Letterkonst

Het klassieke grammaticamodel en de oudste Nederlandse grammatica's

[p. 474]

Schema V Lithocomus ed. 1592 (15841)

ORTHOGRAPHIA
litera	abcdefghiklmnopgrstvxyz		kyz Graecae
	vocalis	aeiou & y	i & v fiunt cons.
	consonans	muta	be ce de ge ka pe qu te
		semivocalis	el em en er es ix z	f=semiv., sed potestate muta
			liquida	Imnr
			duplex	xz (cs/gs)
PROSODIA
syllaba	vocalium tantum	duarum voc.: diphthongus		ae oe au eu & ei
	consonantium cum vocali
	<disc> accentus
	quantitas
ETYMOLOGIA
dictio
	variabiles	nomen	<discr.>	qualitas	proprium
					appellativum	substantivum
						adiectivum	comparabile	positivus
								comparativus reg
								supertativus irr
							incomparabile
				genus	femininum
					neutrum
					omnis generis
					communis generis
					dubii generis anomala
				species	primitiva
					derivativa	à nominibus	patronymica (-des/as/i/s/ne)
							gentilia
							possessiva
							deminutiva
							denominativa
						à verbis	verbalia
						ab adverbis	adverbalia
				numerus	singularis
					pluralis
				figura	simplex
					composita
					decomposita
				casus	nominativus	rectus
					genitivus	obliquus
					dativus	obliquus
					accusativus	obliquus

[p. 475]

					vocativus	rectus
					ablativus	obliquus
				declinatio	prima, secunda, tertia, quanta, quinta//anomala
		pronomen	ego, tu, sui, ille, ipse, iste, hic, is, quis, qui; meus, tuus, suus, noster, vester, nostras, vestras, cuius, cuias
			<acc.>	qualitas	finitum
					infinitum
				genus	generis omnis
				species	primitiva (ego)
					derivativa(meus)
				numerus	singularis
					pluralis
				figura	simplex (ego)
					compositum (egomet)
				casus	nominativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus, ablativus
				declinatio	<declinatio nominum (meus etc.)
					<ego, tu, sui
					<declanatio mixta (iiie etc.)
				persona	prima, secunda, tertia
				significatio	demonstrativa
					relativa + reciproca
					interrogativa
					possessiva
					gentilia
		verbum	<sign.>	actio & passio
		verbum	<acc.>	qualitas	personale
					impersonale	activae vocis
						passivae vocis
				genus	activum	-o
					passivum	-or
					neutrum	-o, non accipunt r; actlpass. sign.
					inter neutra: verba substantiva sum, forem, existo
					commune	actionem & passionem
					deponens	actionem
				species	primitiva
					derivativa	inchoativa
						frequentativa
						desiderativa
						diminutiva
				numerus	singularis
					pluralis
				figura	simplex
					compositum
				persona	prima, secunda, tertia

[p. 476]

				modus	indicaticus
					imperativus
					optativus
					<potentialis>
					subiunctivus
					infinitivus
				+	gerundium
				+	supinum
				tempus	praesens
					praeteritum imperfectum
					praeteritum perfectum
					praeteritum plusquamperfectum
					futurum
				coniugatio	prima, secunda, tertia, quarta//anomala
		participium
			<acc.>	genus	generis omnis
				numerus	singularis
					pluralis
				figura	simplex
					decompositum
				casus	sex
				declinatie	3
				tempus	praesens
					praeteritum
					futurum
				significatio	activa	praesens & futurum
					passiva	praeteritum & futurum in -dus
						+ neutra praesens & futurum
						+ deponentia praesens, praeteritum, futurum
	invariabiles	adverbium
			<acc.>	species	primitivum (cras)
					derivativum (fortiter)
				figura	simplex (cras)
					compositum (interdiu, postea)
					decompositum (imprudenter)
				significatio	loci (in loco, ad locum, de loco, per locum), temporis, numeri (semel), negandi, affirmandi, demonstrandi, optandi, hortandi, ordinis (deinde), interrogandi, similitudinis, qualitatis, quantitatis, intendendi, remittendi, dubitandi, personalia, vocandi, separandi, iurandi, eligendi, congregandi, prohibendi, eventus, comparandi.
		praepositio		<appositio, compositio>
			<acc.>	constructio seu regimen		accusativum
						ablativum
						utrumque
						nunquam casum: compositae

[p. 477]

		coniunctio
			<acc.>	ligura	simplex
					composita (namque)
				potestas seu significatio		copulativa, disiunchva, adversativa, causalis, ratiocinativa, completiva
				ordo	praepositivus (nam)
					postpositivus (enim)
					communis (ergo)
		interiectio
			<acc.>	significatio	significant: admirationem, comminationem, dolorem, metum, indignationem, gaudium irrisionem, approbationem, detestationem, tisum, fletum
ORTHOGRAPHIA spellingvoorschriften
PROSODIAE COMPENDIUM			metri genera
			accentus	acutus
				gravis
				circumflexus
			quantitas	brevis
				longa
				communis
			de pedibus	dissyllabi	pyrrhichius, spondeus, iambus, trochaeus
				trisyllabi	tribrachys, molossus, anapaestus, bacchius, antibacchius, amphimacer, amphibrachys, dactylus
				tetrasyllabi	proceleusmaticus, dispondeus, choriambus, antipastus, diiambus, ditrochaeus, ionicus à maiore, ionicus à minore, epitritus primus/quartus, paeon primus/quartus
			versus <acc.>	genus	iambicus, trochaïcus, dactylus, anapaesticus, choriambicus, anapa(e)sticus, ionicus, paeanicus
				species	sapphicus, asclepiadaeus glyconicus etc.
					hendecasyllabus,senarius etc.
				compositio	carminis structura
				caesura	pedum in medio intersectio
				depositio	acatalecticum, catalecticum, hypercatalecticum, brachycalecticum etc.
				scansio	synaloepha, acthlipsis, diaeresis, synecphonesis etc.
			de heroico, de pentametro etc.
			de figuris	prosthesis, aphaeresis, epenthesis, syncope, paragoge, apocope, synaeresis, diaeresis, antithesis, metathesis, diastole, diastole, systole