Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5249. 1641 juni 29. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Valde mihi placent quae de concordia Banneriani exercitus scribit ill. Dom. vestra et de Wolfenbuttelio² felices nuntios opperior. Cognosco et ego ex literis D. Salvii³ in federis negotio

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 287. Gedrukt Epist., p. 681 no. 1503. Geciteerd in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 284.

2 Wolfenbüttel was bezet door een keizerlijke en Beierse legermacht, terwijl de stad belegerd werd door troepen van de hertogen van Braunschweig. In het begin van juni verenigde het leger van Braunschweig-Lüneburg zich met de Zweedse en Franse legers. Op 29 juni 1641 leverden de geallieerden bij Wolfenbüttel slag tegen het keizerlijke leger.

3 No. 5213 dd. 4 juni van Johan Adler Salvius. Het verdrag tussen Frankrijk en Zweden werd in juli 1641 verlengd.

[p. 369]

moras a Gallis interiici. Interim Chavigniacus⁴ in literis ad me causam dilatae permutationis Hornii et Waertii⁵ in rectores regni Suedici tanquam in federe illo cunctantes reiicit. Vellent, ut video, nostri illam deliberationem, quomodo, si offerantur, fieri induciae possint, reiici in tempus aliud post factum fedus hoc, quod nunc est in manibus. Et ego id rectius arbitrer. De corona Pragensi⁶ hoc tempore miror magna otia coeli.⁷ Disputatio de mutatione locorum ad pacis colloquia non video quid in se boni habeat. Palatinum negotium diu tractum iri et ego suspicor vel in hoc, ut spe lactata Anglia nihil certi super hac re constituat.

Bene fecit Portugalliae legatus,⁸ quod se a Danis minus pro dignitate haberi passus non est. In Suedia nihil tale metuendum habet, quae non dolebit, etiamsi plures nobis brevi reges ex fragmentis Hispanicae magnitudinis nascantur. Quomodo D. Salvius et Batavici legati⁹ circa honores semet inter se gesserint, perscire cupiam. Praeter pecuniae penuriam audio etiam discordias in Portugallia esse.

Habent Angli triennium ad deliberandum, an valere velint illas cum iuvene principe Arausionensi nuptias.¹⁰ Nam dissensu novae nuptae, ubi ad aetatem nuptiarum venerit, quin cuncta, quae acta sunt, in irritum possint deduci, nemo dubitat. Tum vero quam multa coniugia etiam inter aetatis iustioris principes vidimus ex causis subortis facta evanida? Vidit elector¹¹ principem Arausionensem iuvenem, sed obiter egredientem e conclavi pactae. Caeterum quid sibi velit in hac controversia aut princeps ille filius adhuc familias aut etiam legati Batavici, non satis intelligo. Ego exemplum comitis Licestrii¹² secutus electori ubique concessi neque me facti poenitet. Sunt enim electores regibus proximi positique supra principes alios, etiam qui summum imperium obtinent. Ubi agat Schmaltzius,¹³ scire cupiam.

In Catalania pugnatum a Gallis audimus infeliciter. Nam et eruptiones prosperas factas ex Tarragona et mari superiorem fuisse Fernandini¹⁴ fortunam, ad quem XX partim galeones, partim naves longae recens accesserunt. Itaque metus est, ne Catalani, qui praesidiis non tenentur, ad Hispani gratiam se referant. In Ruscinonensi quoque tractu Gallici conatus non procedunt. At in Italia cessatur, ut ibi aestivis mensibus solet.

Helvetii frustra pergunt laborare, ut eximatur bello comitatus Burgundiae. Badae conventus¹⁵ eorum corporis habetur, ubi imperator de pace Germanica cum ipsis aget. At Aroviae peculiaris est protestantium conventus¹⁶ rusticam adversus Bernates seditionem pacare conantium, ne latius manet formidabile civitatibus exemplum. Rhaeti vero cum se a Gallis negligi

4 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny (no. 5226 n. 1). Zijn brief ontbreekt.

5 Gustav Karlsson Horn en Johan van Werth (no. 5264 n. 1).

6 Bedoeld is vermoedelijk de keizer; zie ook F. Dickmann, Westf. Frieden, p. 103.

7 Vgl. Juvenalis, Sat. VI, 394v.: magna otia coeli: // non est, quod video, non est quod agatur apud vos.

8 Francisco de Sousa Coutinho (no. 5156 n. 2).

9 De Staatse gezanten ter conferentie te Stade, Willem Boreel, Albert Sonck en mr. Johan van Weede (no. 5184 n. 8), reisden via Hamburg.

