Geïllustreerde flora van Nederland

Handleiding voor het bepalen van de naam der in Nederland in het wild groeiende en verbouwde gewassen en van een groot aantal sierplanten

[p. 63]

Waterplanten.

Als het water hooger staat dan gewoonlijk, kunnen moeras- en landplanten op waterplanten lijken.

1

a.	De plant bestaat uit niets anders dan ronde of veelhoekige, groene of roodbruine schijfjes of platte vorkjes (zie fig.), met of zonder worteltjes. Zoetwater.	2
b.	De plant heeft stengels en bladeren.	3
c.	Geen schijfjes, ook geen echte stengels en bladeren, maar een draderige of lapachtige plantenmassa, die wel eens gevorkt is, maar nagenoeg alleen bij zeeplanten. Zie fig. als voorbeelden. Blz. 130, Wieren

2

a.	Schijfjes veelhoekig, meest bruinrood en bestaande uit veel elkander dakpansgewijze bedekkende schubjes. Zie fig. Familie der Watervarens, blz. 163, Azolla
b.	Schijfjes rond of driekant, dikwijls met elkaar verbonden. Zie fig. Eendekroosfamalie, blz. 207, Eendekroos
c.	Schijfjes meer of minder diep ingesneden, daardoor gevorkt of uit gevorkte stukjes bestaande. Levermossen, blz 145, Watervorkjes

[p. 64]

3

a.	Stekeltjes langs den bladrand.	4
b.	Geen stekeltjes langs den bladrand.	5

4

a.	Vele bladeren in een bundel bijeen, bloemen wit, groot. Zie fig. Waterkaardenfamilie, blz. 197, Scheeren
b.	Bladeren bij paren aan den stengel, bloemen groen en onduidelijk. Zie fig. Blz. 189, Nimfkruidfamilie

5

a.	De blaadjes drijven op het water in twee regelmatig geordende rijen. Zie fig. Ook het geheele plantje drijft los. Fam. der Watervarens, blz. 162, Vlotvaren
b.	Blaadjes niet in dubbele rijen.	6

6

a.	Alle bladeren zijn gaaf of zeer ondiep ingesneden	7
b.	De bladeren, tenminste de ondergedompelde, zijn diep ingesneden of samengesteld.	25

7

a.	De bladeren zijn cirkelrond of eirond.	8
b.	De bladeren zijn òf hier en daar tamelijk diep ingesneden, òf langwerpig (drie tot zeven maal zoo lang als breed), stomp of niet zeer spits.	12
c.	De bladeren zijn grasachtig (minstens twaalf maal zoo lang als breed).	21
d.	Kleine (hoogstens 5 mM.) spitse blaadjes staan in drie rijen langs den stengel. Zie fig.	Bronmos

[p. 65]

8

a.	De bloemen zijn wit (soms met een geel hart).	9
b.	De bloemen zijn geheel geel.	10
c.	Bloemen groenachtig. Nimfkruidfamilie, blz. 192, Fonteinkruid

9

a.	Bloemkroon bestaande uit drie witte blaadjes. Zie fig. Waterkaardenfamilie, blz. 198, Duitblad
b.	De bloemkroon bestaat uit een groot aantal groote, witte bladeren. Zie fig. Waterleliefamilie, blz. 470, Waterlelie

10

a.	Er zijn vijf meeldraden in de bloem. Zie fig. Gentiaanfamilie, blz. 922, Watergentiaan
b.	Er zijn meer dan 10 meeldraden in de bloem.	11

11

a.	Bloempje mooi botergeel, plant dicht behaard. Fig. blz. 75. Hertshooifamilie, blz. 541, Moeras-Hertshooi
b.	Groote, gele bloemen en groote, drijvende bladeren. Waterleliefamilie, blz. 471, Gele Plomp

12 (7)

a.	Blaadjes bijna alle drie aan drie staand aan den stengel. Zie fig. Waterkaardenfamilie, blz. 196, Waterpest
b.	Blaadjes niet drie aan drie.	13

13

a.	Bloempjes alleenstaand of ongesteeld.	14
b.	Bloempjes in trosjes van minstens twee boven het water uitstekend op stijve, rechte stelen.	20

[p. 66]

14

a.	Bloemen vrij groot, met meestal 5 witte kroonblaadjes, 5 kelkblaadjes en talrijke meeldraden. Fig. vorige blz. Ranonkelfamilie, blz. 455, Waterranonkel
b.	Drie vrij groote, witte kroonblaadjes, 3 kelkblaadjes. 6 meeldraden. Waterweegbreefamilie, blz. 200, Waterweegbree
c.	Bloemen klein en onduidelijk.	15

