Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 165]

5101. 1641 maart 16. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Gratias habeo pro literis IV Martii datis² chartisque additis. Videram iam quae Germaniae ordines tum ad reginam tum ad Suediae ordines scripserant.³ Video eos malle cum Suedis seorsim agere quam simul cum Suedis Gallisque. In eo ad rem suam sapiunt. Sed cum non simul appareat, quibus legibus pacem imperator eiusque socii cum Suedia velint, haud facile Suedia, quae sapientibus consiliis regitur, per spem incertam a Galliae societate se patietur avelli. Literae tuti itineris pro iis, quos volet mittere princeps elector Palatinus,⁴ eiusmodi sunt, quales hoc tempore ac rerum statu ab imperatore sperari poterant.

Audio autem sane cum dolore non satis gratum fore hoc tempore regi Angliae eius principis ad se adventum. Atque interim multa agitari in parlamento, quae regi non possunt placere. Pro certo hic habetur venturam huc Angliae reginam.⁵ Mater⁶ et ad cardinalem et ad Millereium⁷ scripsit. Facilius pecuniolae aliquid impetraverit quam ut ei huc venire liceat.

In Vendocinensem procedit inquisitio;⁸ dabuntur deinde iudices. Duci Bulionio et Sedano rex infestus manet. Creditur tamen comes Suessionensis matris suae⁹ et ducis Longavillani precibus obtenturus, ut sibi ad tempus adhuc aliquid morari Sedani liceat cum regis venia. Ad parlamentum Rothomagense additi sunt senatores quinquaginta, non quod opus essent, sed reperiendae pecuniae.

Dux Lotharingus¹⁰ regem vidit ter posito genu ut vasallus pro Barrensi terra. Inde omnis illi honor exhibitus est, qui summis principibus exhiberi solet. Operam promittit in Hispanum, non in imperatorem. Valde infensus est iis, qui sub Hispano res Belgicas regunt.

Ossenvillius¹¹ mature coepto bello Oberkircham et vicina quaedam loca cepit. Offenburgum eminus clausum tenet. Hostium cecidit aliquos ut et in Bambergensi agro Tubadelius,¹² contra quem it cum Bavaricis Piccolominaeus;¹³ novem alia caesarianorum millia adversus Bannerium.

Qui huc e Portugallia venit, Carolus Melo¹⁴ vocatur eiusdem cognominis et generis cum eo, qui e Sicilia decessit.¹⁵ Est ex eadem Portugallia Castello Rodericus,¹⁶ quem rex Hispaniae Ratisbonam misit. Eum novus Portugalliae rex in patriam revocat, ut ei laboranti opem ferat,

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 272; copie Linköping, Stifts- och landsbibl., Br. 23, 383. Gedrukt Epist., p. 671 no. 1482.

2 Camerarius' brieven aan Grotius van 1641 ontbreken.

3 Zie no. 5060 n. 8.

4 Karl Ludwig van de Palts werd bij de keizer in Regensburg vertegenwoordigd door Konrad de Spina en Georg Johann Peblitz (no. 5033 n. 5).

5 Henriette Marie bleef echter in Engeland.

6 Maria de' Medici.

7 Charles de La Porte (1602-1664), hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk; hij was een neef van Richelieu. In 1630 was hij kapitein van de garde van Maria de' Medici geweest. Vgl. NBG XXIX, kol. 179-182.

8 César, hertog van Vendôme, was zelf naar Engeland gevlucht.

9 Anne de Montafié, gravin van Soissons.

10 Karel IV, hertog van Lotharingen.

11 Paul Le Prévost, baron van Oysonville, adjunct van de goeverneur van Breisach (no. 4994 n. 16).

12 Georg Christoph von Taupadel (no. 4993 n. 5).

13 Ottavio Piccolomini (1599-1656), hertog van Amalfi; vgl. ADB XXVI, p. 95-103.

14 Francesco de Mello (no. 5028 n. 6).

15 Bedoeld is de voormalige onderkoning van Sicilië, Francisco de Mello, graaf van Assúmar, markies van Tor de Laguna (no. 5041 n. 17); in 1641 was hij Spaans vertegenwoordiger bij de keizer in Regensburg. De uitgave der Epist. geeft: cuius is, qui e Scotia [sic] decessit.

16 De voormalige Spaanse ambassadeur te Rome, Manuel de Moura y Corte Real, markies van Castel Rodrigo (no. 5082 n. 9).

[p. 166]

alioqui bonorum quae magna habet dispendio mulctandus. Ita saepe cadunt res, ut damnum etiam prudentissimus quis vitare non possit. Dux Anguianus¹⁷ revalescit.

Princeps Thomas quid facturus sit, adhuc incertum est. Dicuntur Hispani ei dare quinque millia peditum, quingentos equites et quinquies centena millia ducatorum - multum in hac Hispani inopia - ad eas copias augendas. Pecunias a Gallis non ipse acceperat, ut dictum fuerat, sed homines eius. Montem Calvum in illis locis Galli obsident. Luca autem videtur adiuvante eam fortiter Ethrusco controversias, quas cum papa habet, compositura.

Helvetii omnes Badam conveniunt.¹⁸ Agetur de comitatu Burgundiae tutando, item urbe Constantia, si eam Galli impetant, de restituendo in sua bona episcopo Basileensi.¹⁹ Galliae qui ibi est legatus²⁰ pontificiis Helvetiorum invisus protestantes etiam parum faventes habet, quod pecuniae militibus et publico non recte persolvantur. Itaque conscribendi novum militem aegre ei facultas dabitur.