10 Het huwelijk van Willem II en Mary Stuart, de ‘Princess Royal’. Zie ook de brief van Maria van Reigersberch aan haar broer Nicolaes dd. 29 juni 1641 met een verslag van een gesprek over dit onderwerp tussen haarzelf en de dochter van de Engelse ambassadeur te Parijs, Dorothy Spencer (1617-1684); geciteerd Brandt-Cattenb., Leven II, p. 285.

11 Karl Ludwig van de Palts; vgl. no. 5222 n. 5.

12 Robert Sidney, graaf van Leicester, tot mei 1641 extraordinaris Engels ambassadeur te Parijs (no. 5003 n. 13).

13 Peter Abel Schmalz (Smalze), voormalig secretaris van Axel Oxenstierna, was katholiek geworden en naar de keizerlijke partij overgegaan; hij bevond zich te Regensburg. Zie ook infra no. 5383.

14 García de Toledo y Osorio, markies van Villafranca, hertog van Fernandina.

15 Landdag te Baden (30 juni - 23 juli 1641). Grotius ontleende het volgende nieuws vermoedelijk aan de brief van C. Marin dd. 13 juni, no. 5227.

16 Conferentie van protestantse steden te Aarau (10-15 juni en 15-28 juni 1641).

[p. 370]

videant, vetuere, ne Gullerus¹⁷ quem pro Gallis scripserat militem e finibus educat, et cum Austriacis colloquentur Feldkirchae,¹⁸ ut quae cum ipsis controversa habent, componant.

Dux Longavillanus discessit quidem, sed aegre reperit quem secum ducere debebat militem. Contra ducem Lotharingum mirae sunt suspiciones. Nam iussus pridem se iungere Castilionaeo¹⁹ moras ex moris nexuit. Interim venit Lamboius²⁰ cum sex millibus aut amplius et in id periculum adduxit Castilionaeum metuentem, ne et ex Sedano et ex castris Lamboii circumveniretur, ut transierit Mosam sitque iam Tarsiaci²¹ relictis tamen operis, quae castellum Donch[er]iaci fieri coeptum aliaque operum perficiant. Lamboius ad Arlonum est. Pecuniam exercitui ducis Lotharingi alendo destinatam rex retinuit. Metus est, ne exercitu suo bene refecto et munita quam a rege recepit Lamotta, nova consilia agitet. Cum duce Bulionio agi quidem aliquid de pace coeperat. Verum rex videns se quae vellet non posse assequi, hostilia omnia adversus Sedanum iussit fieri.

Cardinalis Hispanus octodecim secum millia dicitur habere apud Moncasselum et Bassaeam. Oppugnavit castra Gallica ad Airam, sed frustra. Itaque procedit obsidio. Ad fossam lunati cuiusdam operis perventum est. Oppidum octodecim machinis verberatur. Oppidani a praesidiariis exarmati sunt. Ante Iulii exitum puto fore oppidum hoc in Gallorum potestate. Dux Guisius Sedanum rediit cum centuriis quatuor.

Baionae seditio quaedam orta; nescio, an iam deflagraverit. Hispani circa Bononiam, quae non longe a Caleto est, armis grassantur. Multae sunt causae, cur hoc anno nihil magni a Gallis exspectem.

Deus ill. Dom. vestrae semper faveat.

Illust. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

17 Johann Peter Guler von Weinegg (no. 5035 n. 8).

18 Conferentie te Feldkirch (juli-augustus 1641).

19 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon (no. 5119 n. 3).

20 Wilhelm, baron van Lamboy (no. 5005 n. 12).

21 Bedoeld is Torcy in de Ardennen.

Lutetiae, 29 Iunii MDCXLI.

Cardinalis Hispanus nunc ad Terouanam est. Rex it Remos. Crescunt suspiciones contra ducem Lotharingum. Cepere Galli in agro Lucemburgico arces Florenvillam et Cheniacum, castellum ex humo Vullerium nomine, non longe ab Atrebatum urbe castellum alterum Clusam nomine.

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Red. Leidae, 6 Iulii a.^o 1641.