Ars moriendi

[fol. 78v]

§ Die sentencie die dye siele ontfanct nae dat si verscheyden is.

Als die siele vanden lichaem verscheyden is zoe wordt si voer dat ordel gods ghebracht ende ontfanghet die sentencie hoerre verdiensten Dan wort si ghewijst in die ewige glorie of in die ewighe verdoemenisse ende daer moet si in bliuen ten ionxten daghe toe. dat god ordelen sal ouer leuendigen ende doden. Ende dan sal dat lichaem mit der sielen comen. Ende god sal dan ouer alle menschen ordelen also wel ouer dat lichaem als over die siele. ¶ Want al is die siele eens gheordelt als die mensche ghestoruen is. nochtans sal dat lichaem mitter sielen ordel ontfanghen ten ionxten daghe. want dat lichaem sal alsoe grote vroude ofte pijne hebben als die siele. Ende aldus sal dat oerdel godes twee reysen gheschien. Ten iersten als die mensche steruet. Ten anderen te ionxten daghe. ¶ Ende van desen oerdel hebbe ick een wenich ghedacht te schriuen op dat hem alle menschen daer teghen bereiden moghen dat si een goet antwort gheuen moghen voer den strengen richter wanneer si reden moeten gheuen van alle horen woerden ende wercken. die zij in horen leuen ye gheacht ofte ghedaen hebben

ISayas die propheet seyt. Heere v oerdel is den menschen ghekundighet ende gheopenbaert. mer die dwaesen en verstaens niet. noch die ghecken en achtens niet. mer nochtans zullen zij ontfanghen die sentencie inden oerdel. Die dwase vraghen waer omme dat die rijcdommen niet ghelijc ghedeilt en zijn Daer op antwoerde ick ende segghe Waren die goeden des menschen ghelijc gedeylt zoe waert loghenachtich dat god ghesproken heeft. Inden zweet dijns aensichtes zalstu dijn broot eten daerom waren die menschen euen rijc zo en soude dat niet gheschien. Nochtans en maect gode den enen mensche niet armer danden anderen. want si werden alle naect geboren, ende al is dat die een mensche riker is dan die ander dat is om der armer behoef ende ontrect hi dat den armen zoe is hi gerekent voer gode ghelijkerwijs als een dief.

[fol. 79r]

O Iheremias daerstu seggheste. van dat laetste oerdel godes. Daer op antwoerde ick ende segghe dat die menschen die nu gheordelt zijn nyet meer gheordelt en zullen werden. Mer die richter want hij nu heymelic gheordelt heeft sal openbaerlick comen oerdelen ende bewisen mit reden dat hi die sundighe menschen mit rechte verdoemt heuet. ende den goeden in zijn rechtueerdicheyt behouden heuet. ende dit is die sake waer omme dat god twee mael oerdelen sal. als ghi ghehoert hebt.

¶ Nochtans eer dit gheschien sal. so sal god die werlt laten vergaen in enen vuer in welcken vuer die hemel mit groten last vergaen sal. Ende die eerde mit al datter in is sal verbrant werden

Dauid seyt inden.xlix.psalme. ¶ God sal comen openbaerlick ende zijn aensicht sal bernen in vuer ende zijn ommeghanck in storminghe. ende hi sal sinen enghelen ghebieden die menschen te vergaderen. Ende die enghelen zullen voertkundighen want hi een richter ende een heer is. Ende god sal den zunder segghen. waer om benijstu mijn rechtueerdicheyt ende waer omme neemstu mijn testament onnuttelick in dijnen mont. Du hebtse mijn leringhe ghehaet ende mijn sermonen achter rugghe gheworpen. ende dijne mont oueruloede in quaetheyt. ¶ Ick zweech goedertierlick mer nu sal ick v straffen

§ In deze luttel worden zijn begrepen al die zwaer sunden der werlt. ende van desen zunden sullen die menschen oerdel ontfanghen. Die boecken sullen op ghedaen werden als Dauid betugende is. ende al die heymelicheyt sal voorden strenghen richter openbaer werden. ende die quaden sullen wt ghedaen werden wt den boecke der leuendigher.

