Alle de brieven. Deel 12: 1696-1699
(1989)–Anthoni van Leeuwenhoek–
Auteursrechtelijk beschermdGepubliceerd in:
| ||||||
Korte inhoud:Over de ouderdom van vissen. Haringen die voor de Nederlandse kust en in de Zuiderzee paaien, zijn nog geen jaar oud. Zij trekken weg om elders voedsel te zoeken, zoals de elft uit de rivieren. Over het voorkomen van de pieterman, de bouw van diens stekel en de pijnlijkheid van de steek daarmee. Over de schubben van vissen: er groeit niet jaarlijks een nieuwe ring, maar een geheel nieuwe schub tegen de oude aan. | ||||||
Opmerkingen:Van deze brief is de autograaf bewaard gebleven, die L. als kopij aan de drukker heeft verstrekt. Dit blijkt behalve uit de aanhef, ook uit enkele aantekeningen. Zo zijn de custoden omlijnd, behalve die van blz. 335 (uitgave A). Die van blz. 336 is onjuist aangegeven. Voorts is in de marge met een andere hand dan die van L. het begin van katern Yy aangegeven (blz. 341) en de tweede bladzijde daarvan. De samenvatting van de inhoud, die in de uitgave na Waar in gehandelt werd is ingevoegd, is op een afzonderlijk vel geschreven. Dit is de eerste van de hier uitgegeven brieven, waarvan ons de kopij ten dienste staat. Dit maakt het mogelijk een beter inzicht te verkrijgen in de verhouding van het door L. geschrevene en de gedrukte tekst. In deze brief blijken sommige afwijkingen van de kopij van geringe betekenis; meestal betreft het de spelling, soms een lidwoord waarvan weglating of toevoeging geen verandering in de zin brengt. Slechts afwijkingen van meer betekenis zijn verantwoord. Eén zin is werkelijk ingrijpend veranderd. Of L. de verandering zelf in de proef heeft aangebracht of dat de drukker voor deze deels corrigerende werkzaamheid verantwoordelijk was, valt niet te zeggen. [Dam.] | ||||||
Letter No. 177 [107]
| ||||||
Published in:
| ||||||
Summary:About the age of fishes. Herrings which spawn off the Dutch coast and in the Zuider Zee are not yet one year of age. They migrate in order to look for food elsewhere, like the allis shad from the rivers. About the occurrence of the greater weever, the structure of its spine, and the painfulness of the sting with it. About the scales of fishes: no annual growth of a new ring takes place, but an entirely new scale grows against the old one. | ||||||
Remarks:The autograph of this letter, which L. gave to the printer as copy, has been preserved. This appears not only from the opening passage, but also from some notes. Thus the catchwords have been outlined, except that of p. 335 (edition A). That of p. 336 has been wrongly indicated. Further, in the margin the beginning of section Yy (p. 341) and the second page of it has been indicated in a hand other than that of L. The summary of the contents, which has been inserted in the edition after the words Waar in gehandelt werd, has been written on a separate sheet. This is the first of the letters edited in this series the copy for the printer of which is available to us. This makes it possible to gain a better insight into the relationship between the text written by L. and the printed text. In this letter some deviations from the copy are found to be insignificant; they generally concern the spelling, sometimes an article whose omission or addition does not bring about a change in the sentence. Only deviations of greater significance have been accounted for. One sentence has really been changed radically. It cannot be ascertained whether L. himself made the change in the proofs or whether the printer was responsible for this partly corrective activity. [Dam.] | ||||||
107. Missive.
Geschreven Aan den
D'Heer Mr Hendrik van BleijswijkGa naar voetnoot1)
Waar in gehandelt werd enz.
Delft desen 27. 7mb 1696.
Wel Edele Gestrenge Heere.
