Algemeen letterkundig lexicon

editie

Etym: Lat. editio = uitgave.

Uitgave van een ongepubliceerde of eerder uitgegeven tekst waarbij een editeur opgetreden is die verantwoordelijk is voor de tekstkeuze, de tekstverzorging en de wijze van editeren. In een editie wordt bijv. door de editeur verantwoord welk stadium uit de tekstgeschiedenis hij als basistekst heeft gebruikt, voor welk type editie hij gekozen heeft, of hij al dan niet zijn editie van commentaar heeft voorzien en wat hij met zetfouten of varianten heeft gedaan in zijn uitgave.

Er zijn verschillende vormen van edities waartoe een editeur kan besluiten, maar voor welk type hij ook kiest, steeds zal in principe het voorwerk van een historisch-kritische editie daaraan vooraf dienen te gaan om hem verantwoord te kunnen noemen. In de praktijk is dat lang niet altijd het geval en beperkt de editeur zich tot de heruitgave van een tekst, al dan niet met toevoeging van commentaar. Als voorbeelden van dergelijke beperkte heruitgaven kunnen de edities genoemd worden van het Verzameld werk van Louis Couperus door een commissie onder leiding van G. Stuiveling (1952-1957) of de uitgave van Nicolaas Beets' Camera obscura door M. Stapert-Eggen (1977).

Afhankelijk van de doelstelling van de editie of van het geïntendeerde publiek onderscheidt men de volgende editietypen: historisch-kritische editie, studie-editie, leeseditie, facsimile-editie, archiefeditie, kritische editie, diplomatische editie en schooleditie. Edities worden nu vaak aangeboden in digitaal formaat (hyperedities).

Lit: F.A. Janssen, ‘De chaos in de theorie van de editie van moderne auteurs in Nederland’ in Revisor 10 (1983) 3, p. 78-79 • R.L.K. Fokkema, ‘Het opportunisme van de editietechniek, of het wenkend perspectief der varianten’ in Tijdschrift Nederlandse taal- en letterkunde 109 (1993) 3, p. 267-283 • M. Mathijsen, Naar de letter. Handboek editiewetenschap (2010⁴) • P. Eggert, The work and the reader in literary studies. Scholarly editing and book history (2019).

editeursfictie

editietechniek zie teksteditie