Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 153]

5093. 1641 maart 9. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Crescunt semper tua in me beneficia, cum tam constanter in negotiis meis curandis perseveres. Locutionem de duodecim sedibus apostoli² illo tempore intelligebant de soliis patriarchalibus in populo iudaico, quos sibi spe terrena desponderant, cum intelligenda sint de potestate aliqua coelesti. Nam et Christi sessio talis est.

Appendicem nostram³ quod attinet, scis quibus conviciis et risibus et calumniis me, qui neminem laeseram, exceperint duo, quorum alter nomen meum posuit, alter quis essem non ignorabat. Maraisium antehac non novi. De Molinaeo multa poteram dicere vera, quae ad ipsum pertinerent. Abstinui neque eorum imperitiam ostendi, nisi in quibus ipsi meam nullo iure arguebant. Asperitas si qua est, ea verborum mitigatione non dulcescet. Res enim eos pungunt qualibuscunque verbis. Omnis autem, ni fallor, asperitas eos tantum tangit, qui schisma amant omniaque remedia praefracte repudiant et, ut id faciant, causas adferunt partim valde frigidas partim iniquas; deinde eos, qui a fato ita suspendunt omnia, ut hominibus tuto peccandi promittant commeatum; postremo eos, qui sub nomine Evangelii privata in reges aut alias legitimas potestates arma suscitant et, ubi praevaluere, vi alios opprimunt ac sic eadem faciunt, de quibus papas accusant. Ab his, qui se separant, qui haud dubie multi sunt, ii non habebunt quod de asperitate mea querantur. Reipublicae Batavicae quod nocere possit, nihil ibi est; multa, quae ad tuendam iustam rectorum auctoritatem ac populi quietem civilemque concordiam pertineant.

Ne impediatur editio, festinandam eam censeo, simul incepta fuerit. Si postea clamant Stentores, ut facturi sunt, Blaviorum erit dicere se non vidisse causam, cur recusarent lucrum, quod alioque facturi essent Parisienses;⁴ merito credidisse nihil a legato Suedico proficisci, quod ei causae, in qua essent Suedi, nocere possit. Amstelodamensium autem magistratuum erit in re iusta civem tueri. Calvinus pro idolo esse non debet. Iniquum autem sit in civitate, quam facio maximi, Ianssonio⁵ contra Grotium - ut alia omittam - licere quod Blaviis pro Grotio non liceat. Quod si Blaviis haec non sufficiunt, meum erit in posterum alios sumere librarios; quod et in his scriptis fecissem, si putassem haec ipsis nocitura. Sed non debet eorum commodum eousque apud me valere, ut propterea cogar cum adversariis meis imparibus armis decertare neque mihi liceat ostendere adeo illos esse caecos, ut in suis non videant quae in aliis ut Antichristi notam traducunt.

Gaudeo recudi nostra de Iure belli⁶ et memorem te esse anni adscribendi itemque nostrorum ad Lucanum⁷ et posteriorum carminum.⁸ Si scirem, quando editio de Iure belli finem habitura esset, mitterem tibi aut omnia nostra ad Vetus Testamentum aut tam multa, ut pauca

1 Gedrukt Epist., p. 916 App. no. 537. Antw. op no. 5078; beantw. d. no. 5105.

2 Zie no. 5078 en n. 3-4. Het betreft de uitgave van Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135).

3 Appendix de Antichristo (BG no. 1128-1129). Grotius gaf daarin een antwoord op de kritieken die door Samuel Desmarets en de bejaarde Pierre Du Moulin waren gepubliceerd tegen zijn Commentatio de Antichristo (BG no. 1100); zie no. 4995 n. 4. Zie voor Willems bezwaren tegen de Appendix de Antichristo zijn brief no. 5078.

4 Grotius ging voor zijn volgende grote werk, de Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137), inderdaad in zee met een Parijse uitgever, namelijk Cramoisy.

5 De Amsterdamse uitgever Joannes Janssonius, concurrent van het huis Blaeu, had de beide traktaten van Desmarets en Du Moulin uitgebracht.

6 BG no. 571; de uitgave verscheen bij Blaeu in 1642. Zie voor het door Grotius gewenste addendum no. 5061 en n. 32.

7 Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus verschenen bij Blaeu in 1643 (BG nos. 430 en 431).

8 Een uitgave van Grotius' Poemata waarin ook de recente gedichten moesten worden opgenomen, kwam niet tot stand (no. 4995 n. 12).

[p. 154]

restarent currente illic praelo describenda his in locis. De correctore bono edendorum operum⁹ quod cogitatis, gaudeo. Et mea et Blaviorum interest, ne posthac tam multa et tam gravia peccentur. Princius,¹⁰ ut spero, nullam mittendi occasionem negliget. Et miror non missa per eos, qui Longavillanum ducem¹¹ huc vexere. Nautae, per quem misit aut missurus est, nomen fac sciam, ut Treselius¹² de eo inquirat. Scribam¹³ rogo adiuvantibus amicis quaeras qualem descripsi.