Mijn laasten onderdanigsten enz.Ga naar voetnoot2)
Ga naar margenoot+Ik hebbe voor desen geseijt, dat de Vissen die haar onthoudenGa naar voetnoot3),Ga naar voetnoota) in loopende Rivieren, ofte wateren die zeer diep ofte ook altijd bewogen werden, ende over sulks geen bedervinge onderworpen zijn, van geen Ouderdom sterven, nog ook geen siektens onderhevig zijnGa naar voetnoot4). Ga naar margenoot+Na welke tijd ik veel maal mijn gedagten hebbe laten gaan op den Haring, ende hebbe tot dien eijnde, soo nu als dan de schobbens van den Haring beschout, ende door gaansGa naar voetnoot5) mijn selven ingebeeldGa naar voetnoot6), dat alle Haringen die bij onse Natien gevangen, ende in dese landen gevoerd werden, voor soo veel het mij toeschijnt nog geen jaar Out zijnGa naar voetnoot7). Want alsGa naar voetnootb) ik agt gaf op de Haringen die int begin van de maant juni gevangen werden, ende ter smuijk (om dat men dan nog Haringen mag vangen nogGa naar voetnoot8) ver- | ||||||
Letter 107.
Written to the Right Honourable Sir
Mr. Hendrik van BleijswijkGa naar voetnoot1),
In which is discussed etc.
Delft, the 27th of September 1696.
Right Honourable Sir,
My previous humble letter, etc.Ga naar voetnoot2)
Ga naar margenoot+I have said previously that Fishes living in running Rivers or waters which are very deep or in constant agitation, and thus are not liable to decay, do not die of Old age, nor are they liable to diseasesGa naar voetnoot3). Ga naar margenoot+After this I frequently thought about the Herring, and for this purpose I studied from time to time the scales of the Herring and I always was of opinion that all the Herrings which are caught by our fishermen and are sold in these parts seem to me to be not yet one year OldGa naar voetnoot4). For when I observed the Herrings which are caught in the early part of the month of June and sometimes presented to me secretly (because Herrings may | ||||||
koopen) ons wel vereertGa naar voetnoot9), datGa naar voetnoot10) zoo danige Haringen zeer kleijn zijn, bij die geen die een maant ofte twee later gevangen werdenGa naar voetnoot11). Daar benevens heb ik in gedagten genomen, of niet alle de Haringen die men inde Noort Zee komt te vangen, alleen die Haringen zijn, die vande geschooten Hom en kuijt, des jaars te vooren zijn voort gekomenGa naar voetnoot12). Want vast gestelt zijndeGa naar voetnoot13), dat wanneer de tijd is gekomen, dat alle Vissen ons bekent, voor de eerste maal haar Hom ofte kuijt schieten, als dan nog geen volkome jaar Out zijn, ende dat van die zoort van Haringen die nu gevangen werden, weder hare Hom ende kuijt zullen schieten, ende dat uijt soo danige geschootene Hom ende kuijt alle Haringen zullen voort komen, die toekomende jaar sullen gevangen werden. ende zoo het anders waar, zoo zouden we onder de gevangen Haringen bevindenGa naar voetnoota) dat den eenen boven den anderen verre in grootheijt zouden moeten uijt steekenGa naar voetnootb), gelijk wij onder alle andere zoort van Vissen, die met Schobbens bedekt zijn ons voor komen, en bij gevolg danGa naar voetnootc) dat wanneer de Haringen haar Hom ende kuijt geschooten hebbende, vertrekkenGa naar voetnootd) ist niet aanstonts 't is kort daar na, uijt de geseijde Zee, zonder daar weder in te komenGa naar voetnoot14). 'T is nu ontrent twintig jaren geleden dat men mij verhaalt heeft, dat in onse stad een Haring was van uijt stekende grootheijt, die men als doen voor wat raarsGa naar voetnoot15) aan zekere Heeren, die bij den anderenGa naar voetnoot16) zouden eeten tot een present vereerden. Zoodanigen Haring zal na alle schijn van zijn zoort wesenGa naar voetnoote) af gedwaalt, ofte ook wel in onze zee over gebleven zijnGa naar voetnoot17). | ||||||
