Algemeen letterkundig lexicon

fabula/suzjet

Etym: Lat. fabula = gesprek, vertelling, onderwerp (van een tekst); Russisch suzjet = tekst.

Termenpaar dat sinds het Russisch formalisme tot het basisvocabularium van de narratologie behoort.

Met fabula (synoniemen: fabel, geschiedenis) bedoelt men dan de verhaalinhoud die in de uiteindelijke tekst (de zgn. suzjet) tot uitdrukking wordt gebracht. De fabula is niet direct beschikbaar maar moet door de lezer in zijn chronologische en logische samenhang worden geconstrueerd op basis van de suzjet (denk aan de lectuur van een detectiveroman). Voor de schrijver verloopt het proces deels in omgekeerde zin: men vertrekt van een bepaalde verhaalinhoud en zal deze vervolgens gaan presenteren (ver-tekst-en) op een bepaalde manier en met het oog op bepaalde effecten: identificatie, mysterie, spanning, enz.

Het onderscheid tussen fabula en suzjet is zeker niet vrij van theoretische problemen. Kan men zich bijv. een verhaalinhoud indenken zonder een bepaalde tekstuele weergave? Kan men uit een enkele verhalende tekst niet steeds verschillende mogelijke fabula's abstraheren, en betreft het niet steeds een interpretatie? Maar toch is het bijzonder nuttig gebleken in de verhaalanalyse, omdat het helpt verschillende aspecten te structureren:

•	enerzijds (fabula): personage en actant, gebeurtenissen, tijd, ruimte, enz.
•	anderzijds (suzjet): gebruik van een bepaald medium en genre, type verteller en focalisatie, directe of minder directe vormen van karakterisering, manipulatie van tijdsweergave (verteltijd/vertelde tijd) e.d.

Men kan het begrippenpaar beschouwen als een narratologische variante op het traditionele onderscheid tussen de ‘inhoud’ en de ‘vormgeving’ van het verhaal, of als een toepassing van het dieptestructuur/oppervlaktestructuur principe. E.M. Forster gebruikt in zijn Aspects of the novel (1927) de term story voor de fabula en plaatst deze term tegenover plot, waarmee hij de literaire vormgeving van het vertelde aangeeft.

Zie ook verhaal-2.

Lit: V. Erlich, Russian formalism: history, doctrine (1969³) • B.M. Eichenbaum, 'The theory of formal method' in L. Matejka & K. Pomorska (red.), Reading in Russian poetics (1971), p. 3-37 • E. Volek, 'Die Begriffe "Fabel" und "Sujet" in der modernen Literaturwissenschaft' in Poetica 9 (1977), p. 141-166 • S. Chatman, Story and discourse: narrative structure in fiction and film (1978; reprint 1990) • R. Engbersen, ‘Fabula’ in W. van Peer & K. Dijkstra (red.), Sleutelwoorden. Kernbegrippen uit de hedendaagse literatuurwetenschap (1991), p. 49-57 • L. Herman & B. Vervaeck, ‘Geschiedenis’ in Vertelduivels. Handboek verhaalanalyse (2001), p. 51-65.

fabula/historia

facetiae