Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1067. 1626 april 3. Aan Willem de Groot⁸.

Literas a te, mi frater, tum 4 tum 10 Martii scriptas recte accepi et quae prima data est occasio, ea utor ad rescribendum.

Displicet mihi illa concionandi de publicis negotiis licentia, quae nisi reprimitur, malum dabit. Sed forte et hic morbus et similes alii viam parant ad ϰϱίσιν quandam generalem, quae utinam ex bono sit patriae. Avebo intelligere, quid de captivis Lupesteinensibus⁹, quid de thalassicis¹⁰ futurum sit. Rotterodamenses

8 Gedrukt Epist., p. 789.

9 De volgende remonstrantse predikanten waren op Loevestein gevangen gezet: Simon Lucae Bysterus in 1621, Eduardus Poppius, Carolus Niellius, Paulus Lindenius in 1623 (Poppius overleed in 1624) en vervolgens in 1624 Petrus Cupus, Bernardus Vezekius en Arnoldus Geesteranus; zie de brief, die Rombout Hogerbeets januari 1624 aan Grotius schreef (n^o. 866, II p. 325 en n. 1 aldaar). Zie verder n^o. 882, II p. 342 en n. 2 aldaar; Dr. H.C. Rogge, Johannes Wtenbogaert en zijn tijd. Amsterdam 1874-1876, III, p. 90 v.; Brandt, Hist. Ref. IV, p. 1095 vv.; Rogge, Br. Wtenb. III: 1, p. 358.

10 Het proces tegen enkele raden van de Admiraliteit van Rotterdam; zie n^o. 1048, p. 8 n. 8.

[p. 40]

de syndicatu¹ faciant, quod libet. Tamen a Matelifio² nihil tale exspectaveram. Nos quiescamus et tempora patiamur fluere. Ego de scripto meo³ non edendo persto, eoque magis, quia pax facta in Valle Telina et induciae inter Sabaudum⁴ et Genuenses partem materiae subduxerunt. Tum vero ita scriptus est liber noster, ut nec catholicis hic nec apud vos reformatis sim satisfacturus. Talia scribere eorum est, qui sua ope stant nec quemquam habent, quem respiciant. Ab Heinsio⁵ nihil accepi literarum. Nolo fallatur aut ipse aut Mylius, cui non scribo, quia siquid est per filium ejus⁶ significo. Is si discesserit, quod brevi futurum videtur, et dignum quid occurrat, scribam ad ipsum liberius, quando ipse invitat. A Buono⁷ aeque facile totum exemplar impetrabo quam unum quaternionem⁸. Non metuo futurum ut rumpatur foedus Compendiense⁹. Nimium avide hic expetunt, ut modica pecunia bellum nostrum alant. Sorbona censuram edit in Santorielli librum¹⁰, qui reges etiam ob insufficientiam et inhabilitatem ait deponi posse. Iesuitae a Parlamento jussi generalibus verbis hoc dogma condemnarunt¹¹. Videbimus an et solide sint refutaturi: nam et hoc imperatum est. Pax cum Rupellensibus et sociis probata est in Parlamento. Etiam in Valle Telina facta pax: manet vallis sub Rhaetis, sed habitura suos ex se judices non praefectos aliunde missos. Publice ibi exercebitur Romana tantum religio. Munitiones tradentur pontifici et ordine destruentur. Inter Sabaudum et Genuam induciae in sex menses. Abiit princeps Pedemontanus¹² multum conquestus se inscio transactum. Idem queruntur et Veneti. Hae sunt artes saeculi, parum ex tanti regni dignitate. Perlatus huc est liber titulo Veritatis odiosae¹³ multa continens in Riceliacum, Arsenium¹⁴, principem Mauritium, cum laude Oldenbarneveldii. Putatur auctor Carolus Scribanius. Talia elogia parum commendant causam remonstrantium, sed non est in ipsorum manu impedire.

Vale cum parentibus tuaque uxore a me, mea et nostris.

3 Aprilis 1626.

Rex perendie creditur iturus ad Fontem Bellaqueum, sub finem septimanae discessurus Arsenius.

Tuus tui amantissimus frater
H. Grotius.

1 Het pensionarisschap.

2 Zie I, p. 285 n. 4.

3 De Epistola; zie n^o. 1051, p. 12 n. 6.

4 De hertog van Savoye; zie n^o. 1061, p. 29 n. 6.

5 Zie n^o. 1054, p. 17 n. 4.

6 Zie II, p. 456, n. 6, waar Molhuysen verwijst naar p. 449, n. 4; dit moet zijn p. 485 n. 4.

7 De Parijse uitgever Buon.

8 Blijkbaar een defect vel in De iure belli ac pacis; zie nrs. 1071 en 1072.

9 Gesloten 18 juni 1624 door Adriaan Pauw (1585-1650).

10 Antonii Sanctarelli ex Societate Jesu Tractatus de haeresi, schismate, apostasia, sollicitatione in sacramento poenitentiae et de potestate Romani Pontificis in his delictis puniendis. Roma 1625.

11 Hun verklaring is te vinden in Mercure François XI, Suppl. p. 92.

12 Zie n^o. 1059, p. 27 n. 9.

13 Den Hollantschen Apocalypsis; zie n^o. 1048, p. 7 n. 4.

14 Fr. van Aerssen, sedert oktober 1625 buitengewoon gezant in Parijs.