Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 121]

5072. 1641 februari 23. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Gaudeo illustrem Dom. vestram in luctu domestico² non deseri a solita sua constantia. Si faciamus officium, cariores Deo sumus quam nos nobis ipsis ac saepe ea nobis sunt utilissima, quae maxime reformidamus. Omnes ego vestri nominis semper feci plurimi. Legi pleraque avi³ illustris Dom. vestrae; legi et Horas subsecivas Philippi⁴ omniaque illa dignissima iudico, quae ad posteritatem transeant; quod fieri optime poterit, si in corpus colligantur.⁵ Illa de herbis⁶ alterius sane sunt generis, sed nihil vetet et haec mantissae loco caeteris accedere, ne alioqui segregata pereant.

Barcinoni iam minus metuo, postquam rex in suam non fidem, sed ditionem eam urbem recepit. Satis intelliget cardinalis, quantum intersit regiae existimationis et exempli non deseri receptos.

In Portugalliam iturus est Euskerckius.⁷ Per eum et Batavi et Galli quae opus sunt intelligent. Legatum novi regis Romam missum⁸ audimus interceptum ab hostibus, quare Romam ire qui in Galliam erat destinatus; alium⁹ huc venire; esse novo regi pecunias et in armis ferme LIV millia; contra pro rege Castellae ex eo regno, Gallaecia, Andalosia armata XLVIII millia et speciosam classem ad Gades. Opus erit Portugallis exercito milite, machinis, armis, pulvere bellico. Creditur papa favere novis rebus metu Hispanicae magnitudinis. Sed an pro rege agniturus sit eum, qui Ulissiponem tenet, in dubio est. Pro regis istius fratre¹⁰ pecunias et quidem magnas per traiectionem nominum esse Hamburgi constat. Ipse adhuc exspectabatur, cum postremae ad nos Hamburgo literae venerunt.

Beverwaertii¹¹ reditus hic exspectatur, et quidem cum promissis rerum magnarum, ad quas certe pulcherrimum tempus praebent tanti in Hispania motus. Quid vero si et alii per

1 Copie Uppsala, UB, E 388a, 269; copie Linköping, Stifts- och landsbibl., Br. 23, 380. Gedrukt Epist., p. 669 no. 1479. De copie te Linköping geeft een datering op 22 februari 1641.

2 Camerarius' schoonzoon Friedrich Dorvilius was eerder te Culemborg overleden (no. 5038 n. 2).

3 Joachim I Camerarius (1500-1574) (no. 5003 n. 4).

4 Philipp Camerarius (1537-1624), jurist, oom van Ludwig Camerarius; vgl. ADB III, p. 726. Zijn Operae horarum subcisivarum, sive meditationes historicae was verschenen te Frankfurt vanaf 1591 (vermeerderde uitgave Frankfurt 1602-1609) en werd daarna veelvuldig in herdruk of vertaling opnieuw uitgebracht.

5 Zie over de verzamel- en publikatie-activiteit van Ludwig Camerarius no. 5038 n. 3.

6 Joachim II Camerarius (1534-1598), medicus, vader van Ludwig Camerarius, gaf in 1590 uit: Symbolorum et emblematum ex re herbaria desumtorum centuria una collecta ..., Noribergae 1590 [= 1593?]. Hiervan bezorgde zijn zoon Ludwig in 1595, 1604 en - postuum - in 1654 heruitgaven. Het werk verscheen in 1605 te Leipzig bovendien in combinatie met ‘centuriae’ Ex animalibus quadrupedibus, Ex volatilibus et insectis en Ex aquatilibus et reptilibus.

7 Johan van Euskercke (no. 5038 n. 4); de bezending ging niet door.

8 Dom Miguel de Portugal, bisschop van Lamego (no. 5028 n. 6), zou door de Genuese kapitein van zijn schip aan land zijn gebracht in Cartagena; vgl. Gazette 1641 no. 24, p. 115, dd. 2 maart. Dit bericht werd echter later ontkend, ibid. no. 64, p. 332, dd. 8 juni. In april vertrok hij opnieuw uit Lissabon, reisde over Parijs en kwam in oktober 1641 in Italië aan. Zie voor een heel ander relaas nog Ericeira, Hist. de Portugal restaurado (ed. A.A. Doria), I, p. 173.

9 Francisco de Mello en dr. António Coelho de Carvalho (no. 5028 n. 6) kwamen in maart 1641 in Parijs aan.

10 Dom Duarte de Brangança (1605-1649), kolonel in keizerlijke dienst; hij werd door keizer Ferdinand III aan Spanje uitgeleverd en stierf in 1649 in Spaanse gevangenschap te Milaan. Vgl. GEPB IV, p. 1048v.; A. von Wrede, Gesch. k. und k. Wehrmacht II, p. 413.

11 Lodewijk van Nassau, heer van Beverweert (no. 4994 n. 11) reisde in de eerste week van maart opnieuw naar Frankrijk; zie infra no. 5078. In mei 1641 bevond hij zich in het gevolg van Willem II in Engeland.

[p. 122]

Italiam accedant? Nam Mediolani libelli propositi sunt invitantes populum ad imitandos Catalanos.¹² Et ex Belgico revocari creditur Hispanus cardinalis¹³ per haec tempora ad novandum tam oportuna suspectus Hispanis.