15

a.	Vele langwerpige, duidelijk gesteelde blaadjes bijeen; uit hun midden komen gesteelde bloempjes. Zie fig. Helmkruidfamilie, blz. 847, Slijkgroen
b.	Blaadjes bij paren aan den stengel.	16

16

a.	Bloempjes gesteeld.	17
b.	Bloempjes ongesteeeld in de oksels der blaadjes.	18

17

a.	De bloem heeft 4 blaadjes en 4 meeldraden. Fig. blz. 67. Nimfkruidfamilie, blz. 192, Fonteinkruid
b.	Kelk en kroon zijn elk drietallig; er zijn zes meeldraden. Zie fig. Elatinefamilie, blz. 545, Steel-Elatine

18

a.	Drijvende blaadjes, meest stervormig gerangschikt; bloempjes zeer klein, met een of twee meeldraden. Zie fig. Sterrekroosfamilie, blz. 607, Sterrekroos
b.	Er zijn drie of meer meeldraden; drijvende blaadjes niet in stervormige rozetten.	19

19

a.	Vier meeldraden in elke bloem. Zie fig. hierboven. Teunisbloemfamilie, blz. 663, Waterlepeltje
b.	Zes meeldraden in elk bloempje. Zie fig. Kattestaartfamilie, blz 667, Waterpostelein
c.	Drie of acht meeldraden in elke bloem. Zie fig. Elatinefamilie, blz. 545, Elatine

[p. 67]

20 (13)

a.	De kelk (enkelvoudig bloemdek) bestaat uit vier blaadjes en er zijn vier meeldraden. Zie fig. Nimfkruidfamilie, blz. 192, Fonteinkruid
b.	Kelk (bloemdek) vijfdeelig, rose. Meestal 5 meeldraden. Duizendknoopfamilie, blz. 406, Veenwortel
c.	Er is een kelk en een bloemkroon; de kelk is tweedeelig, de bloemkroon is een trechtertje met vijf ongelijke tandjes; er zijn 3 meeldraden. Zie fig. Posteleinfamilie, blz. 436, Montia

21 (7)

a.	Er zijn geen bloemen aan de plant, wel een soort van vruchtjes onder aan de bladeren.	24
b.	Er zijn bloemen aan de plant, al zijn die soms, zooals bij Zeegras, heel moeilijk te vinden.	22

22

a.	Er zijn in elke bloem drie meeldraden. Russchenfamilie, blz. 283. Rusch
b.	Er zijn 6 meeldraden in elk bloempje. Zie fig. Kruisbloemenfamilie, blz. 515, Priemkruid
c.	Elke bloem bevat òf geen, òf 1, òf 2, òf 4 meeldraden.	23

23

a.	Bloempjes alleenstaand, lang gesteeld, met meeldraden, die ver buiten de bloem uitsteken. Zie fig. Weegbreefamilie, blz. 912, Oeverkruid
b.	Bloempjes in trossen of ongesteeld in de bladoksels, of wel langs de bladeren. Blz. 189, Nimfkruidfamilie

24 (21)

a.	Bundeltjes van bladeren; wortels gevorkt; planten diep ondergedoken. Wolfsklauwfamilie, blz. 170, Biesvaren
b.	Alleenstaande blaadjes aan een horizontaal wortelstokje. Watervarenfamilie, blz. 163, Pilvaren

[p. 68]

Diep ingesneden of samengestelde bladeren.

25 (6)

a.	De bloemen zijn geel; tusschen de bladslippen bevinden zich blaasjes. Blaasjeskruidfamilie blz. 871, Blaasjeskruid
b.	Bloemen niet geel, geen blaasjes tusschen de bladeren.	26

26

a.	Bloemen wit.	27
b.	Bloemen bleekpaars, rood- of groenachtig.	28

27

a.	Vier meeldraden. Teunisbloemfamilie, blz. 664, Waternoot
b.	Vijf meeldraden, bloempjes in schermen bijeenstaand. Zie fig. Schermbloemenfamilie, blz. 625, Torkruid
c.	Vijf meeldraden, bloemen in kransen boven elkaar. Zie 28a
d.	Meer dan vijf meeldraden, de bloem lijkt in vorm en bouw op een boterbloem. Zie fig. Ranonkelfamilie, blz. 455, Waterranonkel

28

a.	Bloemen mooi groot, in kransen van vijf of meer. Zie fig. Sleutelbloemfamilie, blz. 787, Waterviolier
b.	Bloemen klein, roodachtig of groen.	29

29

a.	Bladeren in kransen van vier, vedervormig verdeeld, meeldraden vier of acht. Zie fig. Vederkruidfamilie, blz. 672, Vederkruid
b.	Bladeren in veeltallige kransen, gaffelvormig verdeeld, meeldraden 10 of meer, of er is alleen één stamper in de bloem. Zie fig. Hoornbladfamilie, blz.379, Hoornblad