¶ Ende die enghelen sullen comen myt basunen ende men te strijde trect. ende die eerde sal beuen. ende die enghelen sullen verlijcken blasen. Staet op ghij doden ende comt ten oerdel ende ontfanct een yeghelike v sentencie.

[fol. 79v]

God de almachtighe heer sal ten oerdele comen als een strenghe richter. Ende ten yersten sal hij doen roepen den duuel mit sinen enghelen die al beuende comen sullen voer dat strenghe oerdel godes. Ende god sal tot hem segghen. O ghij bose enghelen de ick gheschapen ende ghemaect hadde. ende gheset in alre wellusten O hoe schoen hadde ic v verciert ende van wat duerbaer costeliker steenen waren v vloghelen ghemaect.

§ O lucifer die vroech op stondes ho bistu nu gheuallen. Want ick heb v neder gheworpen omme v houerdije

¶ Tot dezen woerden sal lucifer antwoerden. O alre rechtueerdichste richter. Ick hebbe altoes bekent datstu die ghene waerste die mij soe schoen gescapen ende ghemaect hadt. Ende daer omme ist wel te mercken dat ick mi bouen dij niet en begheerde te verheffen. oeck en hebbe ick in gheen houeerdicheyt ghezundichet. mer het is v qualiken anbrocht van uwen enghel michiel. hi heuet mij aen v iamerlick beloghen. Ende daer om heeft hi dat ghedaen op dat hij besitten mochte mijn heerschappije die ic plach te hebben O ghi heyden ende alle nacien, besiet of ick die soe schoen van gode gheschapen was teghen god zundighen soude

§ Dan zal die richter antwoerden O lucifer zijn v wercken goet geweest. zoe zullen si ghetughenisse van v gheuen. Dan sal comen sinte Michiel ende seggen tot lucifer mit zoeten woerden. O lucifer. waer omme diffameerstu mi. Is v houerdije nu niet ghenoch becant

Isayas betughet in zijn.xiiij.capittel. Waer om legghestu dijn sunde op mi. hebstu aldus doechdelick gheweest als du seggheste inden hemel. waer omme en hebbestu die doechden opter werelt niet ghedaen. hebstu niet houeerdich geweest. Twee reysen dedestu maken gulden calueren onder den volcke godes. segghende Dit zijn die goden van ysrahel. Laet comen ander nacien der conin

[fol. 80r]

ghen die v inder eerden ghedient hebben ende laet hem ghetughenisse gheuen van uwen goeden wercken. Ende dan comen die coninghen voert aenschijn gods ende sien wredelick op lucifer seggende O bistu dit onse god, mij dunct datstu nu ghelijck ons gheschapen biste. want du bernste mit ons in die putten der hellen. du hebste aen ons verdient die ewighe verdoemenisse.

¶ Dan zal die richter tot hem segghen Sich nu hebstu die ghetughenissen ghehoert. Ende daer op zal hi antwoerden. Here en neemt nyet dat ick dit ghedaen hebbe. nochtans Adam ende Nabugadonozor. hebben deze niet ghezundicht in deze zunde. ende nochtans en hebt ghijse niet gheplaghet ghelijck mij. ¶ Hier op zal die richter antworden Alle deze hebben ghezundighet ouermits uwen quaden ingheuen. mer ghi en hadt niemant die v tot zunden brochte. dan v eyghen boesheyt. deze hebben penitencie gedaen Waer hebstu ye penitencie ghedaen. V quaetheyt is alle daghe vermeerdert. Voert alle ghi nacien. is lucifer mit alle sinen enghelen niet te rechte verdoemt Si zullen altemael antwoerden. Hi is weerdich der ewigher pijnen. Ende dan sal die coninck segghen tot lucifer ende tot sinen enghelen. Gaet ter luchter zijden. Ende tot sinen heylighen archangel michiel ende tot alle sinen heylighen engelen. ¶ Comt staen tot mijnder rechter siden

¶ Hoe dat ioetsche volck daer na ghedaecht zal werden toe comen. voer dat strenghe ordel

