Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1156. 1627 juli 10. Aan Willem de Groot².

Semper est, mi frater, unde tibi gratias agam et nunc sane maximas pro transmissis tot libris et iis, quae exinde 27 Iunii scripsisti³. Legi Scaligeri literas⁴ praeferentes ubique heroicum ἦϑος, ut fervidum, ita apertum. Legi et Heinsiana in Nonium⁵, vix tanti auctorem: in Iohannem multa sunt ab aliis dicta. Conjectura in qua maxime sibi placet, ubi οἰχύπῳ pro ὑπώπῳ vult reponi, valde Salmasio⁶ displicet et magnis argumentis improbatur. Πεϱὶ τῆς τϱιάδος multa passim invenio ἀσύστατα quod accidere iis solet, qui in istis volunt nimium ὐψαλοφϱονεῖν. Mihi valde semper placuit illud Basilii in hoc argumento: πϱοσήϰει ἀγαπᾷν τοῖς ἐν τῇ γϱαφῇ ϰειμένοις ὀνόμασιν ἐπιμένοντα διὰ τούτων ϑεοπϱεπῶς τὴν δοξολογίαν ἀποπληϱοῦν·⁷ qui et vocem quandam in Scripturis non exstantem ὡς οὐδαμοῦ τῆς γϱαφῆς ϰειμένην σιωπῆσϑαι ἄν διϰαίως ἀξίαν φήσαιμι⁸ inquit, et cum de voce illa γέννημα ageret: πόϑεν, inquit: λαβῶν, ἐϰ ποίας διδασϰαλίας, τίνος πϱοφήτου, τίνος τῶν ἀποστόλων τὴν πϱοσωνυμίαν ἐπιφημίσαντος⁹ Ejusdem est et illud sapientissime dictum: χϱὴ εἰδότα ὅσος ὁ ϰίνδυνος ἀφελεῖν τι ἢ πϱοσϑεῖναι τοῖς παϱαδεδομένοις μὴ παϱ᾽ ἑαυτοῦ φιλοτιμεῖσϑαι ϰαινοτομεῖν, ἀλλὰ τοῖς πϱοϰατηγγελμένοις παϱὰ τῶν ἁγίων ἐφησυχάζειν¹⁰.

Monet me haec editio, quam male mecum agatur quod versio sex librorum¹¹ non prodit, multa enim videbor Heinsio eripuisse, quod praecaveri potuerat, si statim pollicitus fuisset. Ergo aut quamprimum exeat aut ad me redeat liber, ut amicis saltem privatim usum ejus postulantibus satisfaciam.

Etiam hoc habent tardigradae editiones, quod semper aliqua mutandi cupido scriptorem subit. Expertus jam hoc es aliquoties. Addam et nunc aliquid. Libro

2 Gedrukt Epist., p. 797.

3 Zie de brief van Maria dd. 27 juni, n^o. 1155, p. 141 en n. 15 aldaar.

4 In dit jaar door Daniel Heinsius uitgegeven bij B. en A. Elzevier te Leiden onder de titel Illustriss. Viri Iosephi Scaligeri Iulii Caes. A Burden F. Epistolae omnes, quae reperiri potuerunt, nunc primum collectae ac editae. Caeteris praefixa est ea, quae est de gente Scaligera; in qua de autoris vita; et sub finem Danielis Heinsii De morte eius altera. Lugdunum Batavorum, B. et A. Elzevir MDCXXVII.

5 Aristarchus sacer, sive ad Nonni in Johannem Metaphrasin Exercitationes, Leiden 1627; zie II, p. 391 n. 1.

6 De Franse filoloog Cl. Salmasius, die in 1631 als professor in Leiden kwam.

7 Basilius de Grote (±330-379), bisschop van Caesarea, kerkvader en kerkleraar. Hij schreef over de Triniteit ±364 zijn drie boeken Adversus Eunomium; zie voor de hier geciteerde woorden J.P. Migne, Patrologia Graeca (1857-1866) XXIX, 585A.

8 Migne, PG XXIX, 584B.

9 Migne, PG XXIX, 584B.

10 Migne, PG XXIX, 585B.

11 De Veritate religionis Christianae; zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 944.

[p. 143]

IV, § ult. in autographo reperio: ‘Iulianus tantus Iudaorum hostis’ cum scribi debuerit ‘Christianorum’. Habeo autem sexto § antepenultimo inter causas cur Christus filius Dei dicatur praecipua omissa est, cui vitio medebimur, si post verba ‘Dei opera vim paternam supplente natus est’ addamus ‘quod in vitam revocatus’.

Ego Heinsium nobis non optime velle arbitror, primum ex aemulatu veteri, deinde factionis studio, postremo et aliorum malignis artibus, per quas et alios a me abalienari sentio meo nullo merito.

De Edictis¹ et eorum eventu vide saepe nos instruas. Ego quamdiu illa fervent et pastores Lupisteni² retinentur, non video in nostro negotio quicquam moveri posse cum spe bona. Itaque ἐφεϰτέον.

Losecatio³ gratulor, tantum opto proprium hoc ei evadat. Rhedani historiam⁴ nondum relegi, nam legi olim scriptam et probavi tum fidem, tum diligentiam. Litem Middelharnistiacam⁵ brevi absolvam. Sed libri iuris mihi desunt. Hic nemo praeter Cujacium⁶ legitur, ego illos barbaros non repudio. Praescriptionis disputatio rem non parum intricat. Dabimus operam, ne consilium ipsis nostrum desit.

Vale, mi frater, cum optimis parentibus, conjuge tua⁷, tuisque et nostris omnibus.

10 Iulii 1627.

Tuus tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

1 De plakkaten tegen de remonstranten.

2 Zie n^o. 1067, p. 39 n. 9.

3 Frederik van Losecaat, gehuwd met Grotius' zuster Adriana.

4 Everard van Reyd (l550-1602) was burgemeester van Arnhem geweest en als zodanig lid van de Staten-Generaal. In 1584 was hij door Willem Lodewijk, die toen juist stadhouder van Friesland was geworden, tot diens raad aangesteld. Daardoor stond hij in nauwe relatie tot prins Maurits. Eerst geruime tijd na zijn dood gaven zijn neven Johan en Frederik van der Sande zijn Historie der Nederlantscher oorlogen begin ende voortganck tot den jare 1601, Arnhem 1626 uit. In 1644 verscheen te Amsterdam de derde druk aangevuld tot 1644.

5 Zie ook n^o. 1171.

6 Jacobus Cujacius (1522-1590), Frans rechtsgeleerde. Hij is hoogleraar geweest te Valencia en te Bourges.

7 Alida Graswinckel.