Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5310. 1641 augustus 9. Aan L. Camerarius.¹

Illustrissime domine,²

Res ad Wolfenbuttelium novum praelium parturire videntur. Pro Dorstena³ autem servanda spero Batavos facturos quicquid illaesa cum Germania pace fieri potest. Est vero illud iam receptum, ut auxilia mittantur amicis mutato militiae nomine. Celerandum plane erit Torstensonio,⁴ si volunt Suedi sui reverentiam manere isti, qui in media Germania est, exercitui, qui mixtus ex diversis populis, procul a Suedia, elatus⁵ successibus quotidie aliquid omittit de verecundia.

Multum expeto cognoscere, quod responsum ab imperatore relaturus sit Rous.⁶ Si tanta pro Palatino⁷ animorum in Anglico parlamento conspiratio, rumor de armis in Americam transmittendis, amissa Portugallia omnis, ad quam iuvandam iam a Rupella abiit cum XXIV navibus regiis Bressaeus marchio,⁸ Catalaniae perparum reliquum, imperatorem et Hispanum, qui connexas inter se res habent, movere non possunt, ut ad ea, quae aequa sunt in negotio Palatino, veniant, videtur eos Deus in maiores clades reservare. Et certe quod de Wolfenbuttelio tam pertinaciter certant, facit, ut eos pacem bonam serio velle vix credam. Alioqui aliquid

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 293. Gedrukt Epist., p. 685 no. 1511. Grotius schreef zijn brief een dag eerder dan gebruikelijk in de wekelijkse reeks van correspondentie: op 10 augustus reisde hij echter naar Reims; zie ook infra bij n. 18.

2 Zie no. 5302 n. 2.

3 Zie no. 5308 n. 5.

4 Lennart Torstensson (no. 5176 n. 4), de nieuwe opperbevelhebber van het Zweedse leger in Duitsland.

5 Volgens de copie te Uppsala; de uitgave der Epist. geeft: clarus. In plaats van het volgende ‘omittit’ geeft de copie te Uppsala amittit.

6 Sir Thomas Roe (no. 5143 n. 7) presenteerde op 20 augustus te Regensburg een ‘Memoriale’ (CSP Ven. 1640-1642, p. 211) en ontving als antwoord een keizerlijk ‘Decretum’ dd. 24 augustus 1641; beide stukken bevinden zich in copie onder Grotius' nagelaten papieren in Stockholm, RA, Gallica 10, Handl. tillh. Hugo Grotii beskickning 1639-1641.

7 Karl Ludwig van de Palts.

8 Jean Armand de Maillé, markies van Brezé (no. 5103 n. 9).

[p. 442]

largiendo Lunaeburgico et Hassicae⁹ simulque Palatinum negotium componendo multam materiam bellico incendio subtrahere poterant. Ad quae si accessisset amica quaedam transactio inter Suediam et electorem Brandenburgicum,¹⁰ vix quicquam restitisset, quod pacem illis in partibus moraretur. Perplacent mihi acta parlamenti Anglicani in negotio Palatino,¹¹ quanquam mallem continerent aliquid definitius. Illud autem egregium, quod Hispano legato¹² conquerenti dilectus sibi permissos ad VIII millia per Hyberniam inhiberi, respondere parlamentarii opus habituram Britanniam suo milite ad restituendum principem Palatinum, si id verbis obtineri nequeat.

Episcopis Angliae videtur mansurum nomen prope sine re, accisa et opulentia et auctoritate. Mihi non displicet ecclesiae pastores et ab inani pompa et a curis saecularium rerum sublevari.

Reginam matrem¹³ quominus abeat ex Anglia, nemo retinet nec Galli ubi consenescat multum curant. Regina autem Angliae consensu parlamenti perducta videtur, ut cogitationem transeundi maris abiiciat, si Maiarnio¹⁴ credendum est, animo magis aegra quam corpore. Quod si ad phthisin vergit eius valetudo, dicuntur aquae Spadanae talibus non esse utiles.

Cum duce Bulionio transactam rem¹⁵ sane gaudeo. Venit is ad Galliae regem videturque Sedanum futurum partim in ipsius, partim in regis potestate, ut aliquo tempore sub Henrico IV.¹⁶ Caeterum dux Carolus - ita enim hic nunc rursus appellatur, qui vocatus fuerat dux Lotharingiae, ex quo regi conciliatus fuerat - Mosam transiit ad Carolomontium adiuncturus se cardinali Hispano et Lamboio,¹⁷ qui nunc magnis copiis obsident exiguum oppidum Lillerium et castellum ad Teruanam a Gallis nuper capta muniuntque Basaeam. Rex vero partim his se opponet, partim mittet qui recuperent loca duci Carolo per nimiam credulitatem data, ab ipso autera munita ex pecuniis, quas ex Gallia acceperat, Mottam, Bichiam, Lunaevillam. Ego ad regem ibo, ut effectam dem libertatem marescallo Hornio.¹⁸

Mondevisium Harcurtio¹⁹ cessit. De Conisio incerti sumus. Non videtur, quantum antehac, abhorrere rex ab eximendo a belli incommodis comitatu Burgundico. Sed Helvetios, quibus Graia in custodiam danda esset, rex protestantes vult esse, non pontificios, ideo quod pontificii illi plane ab Hispanis pendeant. Gillo Hasius²⁰ Wirtembergicum agrum petere dicitur insequente eum Erlachio.²¹

9 Christian Ludwig, hertog van Braunschweig-Lüneburg, en Amalia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

10 Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, sloot op 24 juli 1641 een wapenstilstandsverdrag met Zweden.

11 Rede van Karel I in het parlement dd. 15 juli en verklaring van het parlement dd. 24 juli 1641. Zie CSP Ven. 1640-1642, p. 178v., 182, 184; Knuttel, Cat. v. pamfl. nos. 4745, 4746.

12 Alonso de Cárdenas; vgl. CSP Ven. 1640-1642, p. 182, 187.

13 Maria de' Medici reisde in september 1641 naar Keulen.

14 De hofarts Sir Theodore Turquet de Mayerne (1573-1655); vgl. DNB XXXVII, p. 150vv.

15 Overeenkomst, gesloten te Mézières en Sedan tussen Lodewijk XIII en Frédéric-Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon, dd. 5 en 6 augustus 1641; vgl. Du Mont, Corps Dipl. t. VI.I, p. 219v. De copie te Uppsala geeft: transactam esse.

16 Grotius doelt op de overeenkomst, gesloten te Donchéry tussen Hendrik IV en Henri de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon, dd. 2 april 1606; vgl. Du Mont, Corps Dipl. t. V.II, p. 64.

17 Wilhelm, baron van Lamboy (no. 5005 n. 12).

18 Gustav Karlsson Horn (no. 5264 n. 1); Grotius reisde op 10 augustus naar Reims, waar de Franse koning zich bevond.

19 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, Frans opperbevelhebber in Noord-Italië (no. 5054 n. 3).

20 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20).

21 Johann Ludwig von Erlach, goeverneur van Breisach (no. 4994 n. 15).

[p. 443]

Deus ill. Dom. vestram incolumem florentemque servet.

Ill. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

Lutetiae, 9 Augusti MDCXLI.

Lillerio per vim capto hostes minitantur Airae obsidium.

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Leidae, 8/18 Aug. a.^o 1641.