Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5300. 1641 juli 29. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Pro novis ex Catalonia gratias habeo. Ego quod reponam non habeo, nisi quod Geneppam in potestatem suam redegit princeps, locum sane haud magni nominis, sed a situ et operibus optime munitum et ab Hiberno² fortissime defensum. De Aira spero proximas tuas litteras³ idem nuntiaturas, ut deinde alia capiantur consilia.

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd., coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24, 204. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5284; beantw. d. no. 5311.

2 Thomas Preston (1585-1653?); vgl. DNB XLVI, p. 314-318. Op 26 juli besloot het garnizoen van Gennep zich over te geven aan Frederik Hendrik en op 29 juli vertrok het uit het fort. Vgl. Courante 1641 no. 31 dd. 5 augustus; de artikelen van overgave dd. 27 juli 1641 in hs. ARA, SG no. 4978; zie ook Knuttel, Cat. v. pamfl. nos. 4779-4779e. De Franse tekst van de artikelen bevindt zich in hs. in Grotius' nagelaten papieren, hs. Stockholm, RA, Gallica 10, Handl. tillh. Hugo Grotii beskickning 1639-1641.

3 No. 5302. Aire gaf zich over op 27 juli.

[p. 429]

De editione operum tuorum scripsi nuper.⁴ De filii⁵ negotio nihil addam nisi quod ea, quae antea scripsi, bene velis ponderare et aliquid certi constituere; ipse iam totus est in vertendis tuis Institutionibus.⁶ Illud cogites velim, quod de syndicatu scripsi⁷ debere confieri ante autumnum, ne aliter res disturbetur.

Ego in causa, quam prae manibus habeo, et mea sponte et rogatu amici sententiam tuam requiro. Casus hic est: territorium Bergense in Septentrionali Hollandia situm Henrico Schauwenburgico dono dedit Brederodius.⁸ Id ille in filium Iustum Hermanum, is vero in patruelem Otonem Schauwenburgicum transmisit. Post mortem Otonis ad successionem aspirat comes Stirumbiae, qui sexto cognationis gradu ei per matrem coniunctus est ex linea Schauwenburgica. In eodem gradu eiusdem lineae eundem contingit comitissa Lippiae, quae et mater est Otonis. Nunc inter comitem et comitissam aut causam ab iis habentes de feudo disceptatur. Quidam contra auctoritatem Neostadii,⁹ cui tu accedis,¹⁰ negant ius asdonicum in feudis Northollandicis locum habere; alii distinguunt matrem quidem posse succedere, sed ita demum, si nulla proles ex linea Schauweburgica supersit, nunc autem in vivis esse Stirumbium. Comitissa se et Schauwenburgicam et pari in gradu esse dicit et praerogativae sexus opponit praerogativam proximitatis, quia mater est. Tu si quid pro comitissa potes in medium conferre, si sententias ullas in ea materia nosti, rogo id facere ne graveris. Interest omnium veteris iuris asdonici naturam inquiri et intelligi.

Mira hic narrantur de Britannicae huc adventu reginae¹¹ aliaque id genus, quae es aliis

4 No. 5290 dd. 22 juli.

5 Grotius' tweede zoon, Pieter; zie ook supra nos. 5200 en 5245.

6 Pieters Latijnse vertaling van de Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd (BG no. 757) is vermoedelijk nooit voltooid. Hij was in 1636 aan dit werk begonnen; vgl. nos. 2544 en 2548 (dl. VII).

7 No. 5200, over de mogelijkheid Pieter syndicus - tweede pensionaris - van Delft te laten worden.

8 Hendrick van Brederode (1531-1568) schonk de hoge en ambachtsheerlijkheid Bergen in Kennemerland aan Heinrich, graaf zu Holstein-Schaumburg (†1598). De heerlijkheid ging over op diens zoon Jobst Herman, die in 1635 kinderloos overleed. Hij werd als heer van Bergen opgevolgd door zijn neef Otto V, laatste graaf zu Holstein-Schaumburg-Pinneberg, die in oktober of november 1640 eveneens kinderloos stierf. De moeder van Otto V, Elisabeth, gravin van Lippe (1592-1646), weduwe van Georg Hermann zu Holstein-Schaumburg-Pinneberg (†1616), bevond zich gerechtigd haar zoon op te volgen onder aasdomsrecht en verkreeg de investituur van de heerlijkheid Bergen op 16 april 1641. Het rechtmatig bezit van de heerlijkheid werd haar echter betwist door een zusterszoon van haar man, Herman Otto, graaf van Limburg en Bronckhorst (±1592-1644). Bij sententie van het Hof van Holland dd. 18 april 1644 werden de rechten van de gravin van Lippe erkend. Inmiddels had zij in 1643 haar rechten echter overgedragen op Anthony Studler van Zurck († 1 januari 1661), die vooral bekend is geworden als vriend van Descartes. Vgl. ARA, 3e afd., HvH o 744/v 755, stuk 34; A.A.M. Stols, Geslachtsregister Lippe, p. 26v.; Nederl. Leeuw 55(1937), kol. 221v.; Adam-Milhaud (eds.), Corresp. Descartes I, p. 466v. Zie voorts infra Register i.v. Bergen.

9 Cornelis van Nieustadt (Neostadius) (1549-1606), in de jaren 1575-1580 professor iuris in Leiden, 1580-1584 advokaat-fiscaal, vanaf 1584 raadsheer in de Hoge Raad en sinds 1602 curator van de Leidse universiteit; vgl. NNBW II, kol. 987v. Grotius schreef op zijn publikaties over het leenrecht in 1602 twee gedichten, ‘Gloria gymnasii...’ en ‘Res est laboris plena...’, zie Poemata Collecta, 1617 (BG no. 1), p. 291v.

10 Zie Grotius' Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd II, 28: ‘Van aesdoms-recht ende schependoms-recht, ende verandering daerin gevallen’; en II, 41, 9-12. Vgl. ed. Dovring-Fischer-Meyers (BG no. 785), p. 127 n. 7. Zie ook Grotius' antwoord, infra no. 5311, en Willems brief no. 5356.

11 Henriette Marie kwam pas in maart 1642 naar de Republiek.

[p. 430]

melius intelliges. De Airae expugnatione audire aliquid brevi avemus et si quid praeterea Gallia monstri alat.¹² Ea enim vere in Africae locum successit.

Deus Opt. Max. tibi et uxori et liberis omnia largiatur salutaria. Vale.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

12 Vgl. Terentius, Andria 250: aliquid monstri alunt.

Hagae, XXIX Iulii 1641.

Adres: A monsieur monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suède, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 6 Aug.

En in dorso: 29 Iulii 1641 W. de Groot.