Si D. Bannerius utranque Danubii ripam tentet et immunit, magna spes est processuum, quibus Galli velut iam certis laetantur. Nec dubium est quin, si eousque arma nostra perveniant, populi Austriae iactaturi sint iugum quod eos premit, praesertim cum coelum ipsum videatur nihil aliud quam res novas instillare populorum animis. Sed hic literae sunt, quae nos de Straubinga capta iubent dubitare.¹⁴

Omissum Prussiae ducis titulum in Poloniae regis ad Brandeburgicum electorem¹⁵ literis de industria, credibile est eoque magis, quod investitura differtur, non video quo obtentu, cum ius sit haereditarium et veteribus pactis nihil possit adiici nisi de mutuo consensu. Literas habeo e Polonia,¹⁶ quae Tartaros iam eo irrupisse dicunt multumque dedisse damni. Exasperabit gentem iracundam legatus ipsorum¹⁷ sine more factus captivus.

Fieri non potest, quin graviter irritatura sint imperatorem mandata ipsius Hamburgi detracta a rege Dano;¹⁸ cui etiam cum Hispaniae et Angliae regibus controversias haud leves intercedere non dolens intelligo. Miror, quo evasurum sit inquietum eius regis ingenium. Classis quae apud Suedos et Batavos paratur, ea minari videtur freto Danico. Securitatis literae pro legatis Palatini¹⁹ ab imperatore datae ad quam factae sint formulam, scire cupiam.

Regina Angliae huc ventura est,²⁰ ut valetudinem suam labascentem coelo aquisque Gallicis restituat. Fertaeus Imbautius,²¹ qui in Angliam legatus hinc destinatur, adhuc retinetur hic. Velim ab Essexio aut Northumbrio²² regi Angliae consilium dari advocandi hoc tempore ad se electoris.²³ Nam duo illi et in parlamento multum habent auctoritatis et apud regem non exciderunt gratia.

Video regem Angliae de nuptiis²⁴ nihil certi constituere velle, nisi simul et fedus Batavi secum faciant; quod quale futurum sit et an conscia Gallia an clam eam, plurimum refert. Utrumvis fiat, difficultates mihi prospicere video et moras graves. Exigitur etiam, ut princeps Arausionensis magnam pecuniae vim in Anglia deponat ad securitatem dotis et τοῦ ὑποβόλου. Federis autem inter Suediam et Galliam²⁵ nondum renovati culpa penes Gallos est pecuniam solvere negantes quam a Novembri debent, cum tamen ea pecunia sit Hamburgi. Miror, quo consilio id fiat, cum ad exitum facti antehac federis non multo plus duobus restet mensibus et multum concessurus sit Suedis imperator, ut eos a bello abducat. Ego hic monere non desino.

12 Zie bijlage no. 8.

13 De kardinaal-infante Ferdinand van Oostenrijk; het bericht dat deze zou worden teruggeroepen, werd door Grotius vermoedelijk aan dezelfde bijlage no. 8 ontleend.

14 Straubing, op ca. 50 km ten oosten van Regensburg aan de Donau gelegen, werd door Banér niet ingenomen.

15 Friedrich Wilhelm, keurvorst van Brandenburg, ontving de investituur van Pruisen pas in oktober 1641.

16 No. 5027 dd. 24 januari 1641 van Israël Jasky.

17 Niet geïdentificeerd.

18 Zie no. 5034 en n. 6.

19 Konrad de Spina en Georg Johann Peblitz (no. 5033 n. 5).

20 Henriette Marie bleef echter in Engeland.

21 Jacques d'Estampes, markies van la Ferté-Imbault (no. 5020 n. 22).

22 Robert Devereux, graaf van Essex (no. 5023 n. 5), en Algernon Percy, graaf van Northumberland (no. 5047 n. 11).

23 Karl Ludwig van de Palts verscheen echter medio maart ongenood aan het Engelse hof.

24 Het huwelijk tussen Willem II en Mary Stuart, de ‘Princess Royal’, werd op 12 mei 1641 gesloten; een verdrag tussen Engeland en de Republiek kwam echter niet tot stand (no. 5023 n. 9).

25 Het verdrag tussen Zweden en Frankrijk werd in juli 1641 verlengd. Zie voor de trage betaling van de Franse subsidie nos. 5044, 5056, 5057 en 5065.

[p. 123]

Deum precor, haec ut omnia ad bonum dirigat orbis christiani ac illustri Dom. vestrae det valetudinem caeteraque omnia prospera.

Illust. vestrae Dom. perpetua observantia devinctus
H. Grotius.

Lutetiae, XXIII Februarii 1641.

Dux Lotharingiae Carolus²⁶ Lutetiae erit citra paucos dies; et se et sua omnia permittit regis arbitrio. Videbimus, an idem sit facturus princeps Thomas, qui nunc est Eporediae.²⁷

In Portugallia inquisitio temperatur. Rex Galliae parlamento hic suo sub gravibus poenis interdixit, ne se rebus status publici aut aerarii immisceant.

26 Karel IV, hertog van Lotharingen. Grotius ontleende dit nieuws waarschijnlijk aan de brief van L. Aubéry du Maurier, no. 5075.

27 Tommaso Francesco van Savoye had kort tevoren opnieuw de Spaanse partij gekozen en verbleef te Ivrea.

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario.

In margine in de copie te Uppsala: PS. in Gravenhagen, den 3 Martii st.n. an. 1641. MP.