betekenisfiguur

Een van de vormen van een stijlfiguur, ook wel semantische figuur of gedachtefiguur genoemd. Ze ontstaat doordat woorden in een bepaalde context een engere, ruimere of andere betekenis (kunnen) krijgen. Men spreekt dan respectievelijk van betekenisverenging, betekenisverruiming en betekenisoverdracht. Bij dit laatste, overdrachtelijk taalgebruikt, spreekt men gewoonlijk over troop-1; bijv. bij de metafoor.

De term 'betekenisfiguur' (ook 'gedachtefiguur') kan beschouwd als een overkoepelende aanduiding voor een groot aantal stijlfiguren, zoals de abusio,  antifrase, antonomasia-1, antonomasia-2, hyperbool, metaleps(is), metonymie, pars pro toto, totum pro parte, perifrase, synecdoche en understatement.

Lit: P. Claes & E. Hulsens, Groot retorisch woordenboek. Lexicon van stijlfiguren (2015), p. 46, 125.