Ars moriendi

¶ Die anderde erfghename die na des menschen doot verlanghet is die duuel.

TEn anderen male o snode vleysche so begheeren dinen doot die duuelen. Want hoer testament dat is dijn siele de si mit groter wreetheyt wt dinen licham scoren ende breken ghelikerwijs als verwoede rasende honden ¶ Soe moeten die gloriose heylighen ende de schone engelen besiden staen ende sullen droeuich wesen Mer die duuels sullen schateren. ende lachen. ende schempen ende sullen dijn onsalighe siele voeren mit een ontellike schare der duuelen int afgront der hellen ende brenghense in die ewighe verdoemenisse

§ Och sal dit ons erfghename wesen ende sal hi mit onser ellendigher sielen aldus iamerliken omme gaen Soe laet ons neerstelick toe sien op dat ons siele in sinen handen niet en come noch dat hi ons erfghename niet en werde. ¶ O hoe anxtelick sal die duuel wesen aen te schouwen wanneer hi comt omme die siele te halen. Want hi is altoes bi den mensche als zijne siele vanden lichaeme scheyden sal ¶ Och was die duuel al soe coen ende alsoe stout dat hij onsen lieuen here ihesum xpristum alsoe stoutelike ende coenlike dorste becoren die gheene quaet noch sunde ghedaen en hadde.

Want van hem staet veel gheschreuen. als dat onse here nye sunde en dede oft hi en dachte nye sunde te doen want hi was die ghene die alle der werlt sunden af nam.

§ Ghelikerwijs als die heylighe man sinte Iohan baptista van hem sprect daer hi aldus seyt. Ecce agnus dei ecce qui tollit peccata mundi. ¶ Dat is te segghen. Siet dat lam gods xpristum ihesum. siet den ghenen die daer af doet die sunden der werlt. Recht of hij segghen soude dit is die gene die macht

[fol. 40v]

heuet die sunden te vergheuen. ende sonder hem en mach niemant salich werden. Want dan die duuel aldus stout ende coen is dat hij den ghezontmaker alder werlt dorste becoren in zijnen leuen doe hi noch op eertrike ghenck. ende oeck dorste comen op die galghe des cruces doe hi den geest gheuen zolde omme ons te verlossen vander ewigher doot ende begheerde zijn gloriose siele ter hellen te trecken. Hoe coenlick sal hi dan comen om ons siele ter hellen te trecken die ouerladen is mit veel groter zunden

§ Men leest dat op der werlt gheene meerre mine en is dan dat aenschouwen des duuels ¶ Och is dat aensichte des duuels aldus verueerlick inder doot dat die gloriose ende reyne ioncfrouwe maria die moeder ons liefs heren xpristi ihesu die een coninghinne des hemels ende der eerden is Dese begheerde van horen ghebenediden sone dat hi hoer gonnen woude als dat si den duuel in hoer doot niet sien en dorste. ¶ Och leyder wat zullen dan die menschen lijden die in groten zunden gheleeft hebben die dye duuelen mit ontelliken scharen halen zullen ende brenghense in die ewighe verdoemnisse daer si ewelick mitten helschen duuelen in ghepijnighet moeten werden.

§ O wat verueerliker anxteliker aenschouwen zal dat zijn den vermalediden zundighen verdoemden menschen des duuels toecomste te verwachten want hi arbeyt altoes omme den mensche te brenghen totter ewigher verdoemenissen. ¶ Ghelikerwijs die heylighe man sinte Bernardus bescriuet. Dat al die begheerten der duuelen ende alle horen arbeyt ende al hoer sorchuoudicheit en is anders niet dan dat zy ons sielen brenghen moghen totter ewigher verdoeminissen ende dat si ons moeghen brenghen in dye ewighe pijne daer si in ghepinicht werden.

