Ars moriendi

§ Een exempel van enen ridder dye den duuel mit hem liet rijden.

DIe abte van munborch heeft mij een wonderlinck dinck vertel van eenre besetenre maghet ende van enen ridder. Daer is een ridder dat nu een zeer deuoet man is die voertijdes alsoe wonderlijcke vroem plach te wesen inden velde dat bijnae alle die grote edele luyden zijn vrienscap begheerden te hebben. ende hem schone henxten ende cledinghe plegen te seynden op dat hy hoer vrient wesen soude. Ende op eenre tijt doe een maghet van xii. iaren eens ridders dochter de beseten was in eenre kercken van gheestelijcken menschen ghebannen waert soe begonde si onuersiens zeer te lachen ende te roepen. Siet mijn vrient comt siet mijn vrient comt. Ende als hoer gheuraghet was wie die vrient ware. seyde si Ghi zult hem alte hantes sien Want si seyde van enen ridder die noch veer van daer was Mer hoe hi naerre quam zoe si blijder was Doe hi inder kercken quam stont si teghens hem op ende gruete hem ende seyde. ¶ Siet dit is mijn alre lieueste vrient laet hem tot mi comen. Die ridder was mit zeer costelijcken clederen gecleet. Ende doe hi bijder maget quam seyde hij. Bin ick dijn vrient. Ende die duuel sprack tot hem doer der maget mont ende seyde. Ia du biste mijn alre beste vrient Want du doeste al mijn begheren. Hier af waert die ridder verueert al en dorste hij des nochtans niet segghen.

[fol. 18r]

§ Met hy seyde totten duuel. O du ongeuallighe duuel du biste al dwaes Want waerstu wijs du mochste lieuer zijn daermen steket ende tornoyet daer men den enen vanghet den anderen doot slaet. Wat legstu aldus ende moyeste dit onnosel maechdekijn dat geen quaet ghedaen en heuet. ¶ Die duuel seyde. Wilstu dat ick mitti trecke tot alsulken spele zoe laet mi in di varen. Die ridder sprack. Trouwen du en saltse i mi niet varen. Ende die duuel seyde Gunne mij dat ick by di opten zadelboem sitte Doe hem die ridder dat niet gunnen en woude. Begheerde hij datten die ridder enighe stede gunnen woude bi met te sitten. Mer die ridder en woldes niet consentiren. Die duuel seyde Ic en can niet te voete lopen Wilstu mi mede hebben soe wijse mi een stede daer ick sitten mach. Die ridder hadde medelijden mitter maghet ende hadse gheerne verlost van den duuel. ende seyde tot hem. wilstu dese maghet laten ende mit mij gaen ic sal v lenen enen hake van minen mantel. in alsulke vorwaerden dattu mi niet en sulste misdoen aen minen liue. ende soe lange bi mi bliuen als ic tornoy spelen soecke ende als ic di ghebiede zoe salstu u willichlic van mi gaen. Hi zwoer dat hien niet misdoen en soude mer helpen hem in alre eren voertsetten. Ende hi ghinc vter maghet.. ende quam in die hake die hi hem wijsede Van der tijt hadde die ridder soe groten voerspoet dat hi afstac wie hy woude. mer die duuel was altoes bi hem ende sprac mit hem. Als hi inder kercken te langhe beden so seyde die duuel du murmureerste alte veel Als hi dat wyewater nam zo seyde die duuel siet datstu mi uyet en rakeste.
§ Daer nae doemen dat cruce predicte ghenc die ridder ender kerken om dat cruys te ontfanghen.. doe seyde die duuel wat wilstu hier doen. Hi antwoerde Ic heb opgheset gode te dyenen ende ic wil van v scheyden daer om ganck van mi. Die duuel seyde Wat ontbrect v aen mi. Ic en heb v gheen quaet ghedaen mer ic heb v rijck ghemaect Nochtans moet ic rumen na dinen gheboden want ic hebt v gheloeft. Doe seyde die ridder. Siet ick ontfanghe nu dat heylighe cruys Ende ic bezweer v bijden name des gheens die omder menscen zaligheyt ghecruust is dattu van mi gaeste ende nummermeer weder bij mi en comste. Alte hants ruymde die duuel ende hi waert gerekent mitten heylighen cruce ende voer ouer dat meer ende diende daer onsen here mit sine wapenen twe iaer. ende daer na quam hi weder ende stichtede een schoen gasthuus daer gaf hi alle zijn goet in ende diende daer gode in groter strengher penitencien alle zijn leuen lanck. Te voren hadde hij den duuel ghedient. Mer dat was hem zeer leet ende leefde voert in groter innicheyt. ende gaf alle zijn ghoet den armen om des ghecruusten heren wille die hi te voren grotelick vertoernt hadde ouermits den dienste die hi den quaden duuel vander hellen alle zijn leuen bewesen ende ghedaen hadde

[fol. 18v]

§ O lieue mensche ghedenck die grondelose barmherticheyt ons lieues heren ihesu xpristi ende en wilt vmmers nyet in mistroeste vallen. Ghedenck hoe menighen zunder dat god zijn milde barmherticheyt ghegeuen heeft
§ Die duuel is alsoe fenijnt ende alzoe quaet dat hy altoes den menschen inghevet ouermits sine quade temptacie dat si in mistroesticheyt vallen zullen. Ende daer omme zal die mensche hem starckelick wederstaen ouermits dat goede ingheuen des heylighen engels ¶ Al is dat sake dat die mensche zundighet ouermits quaet ingheuen des quaden duuels. daer omme en sal die mensche niet mistroestich werden. Want die natuer der menscheyt is zeer cranck daer omme als de mensche zundighet zoe zullen hem zijne zunden leet wezen. ende biechtense mit volcomenre bitterheyt ende waerachtigen berouwe ende dan en sal god sine grondelose barmherticheyt nummermeere weygheren mer hi zal den zunder blidelick tot ghenaden nemen.