Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 590]

5436. 1641 oktober 26. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Intelligere malim transiisse mare quam transiturum Torstensonium,² sed speremus iam transiisse; etiam sic satis sero tum pro Lunaeburgicis tum pro Hassicis rebus. Audimus autem omnes Lunaeburgicos principes³ exemplo ducis Augusti pacis vias cum imperatore tentare. Hassica⁴ quoque solis verbis in societate nostra retineri non poterit. Rex Galliae equitem peditemque colligit, quem in Germaniam mittat, diciturque dux iis futurus marescallus Vitriacus,⁵ qui nunc in carcere Bastiliae est ob male tractatum archiepiscopum Burdegalensem, cuius nunc friget gratia; Longavillanus⁶ vero ire in Catalaniam, ubi Motta Odincurtius⁷ Hispanos quosdam Taragona egressos cecidit. Sunt hic a Catalania legati,⁸ qui regem illuc ire vellent, sed id res Gallicae non permittunt. Interim et miles et pecunia eo mittuntur et classis paratur, quae verno tempore illuc eat. Aiunt vero Galli Perpinianum ita fame premi, ut sibi cessurum confidant magnasque spes novorum motuum inde concipiunt, quod dux Medinisidonius⁹ in aulam Hispanicam vocatus eo non ierit. Praeterea futurum sperant, ut Portugalliae et amicorum classis Americanam intercipiat, quae omnia valde incerta sunt.

Dux Carolus¹⁰ ipse quidem Viviani est et Sarbrugae Cantecroia,¹¹ sed exercitus illius iunxit se Gilloni Hasio¹² nihil tamen adhuc hostile in Galliam aggressus. De cardinalis Hispani¹³ bona valetudine ac morte variant rumores ac suspiciones. Melo, Beckius, Lamboius¹⁴ contra Airam se iunxere. Rex Compendii est, exercitus eius non longe ab Ambiano videturque adhuc pro Aira tentaturus aliquid. Tractando pacis negotio dilecti sunt Mazarinus, Servianus,¹⁵ a secretis status regii, sed ob inimicitias cum Bulionio ab aula remotus antehac, et Davausius.¹⁶ Duci Carolo permisit imperator uti eius milite, qui in praesidiis est Cisrhenanis. Hallerius¹⁷ regi se purgavit reditque Nanciacum. Sampreulio¹⁸ iudices dati sunt. Archiepiscopus Burdega-

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 303. Gedrukt Epist., p. 693 no. 1532.

2 Lennart Torstensson (no. 5176 n. 4).

3 De hertogen August, Friedrich en Christian Ludwig van Braunschweig-Lüneburg; op 7 oktober waren te Goslar de onderhandelingen met de keizerlijke partij geopend. De uitgave der Epist. vervolgt ten onrechte met: exempto duce Augusto.

4 Amalia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

5 Nicolas de l'Hospital (1581-1644), markies, later hertog van Vitry; als gevolg van een conflict met Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux, verbleef hij in de jaren 1637-1643 in de Bastille. Vgl. NBG XLVI, kol. 319v. Het commando over het Franse leger in Duitsland bleef in handen van Guébriant.

6 Henri d'Orléans, hertog van Longueville, ging tenslotte in 1642 naar Noord-Italië.

7 Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt (no. 5060 n. 16).

8 Josep Margarit i Biure en Francesc Joan de Vergós. Zij kwamen op 21 oktober in Parijs aan; vgl. Gazette 1641 no. 134, p. 788, dd. 26 oktober.

9 Gaspar Alonso Pérez de Guzmán, hertog van Médina-Sidonia, goeverneur van Andalusië (no. 5041 n. 12).

10 Karel IV, hertog van Lotharingen, bevond zich wellicht te Vivers nabij Château-Salins.

11 Zijn maîtresse Béatrice de Cusance, prinses van Cantecroix (no. 5041 n. 7).

12 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20).

13 De kardinaal-infante Ferdinand van Oostenrijk overleed op 9 november 1641.

14 Francisco de Mello, graaf van Assúmar, markies van Tor de Laguna (no. 5101 n. 18), Johann von Beck (no. 5140 n. 19) en Wilhelm, baron van Lamboy (no. 5005 n. 12).

15 Abel Servien (1593-1659), in de jaren 1630-1636 Frans staatssecretaris van oorlog; vgl. NBG XLIII, kol. 814-817. Zie voor het conflict met de ‘surintendant des finances’, Claude de Bullion, sieur de Bonelles (no. 5056 n. 12), o.a. Ranum, Richelieu and the councillors, p. 100, 107v.; Bullion was op 22 december 1640 overleden.

