Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4726. 1640 juli 7. Aan Willem de Groot¹.

Frater charissime,

Habeo tibi gratiam, quod grave tibi non est nostris edendis operam dare. Illud ex Anglico versum² valde mihi utile videtur. Qui characteres scribendi norunt distinguere, facile judicabunt id meum non esse. Exempla a Blaviis³ omnium quatuor⁴ exspectabo quamprimum. De Annotatis ad Evangelia⁵ miror nihildum ad me scripsisse D. Vossium. Illa de Veritate religionis christianae⁶ ubi receperis, ita, ut antehac scripsi, distribuas rogo.

Petrus⁷ et monendus est et cogendus impendiis modum facere tum ob alia tum ut assuescat matri virtutum parsimoniae. Scis ipse, quomodo nos vixerimus. Longa illa mora Amstelodami in diversorio cui fuit rei? Quorsum per omnes mercatus ambulare et praeter pecunias alteram rem pretiosissimam tempus inutiliter terere? Oro igitur, ut in eo corrigendo nos adiuves. Matrem, quantum potero, ei placabo. Satis nos demereris, cum eius studiis ac moribus curam impendis. Ut etiam sumptu tibi sit gravis, id vero sit iniquissi-

1 Gedrukt Epist., p. 899; de alinea's ‘Petrus...aere alieno’ gedrukt Clavis Epist. Grotii. Antw. op no. 4709; beantw. d. no. 4740.

2 De absolvto reprobationis decreto. Versio ex Anglico. Amsterdami; Apud Ioh. & Corn. Blaev. MDCXL; Ter Meulen-Diermanse no. 1320. Zie ook supra no. 4688, n. 4, betreffende het auteurschap.

3 Dr. Johan Blaeu en Cornelis Blaeu.

4 Behalve het hierboven n. 2 genoemde De absolvto reprobationis decreto, Grotius' drie anoniem verschenen traktaten Commentatio...de Antichristo, Explicatio...de fide & operibvs, Explicatio Decalogi...; zie voor de volledige titels no. 4684, resp. nn. 4, 5 en 2.

5 Ter Meulen-Diermanse no. 1135; zie voor de volledige titel no. 4706, en n. 10. De brief van Gerardus Johannes Vossius is van 15 juni 1640 (no. 4694.).

6 Ter Meulen-Diermanse no. 950. Zie voor de namen van degenen voor wie de boeken bestemd waren no. 4544.

7 Zie voor de moeilijkheden met Pieter de Groot o.a. Willems brief, no. 4709 dd. 25 juni 1640, waarop Grotius hier reageert, en no. 4605 dd. 16 april 1640 van Maria van Reigersberch.

[p. 375]

mum. Ego de Amstelodamo quod scripsi⁸ etiamnum puto ei utilissimum fore. Velim idem ipse sentiat. Librorum satis ad initia facienda habet. Vestiendus honeste est, non pompatice, nec multis synthesibus ei opus.

Tacitum⁹ exspectabo. Rogo facias, ut bene custodiantur historica nostra¹⁰. Velim et illa et nostra omnia in tua esse manu potius quam iuvenis non satis prudentis et qui a falsis amicis decipi potest, praesertim cum sua culpa sit in aere alieno.

De Iure belli ac pacis¹¹ putabam esse apud Vossium.

De Alexio¹² pariter mecum sentiunt Bignonus, Sarravius, Heraldus, Labbaeus¹³, omnes amicissimi Salmasio.

De navibus Indicanis doleo¹⁴.

Scribit ad me Oudartus¹⁵, amicus vetus, cliens tuus. Commendat mihi negotium suum contra synodum Gallicanam¹⁶ et ego tibi, ut commendavi, ita commendo, quanquam video rem ei esse cum duris adversariis. Scribit ad me amice ut ad amicum, sed quia literae saepe intercipiuntur etiam in hac urbe, velim et ille et Wolfius¹⁷, quem in epistola nominat, scribant ad me ut ad legatum regium.

Quae scripsisse ad me Petrum putas, de iis nihil scripsit et hoc quoque est inter ea, quae mihi in illo displicent.

Videtur Atrebatum urbis obsidio habitura bonum eventum multumque commeatus Ambiano in castra provenit et in operibus bene proceditur.

8 Het was Grotius' wens dat Pieter zich te Amsterdam verder in de advokatuur zou bekwamen; zie no. 4132 dd. 28 mei 1639 en no. 4306 dd. 24 september 1639 (dl. X).

9 Ter Meulen-Diermanse no. 515. Willem had op 25 juni gemeld, dat het boek uit was; zie no. 4709 en voor de titel n. 11 aldaar.

