Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

[p. 551]

4866. 1640 oktober 6. Aan Willem de Groot¹.

Frater optime,

Recte tu quidem uxori meae² ominaris. At illam adhuc modo naves imparatae, modo venti in Zelandia detinent. Adventat et hyems et tempestates et quis scit, quando illa hic futura sit. Quare rogo exemplar Maraisii³ ad Treselium⁴ sine ulla mittatur mora isque rogetur, ut quamprimum ad me mittat, ut ita eum tractem, prout erit meritus.

Ut magis videas, quanta negligentia res meae literariae tractantur, misit Curcellius⁵ exemplaria τῶν ἀνωνύμων⁶ per Treselium, sed non mihi, verum Mercerio⁷. Mea autem exemplaria quando ventura sint, plane ignoro. Valde crucior neminem me habere Amstelodami, qui mihi navare velit operam, qualem ego liberaliter amicis sim praestiturus. Nam ita trahi ac velut deludi magna est miseria.

In Gallia audio parari scriptionem super eodem argumento a Bouchardo⁸, pastore Cadomensi. Vir est eruditus et, ut puto, Maraisio modestior.

Senator Saravius me convenit super quibusdam locis de Veritate religionis christianae⁹, super quibus testatur sibi satisfactum. Hunc aliquid scripturum non puto, sed habet affinem Launaeum, qui et in Danielem et in Apocalypsim multa scripsit¹⁰ omnia obvia pro telo arripiens contra pontificem. Is opinatur reges omnes presbyteriis reformatis futuros supplices. Ita enim vaticinia explicat. Forte is aliquid scribet, quod velim.

Tuiellerius¹¹, antehac regis apud Venetos legatus, ad vos venit. Causa inter caeteras est, quam conjectas, et ut in posterum annum fortius ibi res gerantur. Multum Galliae refert producere fedus, primum cum Suedis, deinde et cum Batavis¹². Hoc certe anno aliis

1 Gedrukt Epist., p. 904. Antw. op no. 4849; tezamen met no. 4876 beantw. d. no. 4890.

2 Maria van Reigersberch keerde 27 oktober terug in Parijs.

3 Samuel Desmarets - Maresius - had in september 1640 zijn Dissertatio de Antichristo... gepubliceerd. Zie voor de volledige titel no. 4849, n. 3.

4 Daniël Tresel, koopman te Rouaan.

5 Etienne de Courcelles, remonstrants theoloog. Hij verzorgde voor Grotius correctiewerk, waarmee deze echter niet tevreden was; vgl. nos. 4705, 4787, 4833, 4845, 4854 en 4861.

6 Commentatio...de Antichristo...; Explicatio...de fide & operibvs...; Explicatio Decalogi...; zie voor de volledige titels no. 4684, nn. 4, 5 en 2.

7 Wellicht Edmond Mercier, gewezen priester met sociniaanse sympathieën; vgl. Pintard, Libertinage érudit, p. 50.

8 De Franse filoloog en theoloog Samuel Bochart. Vgl. de brief van Sarrau aan Saumaise dd. 20 juli 1640 (hs. Parijs, BN fonds lat. 10350): ‘Je vous ferai voire à v.^re passage par ici une excellentissime lettre du petit m.^r Bochard de Caën qui est escrite en un stile si modeste que ie voudrois que touts ceux qui escrivent les uns contre les autres le peussent imiter. C'est une refutation du premier chapître du Traicté de Antichristo... Ie luy ay envoyé ledit escrit, sans lui faire conoistre l'autheur; il s'est néantmoins comporté si civilement avec lui, quoiqu'il le redargue très puissamment, que i'en pourroi faire voire le contenu à mon.^r Gr. sans qu'il s'en peut offenser. Depuis que ledit s.^r B. a sceu à qui il avoit en affaire, il m'a extrèmement recommandé de supprimer sa lettre: vous la lisés (?) pourtant, si vous en voulés prendre la pène, mais n'en parlés pas, ie vous prie, à m.^r son oncle, puisqu'il ne le désire pas, àfin seulement qu'il ne se plaigne pas de moy.’ Vgl. dezelfde aan dezelfde dd. 10 augustus 1640: ‘M.^r Bochard vous fera voire une exacte refutation de la Commentatio de Antichristo.’ Het geschrift van Bochart is niet teruggevonden. aant.

9 Zie de brief van Claude Sarrau van 18 september, no. 4840, en Grotius' antwoord daarop, no. 4842.

10 Pierre de Launay, sieur de La Motte et Vauferlan, Frans protestants bijbelexegeet. Hij schreef o.m. Paraphrase sur le prophète Daniel, Sedan 1624, en Paraphrase et Exposition sur l'Apocalypse, Tirée des sainctes Escritures & de l'histoire Par Ionas Le Buy S^r de La Perie. A Geneve, Chez Pierre Aubert. M.DC.LI. Zie Haag, France prot. VI, p. 428-429.

11 Matthieu (Gaspard) Coignet, sieur de La Thuillerie, graaf van Courson.

12 Het verdrag tussen Zweden en Frankrijk werd in juni 1641 verlengd; zie Du Mont, Corps Dipl. t. VI. 1, p. 207vv. Het verdrag tussen Frankrijk en de Republiek werd in februari 1641 verlengd; ibid., p. 209, en Aitzema, Saken v. St. en Oorl. II (f.^o), p, 771v.

[p. 552]

prope quiescentibus, attamen trahentibus in se hostium partem res egerunt magnas: Casale liberarunt ex summo periculo; cepere hostium naves apud Gades; suam fecere urbem Atrebatum inspectante egregio hostium exercitu; nunc et trans Alpes res ita constituere, ut major pars gloriae penes ipsos sit; Brisaci possessionem antea controversam in tuto posuere¹³.

Heraldi liber rerum judicatarum atque observationum¹⁴, in quo nonnulla sunt contra Salmasium scripta, in bona hic est fama.

Catalani Rosas oppidum ad mare cepisse dicuntur et magno accendi studio libertatis. Exercitus et Gallicus et Hispanicus adhuc manent circum Atrebates.

Scoti et scriptis et factis captant Anglorum gratiam, quorum multi parlamenti libertatem expetunt, quidam et episcopis infesti sunt non minus quam Scoti. Praefectum S. Audomari¹⁵ cepere Galli.

Lutetiae, 6 Octobris 1640.

Si pluribus viis exemplaria Maraisii haberi possint, id velim.

In fine Belgico Gallicus exercitus est non longe a Perona; Hispanicus sparsus, sed propior Duaco.

13 Casale in Piemont was 28 april 1640 ontzet door Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac. Bij Cadiz was op 22 juli 1640 slag geleverd met een aantal Spaanse schepen door Jean Armand de Maillé, hertog van Brezé. Atrecht had zich op 10 augustus 1640 overgegeven. Turijn gaf zich op 19 september over. Breisach was in 1638 veroverd door Bernhard van Saksen-Weimar.

14 Didier Hérault, advokaat bij het parlement van Parijs, was jarenlang bevriend geweest met Claude de Saumaise - Salmasius -. Zie voor de volledige titel van zijn boek no. 4812, n. 15.

15 Gilles d'Ostrel de Lières; vgl. no. 4865 n. 3.