16 Claude de Mesmes, graaf van Avaux (no. 5001 n. 7).

17 François de l'Hospital, sieur du Hallier, Frans militair goeverneur van Lotharingen; zie ook no. 5390 n. 8.

18 François de Jussac, sieur de Saint-Preuil (no. 5273 n. 12).

[p. 591]

lensis in reatu manet. Imperator libertatem promittit principi Roberto,¹⁹ ut eo facilius retineri se sinant legati Anglicus et Danicus,²⁰ quasi aliquid promovissent.

Video ab iis, qui res Palatinas agunt,²¹ magna institui postulata. Credo, quod eo facilius aequa obtenturos se putant, et probarem hoc consilium, si vires adessent, quas metuerent imperator et Bavarus. Sine iis magnifica verba rideri solent. Quare consilium ill. Dom. vestrae longe optimum est, ut curet elector²² a parlamento Angliae decerni sibi auxilia militum et pecuniae, hac re constituta fedus fieri Angliae cum Suedia Galliaque. Nam id vel maxime nutantes Suedorum animos obligare poterit, ut sive bello sive pace Palatinae domus rationem habeant. Pro principe electore literas non negabit imperator, quales iam nuper datae sunt, nempe pro Carolo comite Palatino etc.²³ Plane autem puto et ipsum et Batavos recte facturos, si suorum alium Monasterii, alium Osnabrugae habeant.

Controversiae de freto Danico cum Batavis in annos quinque suspensae sunt; item Norvegicae, magno regis commodo.²⁴ Sed de Albi et Visurgi et novo federe vult rex agere apud Batavos. In federe, quod rex Angliae cum Batavis expetit,²⁵ volet rex eos devincire, ne cum Hispano pacem aut inducias faciant, nisi re Palatina in integrum restituta. Sed hoc an Batavis persuaderi possit, est cur dubitem. Tum vero, nisi, quae²⁶ de eo federe agentur, eorum conscii fiant Galli, metuendae erunt hinc offensae non leves. Hamburgenses securi esse non poterunt, quamdiu ad eorum portas exercitum habet rex Daniae. Videtur autem is non eam urbem obsessurus, sed circumiectis castellis aditus et exitus facturus suae potestatis.

In Portugallia ingens est pecuniae egestas, omnia suspicionibus turbida.

Iohannes Waertius²⁷ Slestadii est. Scripsit ad Bavarum pro Hornio,²⁸ ea de re responsum exspectatur. Videntur autem malle caesariani, ut permutatio Argentorati fiat quam quod nos proposueramus, Basileae.

Inter papam et Parmensem de pace agitur armis interim non quiescentibus. Constantinopoli retinetur adhuc Persa legatus,²⁹ alius a Moscovia³⁰ de pace agit desperata, ut dicitur, Asaci conservatione et clade aliqua accisis cosaccis, qui in Moscovitae sunt partibus.

Deus ill. Dom. vestram paterno amore semper foveat.

Illust. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor
H. Grotius.

19 Ruprecht van de Palts.

20 Sir Thomas Roe (no. 5143 n. 7) en Corfits Ulfeldt (no. 5085 n. 15).

21 Konrad de Spina en Georg Johann Peblitz (no. 5033 n. 5).

22 Karl Ludwig van de Palts.

23 Zie no. 5101 en n. 4.

24 Tussen Denemarken en de Republiek was op 23 september 1641 te Glückstadt een akkoord bereikt.

25 Het verdrag kwam niet tot stand; zie no. 5023 n. 9.

26 Zowel de uitgave der Epist. als de copie te Uppsala geeft: qui.

27 Johan van Werth (no. 5017 n. 4).

28 Gustav Karlsson Horn (no. 5264 n. 1).

29 Ibrahim khan.

30 Niet geïdentificeerd. ‘Asacum’ is Asow aan de Zwarte Zee.

Lutetiae, XXVI Octobris MDCXLI.

Rumor hic est Iohannem Waertium iam perductum esse Brisacum. Ego de eo nihildum certi habeo.

Harcurtius³¹ Raveliam cuniculis suffodit. Elna apud Perpinianum a Gallis bene defenditur et qui Gallorum in praesidio sunt oppidi Guisiae castellum cepere, cui T[r]uno³² nomen, quod non procul est ab Avenis.

31 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, Frans opperbevelhebber in Noord-Italië (no. 5054 n. 3), belegerde de plaats Revello.

32 Het fort Trun aan de rivier de Buffe; vgl. Gazette 1641 no. 134, p. 787, dd. 26 oktober.

[p. 592]

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Red. 2 Novemb. 1641.