Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5332. 1641 augustus 24. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

In indice² tam multa contra meum sensum sunt posita, ut plane eum velim recudi³ aut ab omnibus exemplaribus auferri, ut opus non inutile tantum, sed et damnosum. Misi quae corrigenda sunt ad Vergoesium⁴ primum, deinde ad te. Misi et errata erratorum,⁵ quae ita multa sunt, ut recudi ea vel meis impensis omnino velim. Vide, quid sit operis minus idoneis uti. Ego, nisi meliores correctores nanciscatur, nihil ei⁶ posthac mei commiserim.

De feudo scripseram⁷ matrem mihi videri praeferendam filio,⁸ nisi mater per aliam lineam in propiori sit gradu ad ultimum possessorem.⁹

De Smalcio¹⁰ credo.

Cardinalis multa quidem dicit et dici iubet, quae ad pacem conducunt. Sed protestantes ista omnia vulgant, quasi in omnibus victoria ipsis concederetur, quod multum abest, eoque

1 Gedrukt Epist., p. 925 App. no. 561. Antw. op no. 5319; beantw. d. no. 5345.

2 De index van Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135).

3 De uitgave der Epist. geeft ten onrechte: excudi.

4 Vermoedelijk Willem van der Goes (no. 4995 n. 15). Grotius' correspondentie met hem van 1641 ontbreekt.

5 Zie no. 5311; zie ook infra, postscriptum.

6 Namelijk de uitgevers Blaeu.

7 No. 5300 dd. 29 juli over de opvolging in de heerlijkheid Bergen.

8 Resp. Elisabeth, gravin van Lippe, en haar neef Herman Otto, graaf van Limburg en Bronckhorst.

9 Otto V, laatste graaf zu Holstein-Schaumburg-Pinneberg.

10 Peter Abel Schmalz (Smalze), voormalig secretaris van Axel Oxenstierna (no. 5249 n. 13).

[p. 468]

vereor, ne sibi noceant. Cadunius¹¹ strennue pergit ad pacem conniti et edit quaedam non inutilia.

Si quis Vossiorum¹² posset facere versionem Graecorum in Annotatis, valde id mihi placeret. Bremius¹³ plane ei labori par non est et labor mihi iniungeretur tam multa emendandi, ut non minus id grave sit futurum quam vertere.

Aira imbellem turbam eiecit; famem enim non frustra timet, si manet obsidio. Exercitus tum Hispanicus tum Gallicus sunt XX millium. Suis rex utetur aut ad oppugnanda castra aut ad tentandam obsidionem aliam. Et iam Bressaeus¹⁴ cum modico apud Peronam minatur ingressum in Belgicam. Cum alio agmine Granzaeus¹⁵ Barri obsidionem moliri videtur, ubi praesidii aliquid reliquit dux Carolus¹⁶ reliquum militem tenens inter Montem et Valentinianas. Guisius in castris est Hispanicis ut marescallus militiae caesaris. Paret ei Lamboius.¹⁷ Est ibidem Elbovius.¹⁸ De Conisio et Taragona exspectamus nuntios.

Vale quam optime, cum matre, uxore, liberis et amicis.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

11 Bedoeld zal zijn Philippe Codurc (no. 5230 n. 10), wiens naam in de uitgave der Epist. herhaaldelijk onjuist gelezen is. Het is mij niet bekend welke uitgave hij in de zomer van 1641 voorbereidde.

12 Franciscus (1608-1645), Matthaeus (1611-1646) of Isaac (1618-1689) Vossius. Grotius heeft de vertaling van de Griekse en Hebreeuwse citaten in zijn Annotationes bij het Oude en Nieuwe Testament (BG nos. 1135-1141) in 1643 zelf verzorgd; zie supra no. 5039 n. 27.

13 Daniël de Breen (Brenius), theoloog te Amsterdam (no. 4998 n. 13), corrigeerde een deel van de drukproeven van Grotius' Annotationes (BG no. 1135) en vervaardigde de registers.