Puto scripsisse me offerri Salmasio quater mille quingentos florenos annuos cum libertate habitandi in urbe aut ruri, ubi villas ei assignaturus est cardinalis. Sed vult videri a rege retentus, ut rex ipsum Batavis purget. Certitudo solutionis non alia quam quod Noierium,¹⁴ qui rebus praeest bellicis, eius negotii curam habere voluit cardinalis, ne cogatur Salmasius cursitare ad quaestores et ab eis trahi. Cardinalis domestici vellent illud de Primatu¹⁵ aut supprimi aut edi sine nomine, ne cardinali Romae odium suscitet in Salmasium favor.

Legi Hugonis [sic] scriptum de Anemaulicis.¹⁶ Ostendit amorem musices et multum lectionis. Consilium eius non improbo.

Spiringius¹⁷ dicet quod volet; ad me semper ut ad legatum scribitur neque patiar quicquam mihi ea in re detrahi ac potius privatus vivam quam a bobus descendam ad asinos.¹⁸

Archiepiscopo¹⁹ non puto de vita esse periculum. Rex ei haud dubie favet. Praeter illud, quod de aetate sponsae Anglicanae²⁰ dicis, Angli simul cum matrimonio fedus aliquod cum Batavis expetunt. De rebus Ceilanae et Malaccae ubi certius quid habueris, rogo scribas.

Suspectum mihi nonnihil est quod Blavii, contra quam volueram, auspicati sunt novam editionem de Iure belli ante absoluta illa, quae ad Evangelia pertinent. Vereor enim ne haec diutius quam par est trahantur.

Dux Carolus²¹ urbem hanc intravit nudiustertius comitantibus eum Harcurtio Guichioque.²² Hospitium ipsi in domo Espernonia. Uxor eius,²³ quam videre non vult, sedecim hinc abest leucis. Princeps Thomas videtur Hispanicis partibus se reddere. Magni paratus hic pro Barcinone, in comitatum Burgundicum, in Belgas.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

9 Zie no. 5066 n. 7 en 9.

10 Pieter Christiaensz. Prins te Rotterdam (no. 5032 n. 5) zorgde voor de verzending van de drukproeven van de Annotationes (BG no. 1135) aan Grotius.

11 Henri d'Orleans, hertog van Longueville, was in februari 1641 vanuit het Franse leger in Duitsland via de Republiek teruggekeerd naar Frankrijk. Willem had eerder de verwachting gewekt dat iemand uit zijn gezelschap de drukproeven kon vervoeren; zie no. 5008.

12 Daniël Tresel, koopman te Rouaan (no. 4995 n. 3).

13 Een opvolger voor Grotius' secretaris Pieter Pels; vgl. no. 5053 n. 13.

14 François Sublet (± 1588-1645), seigneur de Noyers, Frans staatssecretaris van oorlog. Vgl. NBG XLIV, kol. 612v.; O. Ranum, Richelieu and the councillors, p. 100-119.

15 Salmasius' De primatu papae verscheen in 1645 bij Elzevier in Leiden; zie voor de volledige titel no. 5066 n. 23.

16 Constantijn Huygens, Gebruyck of ongebruyck van 't orgel; zie voor de volledige titel no. 5078 n. 21.

17 Petter Spiring Silvercrona; zie ook no. 5078 en n. 22.

18 Het verschil in niveau tussen runderen en ezels is speels uiteengezet in Plautus, Aulularia, 229-235.

19 William Laud, aartsbisschop van Canterbury, werd in januari 1645 onthoofd.

20 Mary Stuart, de ‘Princess Royal’; zie no. 5078.

21 Karel IV, hertog van Lotharingen, had op 7 maart zijn entrée in Parijs gemaakt. Zie voor zijn logies in het hôtel d'Epernon no. 5075 n. 5.

22 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt (no. 5054 n. 3), en Antoine III de Gramont, graaf van Guiche (no. 4996 n. 16).

23 Nicole, hertogin van Lotharingen.

Lutetiae, 9 Martii 1641.

[p. 155]

Cum uxore expendi rem Petri.²⁴ Ita iudicamus, si ullo modo adduci potest ut Amstelodamum eat, id ut fiat. Si non, dicatur ei ut huc veniat me in scribendo adiuturus et in iurisprudentia ea percepturus meo auxilio, quae forte aliunde accipere non posset. Sed sive veniat sive non veniat, scribam tamen rogo mihi invenias ac mittas, qui praeter caetera etiam literas bene norit obsignare. Ferat secum Petrus quae de Institutionibus Batavicis coepit vertere.²⁵ Filius natu maximus iam turmae ductor factus est, minimum natu laudat dux Longavillanus.²⁶

24 Zie voor de problemen rond Pieter de Groot ook no. 4998 n. 19; vgl. no. 5086.

25 Pieters Latijnse vertaling van Grotius' Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd (BG no. 757) is vermoedelijk nooit voltooid. Hij was in 1636 aan dit werk begonnen; vgl. nos. 2544 en 2548 (dl. VII).

26 Cornelis de Groot (1613-1665) diende in Noord-Frankrijk onder Christoph Martin, vrijheer van Degenfeld (no. 5214 n. 9); vgl. Van der Aa, VII, p. 468v. Dirk de Groot (no. 5023 n. 12) stond aan het hoofd van een compagnie infanterie in het Franse leger in Duitsland; blijkens de brief no. 5094 had Grotius de hertog van Longueville, die zojuist uit Duitsland was teruggekeerd, een bezoek gebracht.