then be neither caught nor sold), [I noted] that these Herrings are very small as compared with those which are caught some two months laterGa naar voetnoot5). I further considered whether all the Herrings which are caught in the North Sea are not only those Herrings which have come forth from the Soft and hard roe produced the year beforeGa naar voetnoot6). For we may consider it as certain that, when the time has come at which all Fishes known to us Spawn for the first time, they are not yet one year Old, and that Herrings of the kind now caught in turn will also Spawn, and that out of this Soft and hard roe all the Herrings that will be caught next year will come forth. And if it were otherwise, we should find, among the Herrings caught, that the size of the one would be much greater than that of the other, as we find among all other kinds of Fishes which are covered with Scales, so that, when the Herrings have Spawned, they migrate from the said Sea, if not at once, then shortly afterwards, without returning to itGa naar voetnoot7). It is now about twenty years ago that I was told that there was in our town a Herring of exceptional size, which was presented at that time as a curiosity to certain Gentlemen who were to dine together. To all appearance this Herring wil have strayed from its kind or have remained behind in our seaGa naar voetnoot8). | ||||||
Als we nu zien datter in de zee hier ontrent geen Haringen gevangen werden die Ouder zijn dan een jaar, ende dat de selvige dan van onse kusten vertrekt sonder dat deselvige int volgende jaar gevangen werden, wat gedagten konnen we ons te binnen brengen, ander als dat den Haring grooter geworden zijnde meerder voetzel tot groot makinge ende onderhoudinge van nooden heeft, als ze in onse zee kan bekomen, ende dat over sulks den Haring vertrekt, daarGa naar voetnoot18) ze van grooter en groover voetzel kan bestaanGa naar voetnoot19). Vorders heb ik ook veel malen mijn gedagten laten gaan, op den Haring die int voor jaar in grooten overvloet inde Zuijder Zee gevangen werd, ende aldaar beeld ik mij in, niet en komt als om haar Zaaden te schieten, enGa naar voetnoota) van welke Haringen ik een menigte van Schobbens hebbe beschout, ende hebbe mede door gaansGa naar voetnoot5) geoordeelt dat ze alle maar een jaar Out warenGa naar voetnoot20). Ga naar margenoot+Int kort wij konnen de geheijmen der Vissen inde Zee soo in der selver komst als vertrek niet door gronden. Want als we gedenken, aan de Vis Elft genaamt, die komt op onze Rivieren als haar tijd genaakt om te Teelen, en haar Hom en kuijt geschooten hebbende, vertrekken weder vande Rivieren, zonder dat ik weet dat ze na die tijd in zee gevangen werdenGa naar voetnoot21). Ga naar margenoot+De Vis Pieter-man genaamt, was ontrent dertig jaren geleden, in groote menigte op onse zeekusten, en wierd als doen veel te mart gebragt, en als men nu agt â. tien zoodanige Vissen te gelijk, ende dat drie â. vier maal in een jaar ter markt ziet brengen, dan ist al veelGa naar voetnoot22). De scharpe pinnen die de pieter-man ter zijden aan het hooft, als ook boven op het hooft en ook inde Nek heeft, zeijt men dat zeer FenijnigGa naar voetnoot23) zijn, en men heeft, in voor gaande tijden wel hand en voet aan gewesen die door het steeken vande geseijde pinnen op gekrompen, ende verlamt warenGa naar voetnoot24). Ik hebbe voor desen veel malen de verhaalde pinnen, aan der selver uijterste eijnden beschouwt, maar gans geen de minste opening, nog ook geen uijtnemende | ||||||
If we now see that in the sea in this neighbourhood no Herrings are caught which are Older than one year and that these then migrate from our shores without being caught the next year, what else can we think but that the Herring, when it has grown larger, needs more food for growth and maintenance than it can get in our sea, and that therefore the Herring migrates to a place where it can live on bigger and coarser foodGa naar voetnoot9). Further I also thought frequently about the Herring which is caugth in large numbers in spring in the Zuiderzee and which, I imagine, comes there only to Spawn; of these Herrings