens horen wille ¶ Men leest een exempel van enen zundigen ridder die alle zijn leuen quaet gedaen hadde ende nochtans ouermits drie woerden behouden bleef. § Hier af leestmen een verueerlic gruwelick exempel. § Een exempel van enen ridder die soe anxtelike ende lelicke zwoer. dat hem dye duuel opuoerden mit lijf ende mit siele in die helle. ende hoe zijn darmen bouen int huus aen die latten bleuen hanghen § Dat goede ingheuen des engels teghen die temtatie des duuels Ende hoe die engel den siecken mensche inbrenget dat hi betrouwen sal in die ontfermherticheyt godes HIer beghint die glorie ende die blijscap die den menscen van gode gegeuen sal werden als si in xpristo betrouwen ende begheren barmherticheyt. Ende vallen niet in mistroeste Ende noch ock die glorie der gerechtigher die rechtueedich gheleeft ende gheweest hebben ¶ Hoe dat hemelrijcke ghegeuen wordet alle den ghenen die dat begheren ¶ Van die grote liefte die god tot allen sundighen menschen heuet ende hoe blidelick dat hi den sundighen mensche tot ghenaden ontfanghet ¶ Die salighe siele sal inden hemel hebben drie sonderlinghe grote blijscappen ende vrouden. § Van hoe anxtelike pine dattet vegeuier is leestmen een schoen exempel § Een exempel van enen priester dye alsoe ontellike veel duuelen tot sinen lesten eynde quamen dat hise niet tellen en mocht § Van enen priester die de trompette vanden engel hoerde blasen ende hoe dat god die werlt wolde laten vergaen. Die temptacie des duuels vander gyericheyt. § Van drie erfghenamen die nae des menschen doot verlanghen § Hoe dat die mensche naket gheboren is ende weder omme naket vander eerden scheyden moet § Hier af leestmen een gruwelijck exempel van enen rijcken man die al zijne ghenoechte in costelijcke scatten ende rijcdomme gheset hadde ¶ Die anderde erfghename die na des menschen doot verlanghet is die duuel. § Die wormen begheren dat vleysce inder eerden omme dat te verslinden. § Men leest hier af een suuerlic exempel daer een mensche wel op dencken ende pensen mach ende versmaden alle die rijcdommen deser werlt § Een gruwelick exempel vanden hertoghe van cyringien. § Datmen den menschen gheen quade exempelen gheuen en sal leestmen een gruwelick exempel § Dat goede ingheuen des heylighen engels teghen die temptacie des duuels vander gyericheyt. § Hier beghinnen die blijscappen der saligher menschen die gyericheyt in hore tijt versmaet hebben ende die oec sober in eten ende drincken gheweest hebben. § Die blijscap der gheenre die dertenheyt ende ghemack versmaet hebben. Waer mede de sielen dat hemelrike verdient hebben § Hoemen den goeden mensche vten quaden kennen mach. § Die glorie der gheenre die houerdy in horen clederen ende anderen cleynaten versmaet hebbe § Hoe die heylighen inden ewijghen leuen ghecroent werden Die soete verkoelinghe die inden hemelrike is. ¶ Die glorie alder lieuer vrienden gods die gode in rechtueerdicheyt ende in anderen doechden ghedient hebben. Hoe die salighe siele vrolick ende ghenoeghlick van gode ontfanghen wordt leestmen een schoen exempel § Van enen goeden deuoten monick die gheheten was zegher. welkes siele ons liefvrouwe ontfenck § Die temptacie ende die becoringe des duuels van die onuerduldicheyt. ende van die onlijdsaemheyt. § Die pine der gulsigher menschen die horen buyck houden voer horen god § Van die onghenadelike spise die den verdoemden voer gheset wort § Vanden dranck die die verdoemde in die helle drincken § Hoe quaet dattet dansen is ende myt wat groter pinen dat die sielen daer om ghepinighet werden.. ¶ Wat grote quaet dat van dezen dansen comt leestmen een gruwelick exempel. § Van.iiij.sunderlinghe pinen. die een yeghelike verdoemde siele hebben zal van binnen inder herten. § Hoe de verdoemde menschen gode vloecken mit al sinen heylighen. ende mit al den menschen die opter werlt leuen. § Hoe die verdoemde sielen niet alleen gode mit sinen heylighen ende mit alle menschen en vermaledien. Mer hoe zij hem zeluen oec veruloecken ende vermaledyen. ¶ In wat groter onmachten dat die verdoemde siele ligghen wanneer si dese maledixien mit luder stemmen