Letterkonst(1991)–E. Ruijsendaal– Auteursrechtelijk beschermdHet klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica's Inhoudsopgave Woord vooraf Verantwoording I Griekenland 1.1 Taalbewustzijn 1.2 Plato (427-347) 1.3 Aristoteles (384-322) 1.4 De Stoa 1.5 Analogie-anomalie; het tijdperk van de grammatici; Alexandrië 1.6 Dionysius Thrax 1.7 Apollonius Dyscolus 1.8 Besluit II De grammatica in de Romeinse tijd 2.1 Analogie-anomalie; hellenismos-latinitas 2.2 Varro 2.3 Grammatica- en retoricaschool 2.4 Donatus 2.5 Tijdgenoten van Donatus 2.6 Priscianus 2.7 Besluit III De Middeleeuwen Inleiding 3.2 De voortzetting van de antieke grammatica in de Middeleeuwen tot 1100 3.3 De bijdragen van Engeland en de Karolingische renaissance 3.4 Artes contra auctores; het vraagstuk der universalia 3.5 De periode van de universiteiten. Scholastiek 3.6 Nominalisme IV Humanisme en Renaissance 4.1 Inleiding 4.2 Humanisme 4.3 Van Humanisme naar Renaissance 4.4 Renaissance 4.5 De Renaissance voorbij 4.6 De nabloei van het Humanisme in de Lage Landen V De Nederlanden 5.1 Inleiding 5.2 De opkomst van de volkstaal in wetenschap en samenleving 5.3 Op weg naar een Nederlandse grammatica VI De Nederlandse grammaticale werken 1568-1700 6.1 De Voorreden: aanzet tot een grammatica 6.2 Vreemdetalengrammatica's 6.3 De Twe-spraack 6.4 Enkele discussiestukken op grammaticaal terrein 6.5 De Nederduytsche grammatica ofte spraec-konst (1625) 6.6 De Nederduytsche spraec-konst ofte tael-beschrijvinghe (1633) 6.7 De Spreeckonst (1635): een hoofdstuk apart 6.8 Ont-werp der Neder-duitsche Letter-konst (1649) 6.9 Aanmerkingen op de Neederduitsche taale (1653) 6.10 De periode tot 1700: een overgangstijd VII Opbouw en beschrijvingssysteem van de triviumgrammatica 7.1 De hoofdindeling 7.2 Het beschrijvingssysteem in het meest uitgewerkte onderdeel: etymologia 7.3 Orthographia-Spelling 7.4 Syllaba/prosodia-maatklank 7.5 Syntaxis-Samenvoeging 7.6 Besluit VIII Het klassieke grammaticamodel in de volkstaal i.c. het Nederlands 8.1 Het ontstaan van de Nederlandse grammatica: situering van de externe geschiedenis in Europees perspectief 8.2 De klassieke grammatica als model van de volkstalige grammatica: samenvatting van hoofdstuk 1 t/m 4 8.3 Omschrijving en taakstelling van de Nederlandse grammatica (1568-1700) in het licht van het klassieke model 8.4 Typering van het beschrijvingsmodel der Vroegnieuwnederlandse grammaticale werken Zusammmenfassung Geraadpleegde literatuur Register Bijlagen Schema A Dionysius Thrax: Technê Grammatikê Schema B Donatus ars grammatica maior Schema I Perotti 1512 (1468) Schema II Melanchthon 1654 (15251) Schema III Despauterius 1551 (15141) Schema IV Valerius 1550Rudimenta (met aanvulling van Institutiones grammaticae post prima rudimenta) Schema V Lithocomus ed. 1592 (15841) Schema 1 Cort onderwijs (1605) Schema 2 Hexham 1647 Schema 3 Twe-spraack 1584 Schema 4 Van Heule 1625 Schema 5 Van Heule 1633 Schema 6 Kók 1649 Schema 7 Leupenius 1653 1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΕ 2 ΠΕΡΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ 3 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΙