Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 456]

5323. 1641 augustus 17. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Vidi regem Remis bene valentem. Impetravi ab eo pro libertate marescalli Hornii² quaecunque ab ipso exspectari poterant. Deum rogo, ne nova alia rei adeo optandae interveniat mora.

Hostium exercitus grandis factus accessione ducis Caroli³ ad XXIV, ut fama est, millia, ad Airam se posuit in iisdem munimentis, quae Galli sibi fecerant neque deiecerant, quod fieri solet ab urbium captoribus, ideo quod famem metuentes hoste agros circum tenente, Ranzovio⁴ suasore propere se inde abstulerant relicto praesidio ad IV millia et commeatibus in menses quatuor. Nunc rex eo se ire dicebat experturum, utro se datura esset belli fortuna.

Percommode evenit regi, quod cum Bulionio duce res composita est⁵ datis ei pecuniis et conditionibus, quas postulaverat de corpore comitis Suessionensis inferendo in monumenta maiorum deque eius memoria et iis, qui partes eius secuti sunt, non lacessendis. Sedani custodia partim penes regem, ut puto, partim penes ducem erit, ut quondam Henrici IV temporibus.⁶ Protestantes, qui Sedani sunt, magnam a rege iniere gratiam, quod Gallis, qui captivi Sedanum abducti fuerant, multa exhibuere humanitatis officia. Guisius intellecta transactione Bulionii cum suis abiit Sedano, at Virgilius Malvezzius,⁷ Hispanicus legatus, et alter ab imperatore, propinquus Traumensdorfii,⁸ exspectare voluerunt, donec eis dux Bulionius denuntiaret nihil illis amplius apud se esse negotii. Ita subito mutantur rerum vices.

In Catalania Motta Odincurtius⁹ auxilium accepit quatuor millium et Burdegalensis archiepiscopus¹⁰ naves longas quatuor, sex alias. Quos in Lotharingiam rex miserat sub Grancaeo,¹¹ eos iam revocat ob Airae periculum. Etiam nobilitas locorum proximorum ad arma vocatur. Nec minus XXX millibus ibi habiturus est rex. Coeunt eius exercitus circa Teruanam. Nothus infans comitis Suessionensis¹² baptismo oblatus est per defuncti comitis matrem¹³ et Longavillanum factusque eques qui nondum peditis officium didicit.

Gillo Hasius¹⁴ depascit Badensem marchionatum Erlachio¹⁵ nunc intra Brisacum conquiescente. Quidam existimant Gillonem Hasium ire auctum Piccolominaei copias. Fama hic est propositum imperatori legationem mittere in Angliam,¹⁶ nempe ducendo tempori, ut antehac.

Literas e Gallia,¹⁷ quae in Brabantia retardatae fuerant, spero iam manumissas.

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 294. Gedrukt Epist., p. 685 no. 1512. Geciteerd in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 294, 296.

2 Gustav Karlsson Horn (no. 5264 n. 1).

3 Karel IV, hertog van Lotharingen.

4 Josias, graaf van Rantzau (no. 5194 n. 11).

5 Overeenkomst, gesloten te Mézières en Sedan, dd. 5 en 6 augustus 1641.

6 Namelijk volgens de overeenkomst, gesloten te Donchéry, dd. 2 april 1606.

7 Virgilio Malvezzi (1595-1654), diplomaat en historiograaf in dienst van Spanje; vgl. JJ. Poelhekke, Vrede, p. 91 n. 1.

8 De keizerlijke diplomaat Maximilian von Trauttmansdorf (1584-1650); vgl. H.F. Schwarz-J.I. Coddington, Imperial Privy Council, p. 372vv. Zijn verwant is niet geïdentificeerd.

9 Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt (no. 5060 n. 16).

10 Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux (no. 5121 n. 27).

11 Jacques Rouxel de Médavy (1602-1680), graaf van Grancey; vgl. NBG XXI, kol. 635.

12 Louis Henri, prins van Neufchâtel (no. 5315 n. 16).

13 Anne de Montafié, gravin van Soissons.

14 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20).

15 Johann Ludwig von Erlach, goeverneur van Breisach (no. 4994 n. 15).

16 Franz Paul (1613-1674), vrijheer van Lisola, kwam in oktober 1641 in Engeland aan en bleef daar tot begin 1645; vgl. A.F. Pribram, Lisola, p. 20-53.

17 De brieven van 27 juli 1641; vgl. no. 5307.

[p. 457]

Vidi quae in Anglia acta sunt in negotio Palatino.¹⁸ Perplacent; tantum desideratur definitius aliquid de auxiliis. Alioqui vix erit, ut revomant bolum, qui eum devorarunt. Magnum vero damnum est tempus perdere.

Miror Torstensonium¹⁹ nondum esse in exercitu capitis egente. Ex colloquiis inter Suedos et Brandenburgicos²⁰ boni spero aliquid, non ipsis tantum, sed et omni Germaniae. Fedus inter Suediam et Galliam²¹ ita factum est, ut pecunia, quam dat Gallia Suedis, augeatur adiectis centum mille francis. Duret autem fedus ad pacem usque communem; de qua constituenda in arcano quaedam convenere. De locis colloquii ad pacem tamdiu disputari miror sane.

Bellum civile rex Galliae iam exstinxit. Nam quae dux Carolus et duces Guisius, Vendocinensis, Valetta²² facere poterunt, ea pars erunt belli, quod gerunt Hispani. Gallorum autem nemo facile reperietur, qui se aut Hispanici dominatus aut perfidiae Lotharingicae ministrum faciat.

De Wolfenbuttelio bonos nuntios exspectabimus. Dorstenae autem arbitror iam consultum transcripto in aliud militiae nomen milite. Nisi id faciunt,²³ Batavi in sua peccabunt commoda.

Regina regis Galliae mater²⁴ Coloniae erit impensis regis Britanniae, qui dabit operam, ut a rege Galliae indemnitatem consequatur. Sed eius rei sponsor esse nolim. Regina Angliae videtur manere, ne abitu accendat odia iam residentia. Sed iuvenis principis Arausionensis nuptam²⁵ ante aetatem, qua res nuptiarum impleri possit, ituram non puto. Regina Suedica mater²⁶ animi causa abiit et animi causa, quantum video, erit in paupertate aut oneri hospitibus. Magna sane nostra aetas documenta dedit nihil esse extra fortunae tela positum. Rex regum ista suis arbitriis dispensat, quem ill. Dom. vestrae semper opto propitium.

Illust. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

18 Rede van Karel I in het parlement dd. 15 juli en verklaring van het parlement dd. 24 juli 1641; vgl. no. 5310 n. 11.

19 Lennart Torstensson (no. 5176 n. 4), de nieuwe opperbevelhebber van het Zweedse leger in Duitsland.

20 Op 24 juli 1641 was inmiddels tussen Zweden en Brandenburg een wapenstilstandsverdrag gesloten.

21 Het verdrag tussen Frankrijk en Zweden was in juli 1641 verlengd. In het verdrag werden als plaats voor de vredesonderhandelingen Munster en Osnabrück genoemd.

22 Bernard de Nogaret, hertog van La Valette (no. 4996 n. 6).

23 Deze woorden ontbreken in de copie te Uppsala.

24 Maria de' Medici reisde in september 1641 naar Keulen.

25 Mary Stuart, de ‘Princess Royal’, kwam met haar moeder in maart 1642 naar de Republiek.

26 Maria Eleonora van Brandenburg, weduwe van Gustav II Adolf, was in juli 1640 vanuit Zweden uitgeweken naar Denemarken.

Lutetiae, 7/17 Augusti MDCXLI.

Millereius²⁷ priusquam ab Aira abiret, congressus cum hostium parte cepit signa novem, carros CCC. In alia pugna Galli quatuor centurias gentis Hispanicae disiecere. Romae legatus Hispanicus²⁸ omisit celebrare solitis ceremoniis diem sanctae Elisabetae, reginae quondam Portugalliae.²⁹ In regno Neapolitano et oppidana munera publice veneunt quaerendae pecuniae ergo. Harcurtius³⁰ terram, quae Languesa dicitur, insidet. Inter Burgundos ducatus et comitatus de induciis agitur. Anglos audimus regi suo dare XXVI milliones ex capitali tributo.

27 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye (no. 5101 n. 7).

28 Manuel de Moura y Corte Real, markies van Castel Rodrigo (no. 5082 n. 9), of de commissaris Juan Chumacero.

29 Elisabeth (Isabel) van Portugal (1271-1336), gecanoniseerd in 1625; haar feestdag viel op 4 juli.

30 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, Frans opperbevelhebber in Noord-Italië (no. 5054 n. 3). Hij bevond zich in de streek Le Langhe, tussen Mondoví en Asti.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Leidae, 14/24 Aug. 1641.