Ars moriendi

§ Van twee die alre meeste ende zwaerste pijnen die de verdoemde inder hellen hebben.

HIer salmen weten dat onder allen verdoemden menschen zijn twe sonderlinghe grote pinen. dit zijn die meeste pinen daer die verdomede mede ghepijnighet werden ¶ Die yerste pine is want si die tijt der gracien verloren hebben ende dat ewighe leuen hebben versmaet ende hem seluen mit willen ouermits een wenich tijtlijcker genoechten verdoemt hebben ende hem seluen onder die helsche honden gheset hebben. ende daer ewelick af ghepinighet te worden ¶ Hier omme zijn si op hem seluen alsoe quaet dat si hem seluen te stucken biten mit crabben mit stoten mit slaen ende mit menigerhande mistroesticheyt dye si hem seluen aen doen. Want si zijn vol bitterheyt ende verkeertheyt des herten. Si zijn op hem seluen alsoe quaet ghelikerwijs oftet rasende honde waeren. Want si zijn selue een sake hoerre pijnen ende hoerre ewigher verdoemenissen

¶ Bi desen sielen staen die wrede duuels ende bespottense mit smeliken schempeliken woerden. Dit zijn die woerden O du schone siele o du edel siele hoe scone heeft di god ghescapen ende ghemaect ende hoe lelick bistu gheworden ouermits dijn sunden. du biste op di seluen alsoe hatich dattu di seluen pinigheste. wij en behoeuen di niet te pinighen du spaerste onsen arbeyt ¶ Dit segghen die wrede

[fol. 25r]

bose duuels tot schempe ende laster der ellendigher verdoemder sielen Mer nochtans en pinighen si die sielen te min niet als hier voer gheschreuen is.

¶ Die gloriose apostel sinte Matheus seyt. Die tijt der penitencien hebben is versuymt. ende die daghen der beteringhe van zunden die zijn voerbij gegaen ende die gloriose tijt en zal hem nummermeer weder ghegeuen werden. Want doe hi hem ghegeuen was doe versmaden si hem ende en woudens niet hebben ¶ Och of die verdoemde sielen nu die tijt hadden dye si versuymt ende verloren hebben ouermits die ydele glorie desser werelt ende overmits horen stinckenden zunden ende ouermits een wenich vleyschelijcker ghenoechten die si nummermeer en moghen weder crighen ¶ Ia mochte een verdoemde siel die tijt weder crijghen alle die penitencie die die gheheele werelt in heuet ende die alle die menschen doen moghen dat zoude si gheerne doen ende dat zoude hoer lichte duncken toe zijn Mer dat is te late. daer en baet gheen carmen noch claghen noch daer en baetet gheen iamerlick bidden Want het is al omme niet dat si bidden. Iae mochten si enen dach ofte een vuer hebben daer si barmherticheyt in mochten verdienen. als wi moghen zoe langhe als wi leuen wat gruweliker exempel zouden si ons gheuen. Het en waer gheen wonder. zij en zouden menighen mensche vut den sinne brenghen ouermits haer iamerlike misbaer dat si hebben zouden omme te vercrighen enighe ghenade ofte verghiffenisse ¶ Och wat sal die mensce segghen die niet alleen die tijt en verliest alse die ghene die slapen. mer oec mit menighen groten zunden alle zijn daghen boeselick ende onnuttelick toe brenct

¶ Wat staet van aldustaenighen menschen ghescreuen. O vermaledide creaturen ist niet ghenoch dat ghi die tijt dijnre penitencien qualijcken toe brenghet. ghi en moet oeck andere menschen van penitencien ende doechdelicke werken trecken. laet di ghenoeghen mit dijne boesheyt ende quaetheyt ende en brenghet doch gheen ander simpele goede menschen tot boesheyt noch oeck tot zunden

Wilstu di zeluen verdoemen soe en brenghe niemant meer totter ewiger verdomenissen. laet dij mit dijnre quaetheyt ghenoeghen ¶ Hier omme o wtuercoren mensche ouerlegghet in dijne herte nu te voren also lange alstu die tijt heueste die du nu alle daghen qijt gaetste want voerwaer onder alle dinghen deser boser werlt en is niet costelijcker ende niet duerbaerre noch oeck niet beter dan die tijt want ouermits desen wercken die wi in dese teghenwoerdighe tijt doen sullen wi ewelick gheloent werden ¶ Is dat sake dat wi goede wercken doen ende ons leuen eynden in doechden soe sullen wi gheloent werden mit onsprekeliker blijscappen ende ghenoechten. Mer ist dat sake dat wij quade werken doen soe sullen wi gheloent werden mitter ewigher pinen der hellen.

[fol. 25v]

¶ Mer och leider menich mensche en achtet nu niet snoder noch onweerder dan die tijt. Want men doet menighe grote sunde. niet alleen omme die ghenoechte mer omme die tijt daer mede te verdriuen. Si seggen laet ons dit ofte dat bedriuen op dat wi ons tijt daer mede vergheten moghen want het is goede tijt cortinghe. Aldustanighe menscen ist van node dat si aen sien den heylighen apostel gods sinte paulus ende horen dat hi seyt in zijn epistel totten hebreen daer aldus ghescreuen staet. Wi en moghen gode nummermeer voldancken dat hij ons aldus langhe tijt verleent heeft onse zunden te beteren. ende laet ons leuen op dat wijse beteren moghen ¶ Och besiet hoe menighen mensce dat god heuet ghedodet die versmoert zijn in horen stinckenden zunden ende ewelick verdoemet zijn. Waer omme moghen wij al dus dwaesselick seggen dat wi niet en weten waer moede dat wi dese tijt toe brenghen zullen. Moghen wi gode niet wel dancken dat hij ons aldus langhe spaert ende tijt gheuet onse zunden te beteren. Sijn wi niet alsoe zundich als menighe die god in sinen zunden heeft laten smoren. Iae ick hebbe anxte dat wi dicwijl veel zundigher zijn ende nochtans is hi ons ghenadich ende spaert ons ende gheuet ons langhe tijt onse zunden te beteren. Mer o wee den ghenen die horen tijt toe brenghen ouermits ydelheyt ende quaetheyt. het waer hem beter dat zij niet gheboren en waren. Want ho wenich dat si dese tijt der verdiensten achten si moeten nochtans daer reden van gheuen voerden strenghen ordel gods. Och wat zullen si seggen die horen tijt onnuttelik ende qualick toe gebracht hebben.

Och wat strengher ordel zullen ontfanghen te ionxten daghe vanden rechtueerdighen richter