Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1166. 1627 augustus 22. Aan Willem de Groot¹⁰.

Scripseram nuper¹¹ ad te, frater optime, de Heinsii libro¹². Repeto nunc multa esse non spernenda, sed horum non pauca sumta ex Scaligeri literis¹³, ex Deucero, Fuldero et Seldnero¹⁴, non nominatis his, qui erant ut Philo loquitur

10 Gedrukt Epist., p. 789; Praestantium ac eruditorum virorum epistolae ecclesiasticae et theologicae varii argumenti, inter quas eminent eae, quae a Jac. Arminio, Conr. Vorstio, Sim. Episcopio, Hug. Grotio, Casp. Barlaeo, conscriptae sunt. Editio tertia. Amstelaedami 1704, p. 725. aant.

11 No. 1159.

12 Zie n^o. 1156, p. 142 n. 5.

13 Zie n^o. 1156, p. 142 n. 4.

14 Johann Deucer, filoloog uit het begin van de 17de eeuw; Fulderus heb ik niet met zekerheid kunnen identificeren: er is een Erhardus Fulderus bekend, wiens Disputatio physica de vita et morte ac de causis longitudinis et brevitatis vitae, praes. R. Goclenio in 1592 te Marburg verscheen en een Jonathan Fulderus; diens Resp. Theses physicae de respiratione, praes. R. Goclenio is eveneens te Marburg in 1592 uitgekomen; ook is er nog een Andreas Fulda, mag. phil. geweest, die graecus was te Jena en in 1595 is overleden.
Met Seldnerus zal John Selden (1584-1654) bedoeld zijn, een der geleerdste en veelzijdigste mannen van zijn tijd.

[p. 158]

πατέϱες τοῦ λόγου. Quo magis introspicio, eo magis verum comperio omnes eos, qui πεϱὶ Τϱιάδος volunt supra τὰ ἐν ταῖς γϱαφαῖς ϰειμένα sapere poenas dare τῆς ὑψηλεφϱοσύνης Studio aliis contradicendi eo dilabuntur, ut sibi ipsi contradicant. Vel paginam ejus quem dico libri 272 considera. πϱαϰτιϰόν dicit esse id quod est οὐσιωδῶς, id est id quod re, non mente ac ratione distinguitur. Mox progrediens essentiam in divina Trinitate ait re, proprietates autem personarum mente distingui. Atqui γενεὰ illa ἡγαλϑειϰὴ est inter proprietates personales, quam cum ait fateri πϱαϰτιϰὴν, et πϱαϰτιϰὴν interpretatur re diversum, plane huic stat, inde dicit. Deinde quis vel modice versatus in istis tricis concedat bonitatem et voluntatem Dei re distingui? Aliter plane sentit schola Graeca et latina, an recte nunc non disputo. Sed qui consensu et receptis sententiis auram captat de hoc cogitare debuit. Mihi constat patres in explicatione harum rerum plurimum dissensisse, etiamsi vocum quarundam sono inter se conveniant: quae sex repertae sunt, bono affectu, successu non semper optimo. In illis quae citat excerptis valde dubito an non exscriptor παϱαϰτιϰὴν posuerit, cum ponere deberet πϱοαϱχιϰὴν, qua voce video Graecos saepe uti.

De libris ex nostra supellectile et chartis, quas ad me mitti velim, nunc non repeto¹. Velim explores, penes quem sint chartae, quae in aedibus Basianis² mihi ereptae sunt; deinde, ubi sint libelli quidam typis excusi, quos cum chartis utendis mihi Hottomannus dederat³.

Varia hic sunt judicia de Anglicana expeditione. Constat in castellum⁴, quod nunc obsidetur, importata esculenta, quibus se sustinere possint ad finem Octobris. Qui praesidium regit Toirasius⁵ scribit regi, qui nunc morbo liberatus est, a vi nihil se metuere. Et sane videtur non frustra id sibi polliceri, nisi forte, quod quidam jactitant, majores ex Britannia copiae adventent. De aqua potabili haesitatur. Constat ante obsidionem unum fuisse in castello puteum et qui extra sunt ab Anglis corruptos. Unum autem non sufficere copiae eorum, qui obsessi sunt. Efficiunt enim tria ferme millia. Sed asseverant nonnulli novas venas ab obsessis repertas; quod compertumne sit, an ut in bellis multa ad famam sparguntur, ostendet dies. Medicamentorum penuria vexat obsessos. Toirasius centum quinquaginta aegrotis exitum petiit nec impetravit.

Mitto ad te epistolas Casauboni ad Tilenum⁶ rogatu Puteanorum⁷, quos rogaverat Elzevirius⁸. Sed ipse non immerito timet, ne et non evulgentur hae literae - Riveto⁹ intercedente in Molinaei¹⁰ gratiam: sunt enim multa contra

1 Zie n^o. 1163.

2 Over de papieren, die na de gevangenneming in 1618 bij de rekenmeester Johan Basius in beslag waren genomen, zie de brief van Nicolaes van Reigersberch dd. 26 juli 1638 (Rogge, Br. Nic. v. Reigersb., p. 492).