I have observed a great many Scales, and I always thought also that they were all but one year OldGa naar voetnoot10). Ga naar margenoot+Briefly, we cannot fathom the mysteries of the Fishes in the Sea, neither as to their coming nor as to their going. For if we call to mind the Fish called Allis Shad, this comes to our Rivers when its time to Procreate approaches, and when they have Spawned, they leave the Rivers again, and I do not know that they are caught in the sea after that timeGa naar voetnoot11). Ga naar margenoot+The Fish called Weever was found in large numbers on our sea shores about thirty years ago and was put on the market a great deal at that time, and now it is already much if eight or ten of these Fishes at a time are put on the market three or four times a yearGa naar voetnoot12). The sharp spines which the weever has on either side of the head as well as on top of the head and also in the Neck are said to be very Poisonous, and in former times hands and feet have sometimes been shown to have shrunk and been paralysed by the stinging of the said spinesGa naar voetnoot13). I formerly studied the said spines many times, at their extremities, but could not detect the least opening or any extraordinary Sharpness which one might con- | ||||||
Scharpte dat men konde oordeelen een ongemeene hinder int steeken soude toe brengen, konnen ontdekken, en over sulks mijn selven geen redenen te kunnen binnen brengenGa naar voetnoota), wat de oorsaak mogt wesen, waar door sulken pijn wierde te weeg gebragt, gelijk ik wel gesien hebbe, dat eenige Visverkoopsters, die haar int afbreeken van het hooft en het afhalen van der selver vel, hadde gesteeken, en sien sitten kermenGa naar voetnootb) van pijn. Wanneer ik nu vande zomer drie vande verhaalde Vissen sag te koop leggen, gaf ik last dat men de hoofden voor mij zoude bewaren. De verhaalde pinnenGa naar voetnoot25) die ik geseijt hebbe dat het steekenGa naar voetnootc) de pijn veroorzaken, heb ik der selverGa naar voetnootd) uijtsterste eijnden weder door het vergroot-glas beschouwt, ende dat met de voor gaande uijtkomst. Dog wanneer ik mijn gesigt wat verder van het uijterste eijnde liet gaan, sag ik dat de verhaalde pinnens ofte steekels bekleet waren met een vlies, dat gesprikkelt was, ende dat onder dat vlies aan beijde de zijde van de pinnens of steekels, diepe ritten ofte kerven waren, die inde lengte vande steekels liepen, ende welke ritten voor een gedeelte gevolt waren, met een heldere (int Oog) waterige stoffeGa naar voetnoot26). Uijt welk gesigt ik mij in beelde dat wanneer de geseijde pinnens, zoo verre inde huijt van een Mensch wierden gestooten, dat het vlies daar het de pinnens bedekt op waarts wiert geschooven, soo danig dat de vogtige stoffe die inde ritten vande Pinnens leijt, inde huijt wierde gebragt, tot zoo diep dat de geseijde vogtige stoffe, met het bloet quam te vermengen, dat bij sulken geval, groote pijn wierde toe gebragt, ende dat wanneer de pinnens maar zoo verre inde huijt quamen, als die rondagtig zijn, of wel geen ritten hebben, dat men dan geen groote pijn te verwagten heeft. Dit werden we ook gewaar inde steeken die de Schorpioenen doen, namentlijk, dat aan het uijterste eijnde vanden Angel vande Schorpioenen, een kleijne opening is, waar uijt met het steeken vanden Angel, een kleijn droppelke vogt werd gebragt, enGa naar voetnoote) welke vogt inde huijt werd gestootenGa naar voetnoot27), ende zoo gaat het ook toe met de steek vanden indiaansche duijsent-been, als bij mij voor desen ontdekt isGa naar voetnoot28). | ||||||