TEn anderen zal dat ioetsche volck gheroepen worden. ende de richter zal tot hem segghen. O ghi ioden ende volc van israhel en was ick v in die wet niet beloeft. die seyt. God sal een propheet verwecken ghelijck hem. ende die hem niet en hoert. sal wtgedaen werden. Was ic v niet gheseynt in die ghelikenisse godes. Heb ik dat woert gods niet gheprediket. heb ick v doden niet verwect. v blinden verlicht, ende v siecken ghesont ghemaect mit woerden Heb ik den doot niet gheleden. ende des derden daghes weder op ghestaen

Hebben mijn apostelen niet veel schone teykenen in v volck ghedaen ende nochtans hebt ghijse veruolghet ende doot geslaghen. heb ick die meer moghen doen dan ick ghedaen hebbe

¶ Dan sullen die iodea ontwoerden Rechtueerdighe richter tis waer god beloefde ons enen propheet te seynden

Mer god gaf ons een teyken. als wat die propheet propheteerde inden name des heren dat souden wi houden. Ende propheteerde hi teghen god soe souden wi hem doden O alre rechtueerdichste richter wi bekennen nu dat ghi die pro

[fol. 80v]

pheet waert die ons god seynde. Mer v prophecien en gheschiede niet als ghi wtspraket ende daer omme doden wij v nae onse wet. ende en hielden v voer ghenen waerachtighen propheet.

¶ Ten eersten hebstu gheseyt in die sinagoga openbaerlick. Dezen tempel zal ik te breken ende binnen drien daghen weder op maken. ende dat en gheschiede alzoe niet want die tempel bleef daer na langhe tijt staen.

§ Ten anderen hebt ghi gheseyt als ghescreuen is Iohannis vij. Ten si datstu eet mijn vleysch ghij en zult gheen leuen in v hebben. Ende wi en hebben v niet gheeten ende hebben nochtans langhe gheleeft. ¶ Ten derden hebstu gheseyt als Iohannes bescrijft.viij. Soe wie in mij gheloeft riuieren des leuendighen waters zullen wt zijn buyck vloyen. Daer gheloefde veel in v mer wi en saghen nochtans gheen riuiren wt horen buyck vloyen.

§ Ten vierden seyt ghi als Iohannes betuget ix. Soe wie mijn sermonen bewaert. en zal den doot inder ewicheit niet smaken. Daer isser veel gheweest die v sermonen bewaerden ende zijn nochtans doot. ende daer omme en zijn v prophecien niet waer ¶ Item ghi hebt den sabot ghebroken te vieren dat ons in onze wet gheboden was te doen.

§ Item wij hebben v gheuraecht ofstu xpristus wareste. ende ghi en woldes ons niet segghen Mer du seyste die wercken zullen ghetughenisse van mi gheuen. ende v wercken waren quaet. ende daer omme en waren wi niet schuldich in v te ghelouen.

§ Tot dezen woerden zal die richter antwoerden. O ghi ypocriten altoes hebstu die scrifte verstaen. weestu niet wat dauid seyt inden.lxxvij.psalm

O mijn volck verstaet mijn wet neyge v oren tot die woerden mijns mondes Ick sal opdoen mijn mont in ghelijckenisse. ende hier omme heb ick in ghelijckenisse ghesproken.

§ Al seyde ick van den tempel te breken. ick en seyde nochtans niet vanden stenen tempel. Mer vanden tempel mijns lichaems. Ende die richter zal een yeghelike vraghe dus verclaren. ¶ Ende dan zullen die ioden segghen. Och v duuster sprake heuet ons bedroghen. Dan zal die richter antwoerden Neen alsoe niet. mer als ick u die waerheyt seyde en wolde ghise niet verstaen. Dan zal die richter segghen. O ghi heyden ende ander nacien wat dunket v zijn deze ioden niet te rechte verordelt. Ende si sullen alte mael segghen Alre rechtueerdichste richter ia si

Dan sal die richter segghen. Gaet tot mijnre luchter siden.