3 Zie II, p. 22 n. 3.

4 Het fort St. Martin; zie n^o. 1165, p. 156 n. 4.

5 Jean de Bonnet de Toiras die het fort St. Martin tegen de Engelsen verdedigde.

6 Daniel Tilenus; zie n^o. 1063, p. 34 n. 5.

7 Zie II, p. 66, n. 7.

8 Zie n^o. 1162 en p. 152 n. 3 aldaar.

9 André Rivet (omstr. 1572-1671 aant.), hoogleraar in de godgeleerdheid te Leiden, invloedrijk en consequent volgeling van Calvijn.

10 De Parijse predikant Pierre Dumoulin (1568-1658), beroemd Frans theoloog. Hij was van 1593 tot 1598 professor in de filosofie te Leiden, waar Grotius zijn lessen gevolgd heeft en op 27 september 1597 aristotelische stellingen onder hem verdedigd heeft. Hij was een vurig en bekwaam verdediger van de zuivere leer van Calvijn.

[p. 159]

illum - et ipse autographa haec perdat, quae, ut meretur viri magni memoria, magni facit. Postea perlectis literis nihil magni reperio, quod Molinaei fautores possit offendere. Itaque et ille et ego tuae committimus fidei, ut si fieri potest edantur cum caeteris, certe utcunque res cadet, ut sua ad ipsum redeant. Summum in Italia amicum habeo Guiscardium¹, ducis Mantuani² consiliarium. Is quid me roget vides ex scheda hac sermone Italico. Rogo igitur per amicos fidos compares exemplum testamenti Guilielmi de Ponte³. Quicquid impenderis, de mea pecunia deduc. Res ita curetur, nequid resciscat Octavius, defuncti frater. Inquire etiam, an quid jus peculiare sit Trajecti de testamenti factione aut successione peregrinorum et an jus civitatis defunctus obtinuerit. Sed quantum ego memini in nostris regionibus exteri in rebus illis pari jure cum civibus habentur. Hoc negotium tibi commendo quantum possum maxime. Cum legato Langeracensi⁴ de instaurando foedere colloquuntur Bulionius senator ac Castellinovanus⁵. Espessium⁶ huc redire rumor est, sed qualis diu nos fefellit.

Saluta quaeso parentes et amicos. 22 Augusti 1627.

Quae his inclusae sunt alteram ad Medium, id est ad Hortulanum⁷, altera ad Nieuportium⁸ cures velim. Nascuntur sub manum negotia, quibus te onerem. Rogatamicusaant. meus vir potens resciscas, possitne Iacchaeus⁹ eo adduci, ut Lutetiae velit vivere per biennium, accepturus honorarium quingentos coronatos annuos, ut separatim habitans domum illius veniat et de studiis philosophicis quantum otium ipsius fert quod exiguum est, conferat. Si haesitat, an huc velit transcurrere per ferias, itineris sumtus sive conditio placuerit sive non ab ipso recepturus.

Vale mi frater.

Tuus totus ϰτήσει ϰαὶ χϱήσει
H. Grotius.

1 Aan hem is de brief n^o. 916 (II, p. 387) gericht. Grotius vraagt in de volgende brieven nog herhaaldelijk inlichtingen over deze zaak; zie n^os. 1171, 1172, 1175, 1177, 1179, 1194, 1222, 1241 en 1244.

2 Vincenzo Gonzaga (29 oktober 1626-26 december 1627, geb. 1594). Zijn neef, Carlo Gonzaga, volgde hem als hertog van Mantua op.

3 Over een Guilielmus de Ponte is niets bekend, wel over Jeronimus, broer van Octavianus (niet Octavius). In een in de Italiaanse taal gestelde acte van 13 augustus 1623 voor notaris Joh. A. Wttewael te Utrecht komen voor: Jeronimus en Octavianus dal Ponte, fratelli. Laatstgenoemde overleed in 1645, 89 jaar oud, en werd in de Jacobikerk begraven. Hij werd overluid in de Dom, hetgeen erop wijst, dat hij een man van gewicht was, ook financiëel. Hij was tafelhouder in de Bank van Lening. Kennelijk zijn de namen Girolamo en Guglielmo verward.

4 Gideon van den Boetzelaer, heer van Langerak, gezant te Parijs.

5 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon en Ch. de l'Aubespine, markies van Châteauneuf.

6 Charles d'Espesse; zie II, p. 334 n. 3.

7 Johannes Wtenbogaert.

8 De secretaris van Schiedam; zie n^o. 1108, p. 83 n. 8.

9 Zie I, p. 213, n. 2.