sider would produce uncommon pain in stinging, and I therefore could not think of any reasons as to what might be the cause that such pain was brought about, as I have sometimes seen of some Fishwomen, who had stung themselves as they broke off the head and stripped off the skin and who were groaning with pain. Now when this summer I saw three of the said Fishes for sale, I gave orders to keep the heads for me. I again observed through the magnifying glass the extremities of the said spines which I said cause the pain in stinging, and this with the same result as above. But when I let my eyes roam somewhat away from the extremity, I saw that the said spines or stings were covered with a membrane that was speckled, and that under that membrane, on both sides of the spines or sting there were deep grooves or cuts, which extended along the length of the stings and were partly filled with a transparent aqueous substance (as it appeared to the naked Eye)Ga naar voetnoot14). By this spectacle I was convinced that when the said spines were thrust into a Person's skin until the membrane was pushed up where it covers the spines, in such a way that the moisture lying in the grooves of the Spines was brought into the skin until the said moisture was mixed with the bloodGa naar voetnoot15), in that case a fierce pain was inflicted, and that when the spines were inserted into the skin only as far as they are roundish or have no grooves, no fierce pain is to be expectedGa naar voetnoot16). We also observed this with the stings dealt by Scorpions, namely, that at the extremity of the Sting of the Scorpions there is a small opening, from which, during the stinging of the Sting, a tiny drop of moisture is delivered, which moisture is thrust into the skin, and the same also happens with the sting of the Indian centipede, as previously discovered by me. | ||||||
Ga naar margenoot+Ik hebbe voor desen inde schobbens vande paling en AlenGa naar voetnoot29) aan gewesen, den ouderdom vande palingen en Alen, ende daar benevens geseijt, dat de Vissen hare schobbens niet en verwisselden, gelijk de schobbens die ons opperste huijtge uijtmaakt, verwisseltGa naar voetnoota), maar dat om de schobbens vande Vissen jaarlijks een nieuwe kring groeijt, ende in sulken gedaante de schobbens vande Vissen van jaar tot jaar grooter werdenGa naar voetnoot30). In welke gedagten ik sedert eenige jaren hebbe geweest, dog mijne speculatienGa naar voetnoot31) daar ontrent vervolgende, hebbe ik sedert eenig tijd ondervondenGa naar voetnootb) dat ik in mijn meijninge hebbe komen te dwalen, want als ik met meerder opmerkinge eenige schobbens examineerde, soo bevond ik dat de schobbens van Oude Vissen, ongemeen dik waren, ja dikker als de schobbe behoorde te wesen, indien om de Oude schobbe alleen maar een nieuwe kring wierde gemaakt. Ik ontdekten dan eijntelijk dat het geene ik voor een op nieuw gemaakt kring om een Oude schobbe aan sag, een gedeelte van een gans op nieuw gemaakt schobbe was, ende dat het geene ik voor een op nieuw gemaakt kring om de Oude schobbe hadde aan gesien, inder dat dat deel was dat de nieuw gemaakte schobbe rondomme de Oude in groote was uijtstekendeGa naar voetnoot32). Dog wanneer ik dese op malkanderen leggende schobbens tragteGa naar voetnootc) van malkanderen te scheijden, ontdekten ik dat deselvige aanGa naar voetnootd) malkanderen gegroeijt waren, en welkers te samen groeijinge vande schobben ik mij de volgende redenen te binnen bragt. De Vis wanneer een jaar Out is geworden, staat de wasdom vande schobbens voor een korten tijd stil, gelijk wij sien dat de wasdom van het hair vande DierenGa naar voetnoot33), ende de wasdom van de Veeren van het gevogelte voor een tijd stil staat, ende dat kort daar aan weder op nieuw, hair vande Dieren, ende Veeren van het Gevogelte begint te groeijen. Want zoo de wasdom vande hairen en Veeren niet voor een tijd stil stonden, soo meijndeGa naar voetnoote) ik, dat nog hair nog veeren zouden uijtvallenGa naar voetnoot34). | ||||||