10 Hvgonis Grotii Annales et historiæ de rebvs Belgicis. Amstelaedami...MDCXLVII...; Ter Meulen-Diermanse no. 741. Historia Gotthorvm,...Amstelodami...MDCXLV; Ter Meulen-Diermanse no. 735. Zie voor de volledige titels no. 4501, n. 9.

11 Ter Meulen-Diermanse no. 571; zie voor de volledige titel no. 4581, n. 7.

12 Claude de Saumaise - Salmasius -; zie no. 4693. Vgl. nog de brief van Sarrau aan Saumaise, Rouaan, 29 juni 1640 (copie München, Bayer. Staatsbibl. Clm 10383, f^o 451^v): ‘Ces jours passés mons.^r Grotius ayant leu la plus grande partie de vostre livre de Usuris, il m'en fist un grand cas et me loua singulièrement la remarque que vous y faites et qu'il avoit fraischement leue de sublata a Triboniano in Digestis et Codice fiduciae voce, pro qua reposuerit alteram hypothecae. Bien est vray qu'il me dit sans rien particulariser que dans l'explication du quelques passages de jurisconsultes il n'estoit pas de vostre advis. Et me dit lors que m.^r Labbé lui avoit fait remarquer le lieu de vostre préface où vous dites que res aliena testamento non relinquitur, ce qu'il disoit estre une grande absurdité. L'ayant exhorté de vous en advertir et que les advertissement de sa part ne vous pourroient estre que très agréables, il me repartit qu'il ne le feroit pas et mesme me déconseilloit de le faire à quoi vous sçavez que je n'ai pas eu esgard, lui aiant lors soustenu qu'il valloit mieux que vous le sceussiez de vos amis que de vos ennemis ou malveillants. Pourtant je ne veux pas croire qu'il ait rien contre vous qui ne lui en avez donné aucun subiect, veu que en ses notes sur son de Verit. relig. christ. il vous nomme avec éloge et en nostre dernier voyage à Paris m'a parlé de vous en très bonne part, seulement me dit-il qu'il voudroit vous voir débarassé de vos Usures; ista enim materia, disoit-il, est ἄδοξος. De croire que Heinsius ait agi envers lui, je ne le puis sçachant qu'il en fait peu de cas à votre esgard.’

13 Jérôme Bignon, Frans rechtsgeleerde; Claude Sarrau - Sarravius -, raadsheer in het parlement van Parijs; Didier Hérault (± 1579-1649), rechtsgeleerde en filoloog (zie voor zijn geschriften Haag, France prot. V, p. 507); Charles Labbé (1582-1657), Frans rechtsgeleerde en filoloog.

14 Grotius doelt hier op de overmeestering door Duinkerkse schepen van vier schepen van de Oostindische Compagnie op 15 juni; vgl. ook no. 4708.

15 Robert Oudart, notaris te Hamburg. Zijn brief, waarvan hier sprake is, ontbreekt. Blijkens onder meer no. 4043 van 29 maart 1639 (dl. X, p. 213-215) zijn er meer brieven tussen hem en Grotius gewisseld, die echter verloren zijn gegaan.

16 Bedoeld zal zijn de synode van Alençon van 1637.

17 Niet geïdentificeerd.

[p. 376]

De altera urbe Taurinorum merito solliciti sumus. Nihil autem de ea comperti nunc habeo.

Pontificis cum rege Galliae dissidia composita sunt. Estraeus¹⁸ iterum ad pontificem, Scottius¹⁹ ad regem habuit aditum.

Vale, mi frater.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

18 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres, Frans ambassadeur in Rome.

19 Ranuccio Scotti; de uitgave der Epist. heeft ten onrechte ‘Sconius’.

7 Iulii 1640.

Carri, qui alimenta in castra Gallica ad Atrebatum urbem tulerunt, fuere quater mille sub praesidio militum quindecim mille. Suffecturus is victus creditur ultra mensem. Pecunia quoque in castra pervenit ad MCC millia francorum et eruptio quaedam feliciter repressa est.

Quid de Lucano²⁰? Quid autem filio meo Diderico²¹ negotii sit apud legatos Batavicos²², qui Bremae sunt, non satis intelligo.

20 M. Annæi Lvcani Pharsalia, sive de bello civili Cæsaris et Pompeji Lib. X. Additæ sunt in fine Hvgonis Grotii notæ Ex binis antehac editis junctæ, auctæ, correctæ. Et Thomæ Farnabii in margine. etc. Amsterodami Apud Ioannem Blaeuw. A^o. MDCXLIII; Ter Meulen-Diermanse no. 430.

21 Diederik de Groot was op weg naar het leger van de Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

22 Het Staatse gezantschap naar Zweden, bestaande uit Willem Boreel, Albert Sonck en Epo van Aylva.