VII Opbouw en beschrijvingssysteem van de triviumgrammatica
7.1 De hoofdindeling
De belangrijkste onderdelen van de onderzochte grammatica's zijn, zonder het in percentages van bestede bladzijden uit te willen drukken, orthographia en etymologia, van oudsher de best uitgewerkte onderdelen van de leerganggrammatica en nu opnieuw aansluitend bij de opbouw van de standaardtaal. Aanvankelijk overheerst dan ook het spellinggedeelte, met alle opbouwdiscussies (Twe-spraack), maar nadien wordt een technische grammatica gepresenteerd, dat wil zeggen een grammatica waarin gereedschappen staan en waarin de toepassingsdiscussie buiten het werk zelf valt. De grammatica die een vaste plaats heeft binnen een taalleergang, een leergang- of triviumgrammatica, bevat eveneens een syllaba- of prosodiagedeelte, dat in het Nederlands als maatklank werd geïntroduceerd. Tot slot krijgen de rudimenta van de syntaxis, die als een summiere richtlijn van de samenvoeging van de woorden te beschouwen is, een plaats in de grammatica. In de besproken grammatica's zijn de onderdelen na de diverse intentieverklaringen als volgt gepresenteerd:
| Radermacher 1568: |
beduitsele (etymologia) |
| |
spellinghe (orthographia (incl. orthoepeia)) |
| |
wtsprake (pronuntiatio) |
| |
vergaderen (syntaxis) |
| |
|
| Twe-spraack 1584: |
spelling (orthographia (incl. orthoepeia)) |
| |
maatklanck (prosodia) |
| |
oorsproncklyckheid (etymologia) |
| |
t'samenvoeghing (syntaxis) |
| |
|
| Van Heule 1625: |
spellinge (orthographia (incl. orthoepeia)) |
| |
oorspronkelickheyt (etymologia) |
| |
klankmaet (prosodia) |
| |
tsamenvouginge (syntaxis) |
| |
|
| Van Heule 1633: |
woorden spellinge (orthographia (incl. orthoepeia)) |
| |
uyt-sprake of Klanc-maet (prosodia) |
| |
der woorden veranderlikheyt / oorspronkelikheyt |
| |
⇒ samen-vouginge |
Auteursrechtelijk beschermd