Ga naar margenoot+On a previous occasion I detected the age of Eels from the scales of Eels, and further said that the scales of Fishes were not changed, as the scales forming our outer skin are changed, but that every year a new ring grows about the scales of Fishes and in this way the scales of Fishes grow bigger from year to yearGa naar voetnoot17). I have entertained this idea for several years past, but when I pursued my observations on this matter, I found some time ago that I erred in this, for when I examined some scales more attentively, I noted that the scales of Old Fishes were uncommonly thick, even thicker than the scale would have to be if only a new ring were formed about the Old scale. I finally discovered that what I took to be a newly formed ring about an Old scale was a part of an entirely newly formed scale and that what I had taken to be a newly formed ring about the Old scale in actual fact was the part of the newly formed scale which extended beyond the Old scaleGa naar voetnoot18). But when I tried to separate these overlapping scales from each other, I discovered that they had grown together, for which growing-together of the scales I conceived the following reasons. When the Fish has grown one year Old, the growth of the scales stops for a short time, just as we see that the growth of the hair of Animals and the growth of the Feathers of birds stops for some time, while shortly afterwards the hair of AnimalsGa naar voetnoot19) and the Feathers of Birds begin to grow again. For if the growth of the hairs and feathers did not stop for some time, I am convinced that neither hair nor feathers would fall outGa naar voetnoot20). | ||||||
De wasdom vande schobbens vande Vissen maar voor een zeer korten tijd stil staande, werden weder op nieuw schobbens gemaakt, die aan de eerste gemaakte schobbens vereenige. Alzoo nu de schobbens die op de Vissen zijn op haare twee jarige Ouderdom grooter moeten gemaakt werden als de eerste, zoo steekt een twee jarige schobbe, rondomme de eerste schobbe in groote uijt. Gelijk het nu toe gaat, met het op nieuw te groeijen vande schobbens van het tweede jaar, soo gaat het met het derde en volgende jaren, en bij gevolg dan, een Vis die twaelf jaren Out is, daar van bestaat ijder schobbe uijt twaelf op malkanderen leggende schobbens, die alle zoo vast aan den anderenGa naar voetnoot16) zijn vereenigt, en voornamentlijk int midden vande selvige, dat die maar voor een kleijn gedeelte van een zijn te scheijden, en voor de rest zijn ze niet van een te krijgen, als met deselvige van den anderen te schuerenGa naar voetnoot35). De laaste schobbens die ik ondersogt wasGa naar voetnoota) van een Baars die meer dan twaelf duijmenGa naar voetnoot36) lang wasGa naar voetnoot37). Dese Baars was gevangen in een groot water in het welke wort voorgeteelt een groote menigte van kleijne Spieringe waar op de Baars in dat water Aest, en daar van zeer vet wort, en eerder in groote, door het overvloet van voetsel dat de Baars daar heeft meerder toe neemt dan ze wel doet in andere waterenGa naar voetnoot38). Een van dese schobbens so veel het doenlijk was, sonder deselvige ontstukken te scheuren, hebbe ik van een gescheijde, ende deselvige voor het vergroot glas gestelt, ende de schobbe aan andere getoont, die nevens mij distinctelijk konde bekennen, dat die schobbe uijt vijf op een leggende schobbens bestond, ende bij gevolg dan, was zoodanigen Baars geen vijf jaren Out. Soo nuGa naar voetnootb) de schobbens vande Vissen ider jaar niet een nieuwe schobbe aan de Oude schobbe wierde gemaakt, ende vereenigt, soo zoude de schobbens vande groote Vissen, zeer dun ende onstark zijn, gelijk wij doorgaans ondervonden hebben, dat de schobbens vande Haringen, schoon die alGa naar voetnootc) van een redelijke groote zijnGa naar voetnootc), egterGa naar voetnoot39) zeer dun zijnGa naar voetnoot40). afbrekende blijve onder des enz.Ga naar voetnoot41)
AntoniGa naar voetnootd) van Leeuwenhoek | ||||||