14 Urbain de Maillé, markies van Brezé (no. 5142 n. 16).

15 Jacques Rouxel de Médavy, graaf van Grancey (no. 5323 n. 11).

16 Karel IV, hertog van Lotharingen. Met ‘Mons’ is Bergen in Henegouwen bedoeld, met ‘Valentinianae’ Valenciennes.

17 Wilhelm, baron van Lamboy (no. 5005 n. 12).

18 Charles II de Lorraine, hertog van Elboeuf (no. 5205 n. 8).

Lutetiae, 24 Augusti 1641.

Si forte non recte curata fuissent errata erratorum, mitto eadem ad marginem erratorum a me annotata. Haec autem exacte corrigi eo magis refert, quod ad hanc formam corrigendae erunt editiones secuturae. Miror me nihil intelligere neque de Blanchiae scriptis¹⁹ neque de meis ad Epistolam Pauli ad Philemonem.²⁰ Rogo epistolas meas relegas.

Vellem ad promovendam pacem inter christianos edi formam professionis synodi Tridentinae, confessionem Augustanam ex editione ultima, Consultationem Cassandri emendatam ad optima exemplaria, ad quam adderem mea Annotata non nimis magna, sex ferme quaternionum in octavo. Possent addi nostra Institutio baptizatorum, trimetri de Eucharistia, Disquisitio de Pelagii dogmatibus.²¹

19 Het traktaat over de weduwstaat van Suzanna van Reigersberch, weduwe van Anthonie Bloncke; zie no. 5218 n. 11.

20 Grotius' Commentatio in Epistolam Pauli apostoli ad Philemonem (BG no. 1136), afgedrukt achterin de uitgave van De iure belli ac pacis van 1642 (BG no. 571).

21 Het geheel werd in deze zelfde volgorde gepubliceerd als Via ad pacem ecclesiasticam. In qua continentur confessio fidei secundum Conc. Trid., confessio fidei Augustana, Consultatio Cassandri, Annotata H. Grotii in Consult. Cassandri, H. Grotii poema de Baptismate, poema de Eucharistia, Disquisitio Pelagiana, anno MDCXLII (BG no. 1166). Grotius' Annotata ad Consultationem Cassandri (BG no. 1165) verscheen tevoren, in september 1641, in een aparte editie op kosten van de auteur; de Latijnse vertaling (BG no. 79) van zijn Vraghe en antwoordt over den Doop van 1618 (BG no. 59) verscheen voor het eerst in zijn uitgave van Sacra van 1635 (BG no. 157), p. 156-169; het gedicht Eucharistia (‘Procul profani...’) (BG no. 211) was voordien gepubliceerd in de Poemata Collecta van 1617 (BG no. 1), p. 138-146. Grotius' Dis-

[p. 469]

²¹ Haec omnia multum lucis adferre possent pacem cum veritate

21 quisitio an Pelagiana sint ea dogmata quae nunc sub eo nomine traducuntur (BG no. 939) verscheen voor het eerst in 1622 (BG no. 937). Onder Grotius' nagelaten papieren bevindt zich bovendien een verzameling van stukken die vermoedelijk voor de totstandkoming van het werk zijn gebruikt. Zie hs. Parijs, BN, Lat. 9722; L.J. Noordhoff, Beschrijving, p. 71-74.

[p. 469]

amantibus. Sed cum video, quam inquinate ista mea edantur, quam paucos habeam, quibus possum fidere, nihil aliud constituere possum quam Deum orandum, ut mihi bona et consilia et auxilia subministret.

Petrus Pelsius,²² qui apud me vixit, in Batavos [abiit] cancellarii Suediae, ut mihi pater eius scribit,²³ iussu. Velim scire, ubi victurus et quibuscum et quid acturus.

22 Grotius' voormalige secretaris Pieter Pels (no. 5228 n. 1) was vanaf september 1641 als secretaris in dienst bij de Zweedse resident in Den Haag, Petter Spiring Silvercrona (no. 5000 n. 1).

23 Paulus Pels, Staats agent in Danzig; zie zijn brief dd. 18 juli 1641, no. 5282.