Algemeen letterkundig lexicon

editeur

Etym: Fr. tekstbezorger.

Een editeur of tekstbezorger is een filoloog (filologie) die een editie vervaardigt van een (literaire) tekst uit het verleden met het doel deze tekst toegankelijk te maken voor een hedendaags publiek. Tot het werk van de editeur behoort het kiezen van een tekst die om een bepaalde reden toelichting en verspreiding verdient. In deze fase van de werkzaamheden is de editeur vooral literair-historicus. De tekstgenese, inclusief de drukgeschiedenis, zal vervolgens vastgesteld dienen te worden voordat de editeur kan beschikken over een basistekst. In dit stadium vallen de bezigheden op het terrein van de hulpwetenschappen als codicologie, paleografie, manuscriptologie, systematische bibliografie en analytische bibliografie-1. De aard (facsimile-editie, diplomatische editie, kritische editie, leeseditie) en inrichting van de editie tenslotte is afhankelijk van het publiek waarvoor ze bestemd is. Voet- of eindnoten met woordcommentaar en zakencommentaar, variantenapparaat en inleiding met het noodzakelijke literair- en cultuurhistorisch kader kunnen deel uitmaken van de editie.

Gewoonlijk wordt op de titelpagina aangegeven welke de werkzaamheden van de editeur zijn geweest, bijv. ‘diplomatisch uitgegeven naar de bronnen vóór het jaar 1500’ (Van den vos Reynaerde, ed. Hellinga, 1952), ‘kritisch uitgegeven, met woordverklaringen, commentaar en tekstkritische aantekeningen’ (Van den vos Reynaerde, ed. Lulofs, 1983), ‘facsimile-editie van exemplaar PB Zeeland 3 K 1 van de druk Middelburg 1623 met een verantwoording en indices’ (Zeeusche Nachtegael, ed. Meertens & Verkruijsse, 1982) of ‘opnieuw uitgegeven en van inleiding, aantekeningen en bijlagen voorzien’ (Rhijnvis Feith, Julia, ed. Kloek & Paasman, 1982).

In het verleden werd de editeur ook wel aangeduid als ‘uitgever’, maar die aanduiding kan beter gereserveerd worden voor een commercieel uitgever. Van recente datum is de toevoeging ‘ed.’, ontleend aan het Engelse ‘editor’, aan de namen van de samenstellers van bundels wetenschappelijke opstellen. Daarvoor kan men in het Nederlands beter de term ‘redacteur’ (afgekort: red.) gebruiken, bijv. G.J. van Bork & N. Laan (red.), Twee eeuwen literatuurgeschiedenis; poëticale opvattingen in de Nederlandse literatuur (1986).

Zie ook editing.

Lit: W.Gs Hellinga, ‘De commentaar’ in Handelingen 24e Nederlandse Filologencongres (1956), p. 109-127 • M. Mathijsen, Naar de letter; handboek editiewetenschap (2010⁴).

Edda	editeursfictie