As the growth of the scales of Fishes stops only for a very short time, new scales are formed again, which are joined to the scales first formed. As the scales on Fishes, when they are two years Old, must be formed bigger than the first, a two-year-old scale extends beyond the first scale. As it happens with the new growth of the scales of the second year, so it happens with the third and following years, and consequently each scale of a Fish that is twelve years old consists of twelve overlapping scales, all of which are joined so firmly together, and especially in the middle, that they can be separated from each other only for a small part, and for the rest they can only be separated from each other by tearing them apartGa naar voetnoot21). The last scales I observed were those of a Perch having a length of more than twelve inchesGa naar voetnoot22). This Perch had been caught in a big water, in which are procreated a great many small Smelts, on wich the Perch Feeds in that water, growing very fat on them and increasing in size much more, through the plenteous food the Perch has there, than it does in other watersGa naar voetnoot23). I separated one of these scales as far as I could manage it without tearing it to pieces and placed it before the magnifying glass, and I showed the scale to others, who, like me, could see distinctly that this scale consisted of five overlapping scales, and consequently this Perch was not yet five years Old. Now if on the scales of Fishes no new scale were formed every year on the Old scale and joined thereto, the scales of big Fishes would be very thin and weak, just as we have always found the scales of Herrings, though they are already of a reasonable size, to be yet very thinGa naar voetnoot24). Concluding, I remain meanwhile etcGa naar voetnoot25).
Antoni van Leeuwenhoek | ||||||
Samenvatting
Dat Vissen in goede lopende wateren geen ziektens onderhevig zijn. Haringen die bij onse Natien gevangen werden en zijn geen jaar Out, en afkomstig vande Hom en kuijt die des jaars te vooren geschooten is. Haringen haar Hom en kuijt geschooten hebbende, vertrekken uijt de Noort Zee zonder daar weder in te komen. Een uijtnemende groote Haring. Haring komt inde Zuijder Zee om aldaar zijn Hom ende kuijt te schieten. De Vis Elft genaamt komt op de Rivieren om desselfs Hom, en kuijt te schieten. Van de Vis Pieter-man ende desselfs scharpe pinnen aan het hooft. Inbeeldinge waar door dat de groote pijn veroorsaakt werd. Vande steek der schorpioenen, ende indiaanse duijsent-been. Om de schobbens vande Vissen heeft men geoordeelt dat ijder jaar een kring groeijden en dus grooter wierden, waar in men is komen te dwalen. Hetgeene men voor een nieuwe gemaakte kring om een Oude Schobbe heeft aan gesien, is een gans nieuwe schobbe, die aan de Oude is vereenigt. De wasdom vande schobbens, staat alle jaren voor een korten tijd stil. Een Vis die twaelf jaren Out is, daar van bestaat ijder schobbe, uijt twaelf op malkanderen leggende schobben. Een Baars die meer dan twaelf duijmen lang was, was nog geen vijf jaren Out. enz. | ||||||
Summary
That Fishes are not liable to diseases in good running waters. Herrings which are caught by our fishermen are not yet one year Old and have come forth from the Soft and hard roe produced the year before. When Herrings have Spawned, they migrate from the North Sea without coming back to it. An extraordinarily big Herring. Herring enters the Zuiderzee to Spawn there. The Fish called Shad comes to the Rivers to Spawn. On the Fish called Weever and the sharp spines on its head. Theory as to the cause of the fierce pain. On the sting of scorpions and the Indian centipede. It has been thought that every year a ring grows about the scales of Fishes and they thus grow bigger, but this is an error. What has been taken to be a newly formed ring about an Old Scale is an entirely new scale that is joined to the Old one. The growth of the scales stops for a short time every year. Each scale of a Fish that is twelve years old consists of twelve overlapping scales. A Perch having a length of more than twelve inches was not yet five years Old. etc. |
|