§ Die heylighe apostel sinte Peter scrijft in sine epistole seggende aldus De duuelen lopen omme als grimmende leeuwen ende hongyerighe woluen ende briesende ende ronckende soecken si of si yemant mochten vinden den si verslinden mochten. ¶ Och hoe zalich is dye mensche ende wat groter verstant is inden mensche gheleghen die nu te tijde toe siet omme vrienden ende beschermers eer dye doot comt die alsoe onuersiens comet. datmen niet en weet wanneer hi comen zal ende nochtants weetmen wel dat hy vmmer comen moet op dat dan een mensche beschermet mach zijn van dese gruwelike schare der duuelen vander hellen Ende op dat hi mach comen bi die ghenoechlike schare der engelen ende bi allen vutuercoren vrienden ons heren xpristi ihesu die hem moghen vrijen ende verlossen vut die handen des duuels

§ Och lieue mensche maket alsoe eer ghi van eertrike sceydet dat ghi vmmer enen voorspraeke hebbet die v ontsculdijghen mach voer die quade duuels wanneer ghi steruen moet Want si sullen v besculdighen mit veel oerzaken ende redenen op datstu dan yemant hebste die di

[fol. 41r]

mach helpen ende bistaen in die vre dijnre doot.

§ Hier omme o lieue mensche hebbet dit in ghedenckenisse. Wilstu den duuel niet ontsien noch vresen noch en wilstu voer hem gheen anxte hebben. soe doet ghelikerwijs als de heylighe man sinte Bernardus seyt. ¶ Ist sake datstu den duuel niet en dienste soe en derf dij nyet gruwelen noch lede wesen voer die pijne der hellen of die duuel en sal over dijne siele nummermeer machte hebben. Want die duuel en mach gheen sielen ter hellen trecken dan die hem gedient hebben in horen leuen ende hebben des duuels kinderen gheweest. ¶ Och lieue mensche en dien vmmer desen quaden here niet Want is dat sake dat ghi hem dient hi sal v sonder twiuel lonen mit die ewijghe verdoemenisse ende dijn siele sal hi pijnighen mitten helschen vuer.

Mer lieuer dient gode ende sinen heyligen. op dat si di moghen beschermen teghen die anxtelike pijnen des duuels vander hellen ende brenghen dijn siele mit hem in dat hemelrike daer alle salighe sielen in onsprekeliker vrouden altoes leuen mit xpristo ihesu horen gheminden brudegom die si in horen leuen altoes trouwelick gedient hebben. ¶ Ouerlegghet dit in v herte wat anxteliker pine dattet is mit den wreden duuelen altoes ende ewelic sonder barmherticheyt ghequelt ende ghepijnicht te worden. Ende wat ghenoechte. ende wat blijscappe datter is met xpristo ihesu ewelick te regneren. ende mit zijnen wtuercoren altoes mit blijscappen ende mit ghenoechten te leuen in onsprekelijcker vrouden ¶ O lieue mensce maect vanden testamente des duuels een testament godes. Dat is voersiet v die wijl datstu die tijt hebbeste als dat die duuelen mit uwer sielen niet ter hellen trecken en moghen. Mer dat v siele ghebracht werde in dat ewighe leuen. Ist sake dat ghijt aldus maect soe en sal die duuel v siele te testamente niet crighen. mer si sal gode ghegeuen werden tot enen ewighen testamente ¶ Dit testamente moecht ghi maken ouermits goeden doechdeliken wercken ende ouermits lijdsaemheyt dat is datstu verduldich biste in alle verdriete ende siecte die v god toe seynt. Ende is dat sake datstu dit doetste so sal v testamente gode behaghelic ende bequame wesen ende v siele sal hi mit groter blijscappen ende begheerten ontfanghen in zijn ewijghe testamente. ¶ Mer is dat saecke datstu die werlt dient ende hoer genoechte naeuolghet soe gheuestu dijne siele den duuel te testamente. ende soe salstu een alte quaden erfghename hebben Want hij sal iamerlicke ende verueerlick mit dijnre sielen ommegaen ende mit onsprekelijker pinen sal hi dijn bedroefde siele quellen.

¶ Och voer aldustanighen testamente mach een mensche wel gruwelen. ende hi behoeft wel voer hem te sien als dat die duuel gheen testamente ouer zijn siele en hebbe. Ende hier voer heeft heem een mensche goet te wachten. Want god en heuet den mensche opter werlt nyet

[fol. 41v]

gheset dat hi den duuel dienen sal. mer dat hi gode sinen schepper ende verloesser dienen sal