gheroepen hebben. ende hoe heesche dat zij werden vanden roepen. § Van den gruweliken put daer dye verdoemde sielen in gheworpen werden § Dat goede ingheuen des heylighen enghels teghen die temptacie des duuels vander onlijdsaemheyt. § Wat groter blijschap ende vroude dat den ghebenediden sielen nae dezen leuen aenstaende is ¶ Van die bliscap ende vroude der geenre die verduldich in horen liden hebben gheweest. § Men leest een schoen exempel van enen man die langhe tijt sieck gheleghen hadde ende in groter pinen bleef hi ligghen ende en conde niet verscheyden. § Een soete vermaninghe die god to allen menschen sprect. § Die grote liefte die god tot den ghelouighen kersten menschen heuet. § Hoe ghenoechlick dat die hemelsce glorie is te ghebruken leestmen een schone exempel. § Die temptacie des duuels vander vermetenheyt. § Die pine der gheenre die traech geweest hebben. § Die pijne der gheenre die oncuusheyt ghedaen hebben. ¶ Vanden wreden dieren die die sielen inder hellen pinighen ¶ Van dat wreede beeste daer die oncuusche menschen mede ghepinighet ende ghequellet werden. § Hoe anxtelike stemmen dat die duuelen hebben. § Hoe die duuel den verdoemdem sielen dwinct dat si mit malcanderen oncuuschelick inder hellen leuen moeten. § Hier af leestmen een verueerlic gruwelick exempel. § Hoe verueerlicke sunde dat dese oncuusheyt is ende in wat groter perikel datmen daer mede comt. leestmen een gruwelick exempel § Hoe anxtelick dat god die gheestelike menschen plaghet die mit dese sunden besmet zijn leestmen een exempel § Een exempel van enen riken man. die omme zijn oncuusheyt vanden duuelen in die helle ghetoghen waert ¶ Men leest een gruwelick exempel. van enen cardinael van romen den die duuelen te gherichte voerden § Een exempel van enen rentmeister die valschelick beschuldicht waert voer sinen here van quader rekenschappe ende hoe hi ouerloghen waert § Dat goede ingheuen des heilighen enghels teghen die vermetenheyt. § Die blijscappe der gheenre die oetmoedich gheweest hebben § Die blijschap der gheenre die hem zeluen niet gheprijst en hebben in hoer verdenste. ¶ Vanden ghenoechlicken zoeten sanc die inden ewighen leuen is ¶ Een nutte vermaninghe op al deze voerschreuen punten. § Een exempel van enen broeder dye alsoe heylich leuende dat hi die enghelen hoerde singhen. § Hoe goet dattet is datmen die moeder godes dient ende aenroept ende hoe dat si enen mensche bijstaet in zijnre noot. leestmen een exempel.. In wat groter pijnen datmen comet mit onrechtueerdighen goede leestmen een gruwelick exempel § Een exempel van enen clerc de god ende zijn gebenedide moeder versaect hadde. ende noch ouermits berouwe tot ghenaden quam § Een exempel van enen broeder dye alsoe gheestelick leuede. dat doe hi sterf zijn siele soe gheringhe int hemelric quam als een pijl vut enen boghe § Die sentencie die dye siele ontfanct nae dat si verscheyden is. § Hoe die heyden ten ordel godes comen moeten Hoe die kersten menschen voer dat ordel gods ghedaecht werden § Hoe die weerlike richters ghedwonghen sullen werden ten oerdel te comen. § Hoe alle quade kersten menschen gedaecht zullen werden te comen voer dat oerdel godes § Hoe die echte luden ten ordele sullen ghedaecht werden § Dat antwoert dat die zundige menschen gheuen sullen. § Hoe vriendelick dat die richter sinen wtuercoren vrienden toe speken sal ende hoe zijn grote strenghicheyt dan in oetmoedicheyt ende in sachtmoedicheyt verwandelt zal werden. § Mit wat loen dat die salighe werden gheloent § Van die woensteden der heylighen die inden ewighen leuen zijn. § Die woninghe der heyligher martelaren. § Van die woninghe der ioncfrouwen ende der maechden § Die woninghe daer die heylighe lerers in zijn. § Die woninghe der keyseren ende coninghen. hertoghe ende greuen. ende alle ander heren § Die woninghe der heyligher patriarchen ende propheten. § Die woninghe der onnoseler kinderkens die nae der dopen steruen. ¶ Een ghenoechlijke vraghe vander vrouden des ewighen leuens. § Een notabel puntken dat ghenomen is wt cantica. § Van enen goeden wille § Van wat virtuten dat het ewijghe leuen is