Venetiis vir nobilis²¹ strangulatus, ut eorum mos est, in carcere, deinde mortuus ad columnam appensus est, quod pecuniis annuis ab Hispano legato²² emptus consilia ei reipublicae prodidisset. Legatus ipse Hispanicus tanto ibi in odio est, ut a nemine salutetur.

Videbo, an exemplum editum nancisci possim Annotationum Ioachimi Camerarii ad Quintilianum.²³

Et elector Palatinus et princeps Arausionensis causas mihi videntur habere iustas consilii, quod dant illustri Dom. vestrae de sede figenda Lugduni.²⁴ Est ibi habitantibus literatis immunitas aliqua et multa librorum copia ac cum eruditis consuetudo et rerum, qui ubique aguntur, propinqua notitia.

Tabula hic paratur imaginem equestrem regis habitura, in qua praeter regnorum titulos rex vocabitur comes tertius Barcinonensis, quia Galli eos, qui comites fuere, ex quo se Arragoniae addidere, pro iustis comitibus non habent.²⁵ Non dubium est, quin pro ea urbe servanda rex omnia sit facturus. Non etiam dubito, quin, si res a Gallis Batavisque fortiter et prudenter, addo et concorditer, geratur, magni motus apud Belgas Hispanienses oriri possent. Neque vero aliter existimat dux Lotharingus.

Anglicana illa sponsalia²⁶ in iustas nuptias transire non possunt, nisi nubili virginis aetate. Et audio ante id tempus eam ex Anglia dimitti non placere parlamento; qua excusatione rex, virginis pater, libenter utetur lucrando tempori, quod multas saepe in talibus rebus adfert mutationes.

Quantum intelligere hic possum, Danicus legatus²⁷ in Suedia nihil ex voto fecit. Non os-

17 Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, de latere ‘Grand Condé’. Grotius had aan Camerarius niet eerder over diens ziekte geschreven, wel echter aan Oxenstierna, no. 5094.

18 De landdag te Baden was gehouden van 3 tot 9 maart 1641. Grotius ontleende de volgende berichten vermoedelijk aan de brief van C. Marin dd. 27 februari, no. 5082.

19 Johann Heinrich von Ostein, prins-bisschop van Basel (no. 5082 n. 5).

20 Jacques Le Fèvre de Caumartin (no. 5015 n. 5).

21 Een lid van de familie Moro; zie ook ARA, SG no. 6904 (brief van Josua Sonnevelt, Staats agent te Venetië, dd. 9 februari 1641).

22 De graaf della Rocca.

23 Zie no. 5003 n. 5.

24 Camerarius vestigde zich inderdaad in mei 1641 te Leiden. Hij bewoonde daar tot mei 1642 gratis een gedeelte van het Prinsenhof aan het Rapenburg; eerder waren de kinderen van de ‘Winterkoningin’ daar gehuisvest. Vgl. Res. SH dd. 19 april 1641; GA Leiden, SA II, 3004, rek. tres. ord. 1641-1642, f. 224v.; P.L. van Dishoeck, St. Barbara-klooster en Prinsenhof, p. 59vv.

25 Catalonië en Arragon waren al sinds 1137 verenigd door het huwelijk van Ramon Berenguer IV, graaf van Barcelona, met Petronilla van Arragon.

26 Het huwelijk van Willem II met Mary Stuart, de ‘Princess Royal’; de bruid was 9½ jaar oud.

27 Jørgen Vind (no. 5025 n. 2), In plaats van het voorafgaande ‘Quantum’ geeft de copie te Uppsala: Etiam.

[p. 167]

tendit literas tuti itineris, quas regem suum ab imperatore accepisse dicebat. Abiit rectoribus insalutatis, forte quod paratus navales ei displicerent. Sed ab iis nihil exspecto aliud quam ut fama illa fruantur Batavi ad faciliorem cum Dano transactionem.

Recte iudicat illustris Dom. vestra manere hic spes illas Iosephicas²⁸ de Bavaro eamque causam fuisse, cur Gallicae et Vinarienses copiae a Bannerianis discederent suasque res agerent seorsim.

Deum rogo, ut hos belli aestus commoda pace tranquillet ac illustri Dom. vestrae omnia concedat prospera ac salutaria.

Illust. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

28 Vermoedelijk is gedoeld op ‘père Joseph’, François Leclerc du Tremblay (1577-1638), gunsteling van Richelieu, die zich onder meer bezighield met de Franse politiek in Duitsland en een voorstander was van vreedzame betrekkingen tussen Frankrijk en Beieren. Vgl. NBG XXVI, kol. 966-969. Inderdaad gingen in het voorjaar van 1641 opnieuw geruchten dat Frankrijk en Beieren de onderlinge vijandelijkheden wilden staken; zie Oxenst. Skrifter 2. afd., VI (Banërs bref), p. 814v. Het woord ‘Iosephicas’ ontbreekt in de beide copieën.

Lutetiae, 6/16 Martii anni 1641.

A Portugallia etiam alter legatus huc venit ordinarius futurus, Covellus Carvallus.²⁹ Moncalvum in Montisferratensi ditione in suam potestatem pervenisse aiunt Galli.

29 Dr. António Coelho de Carvalho (no. 5028 n. 6).

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Rec. 13/23 Martii 1641.