Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1051. 1626 januari 25. Aan Willem de Groot¹.

Legi, mi frater, et sane cum voluptate legi tuam de Romanis iurisconsultis lucubrationem². Iuvit videre et ingenii tui foetum testem et multae lectionis et judicii: ac simul recolere memoriam eorum, qui eam excoluerunt artem, cujus nos sacerdotes profitemur. Aliquamdiu a scriptione cessavimus ob abruptum hoc literarum commercium, quod nunc restitutum, sed ad breve tempus, intelligo. Et quia redit ad vos tabellarius, qui tua attulerat - neque enim huc quod sciam venit Bilandius³ - per eundem haec tua remitto, quibus nihil est quod addam aut demam. Satis diligentiae tuae confido et, ut velim singula perquirere non adest libraria supellex.

Dussenio⁴ honorem gratulor: vellem locum suum tenuisset. Teresteinius⁵, ut videtur, Dordrechtanae urbis regnum inimicis relinquet. Testimonia de liberorum nostrorum vita misi in Zelandiam inde ad vos mittenda. Puto ea jam receperis. Literas a te habeo datas 22 et 29 Decembris: tum has cum libro tuo, alias nullas. Sed forte sunt itinere. Credo enim nos cumulo accepturos quicquid ab aliquo tempore Antverpiae aggregatum est. Sunt qui putant nos levi negotio jam consequi posse restitutionem bonorum, quandoquidem Hogerbetii liberi sua receperunt⁶. Sed hac de re sententiam tuam intelligere exopto. Scripsit ad Kanenburgii⁷ matronam uxor mea, sed forte non pervenerint literae, quare idem negotium tibi mandabimus, si grave non est, ut cognoscas, quid pro nobis in butyri emtione impenderit. Nam quod uxor pro ea hic impendit exiguum prae illo est nec plus XIII florenis cum semisse. Rogo ergo nos hoc debito liberes ex pecuniola, quae illic est. Lucani editionem⁸ exspecto. Addere ad notas potes pro Synedris libro ni fallor VII⁹, legendum Syedris, ut is locus nominatur Ptolomaeo, unde et in

1 Gedrukt Epist., p. 788.

2 Vitae iurisconsultorum, quorum in Pandectis extant nomina; eerst in 1670 uitgegeven.

3 Jason Bijlandt was 1614-1619 predikant bij de Nederlandse ambassade te Parijs; in het laatstgenoemde jaar werd hij naar het vaderland teruggeroepen en moest hij zijn ambt wegens remonstrantse sympathieën neerleggen. Later is hij belast met de expeditie van de brieven, die uit Den Haag naar Frankrijk verzonden werden; zie L.A. van Langeraad, De Nederlandsche Ambassadekapel te Parijs, 's-Gravenhage, 1893-1894, I p. 47 vv. en G. Brandt, Historie der Reformatie en andre kerkelyke geschiedenissen in en ontrent de Nederlanden, met eenige Aentekeningen en Aenmerkingen, naerder oversien, merkelijk vermeerdert en vervolgt tot het jaer 1600, Amsterdam 1671, III p. 901.

4 Eewout Jacobszn. van der Dussen (1574-1653); in 1618 door Maurits uit zijn ambt ontzet kwam hij in 1623 weer in de vroedschap te Delft (zie II, p. 324 n^o. 865) en was sindsdien meermalen burgemeester o.a. in 1626, waarop de gelukwens van Grotius vermoedelijk betrekking heeft.

5 Cornelis van Teresteyn (1579-1643), burgemeester van Dordrecht van 1621-1624; zie de brief van Nicolaes van Reigersberch aan Grotius dd. 24 augustus 1625 bij H.C. Rogge, Brieven van Nicolaes van Reigersberch aan Hugo de Groot, Amsterdam 1901, p. 63 v. Zie ook het supplement op mijn uitgave.

6 Eind 1625; zie Caspar Brandt en Adriaan van Cattenburgh, Historie van het Leven des Heeren Huig de Groot, Amsterdam MDCCXXVII, I p. 341 vv.

7 Otto van Zevender, heer van Kenenburg; zie II, p. 81 n. 8.

8 Zie Jacob Ter Meulen et P.J.J. Diermanse, Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius, La Haye 1950, n^o. 425. Zie ook II, p. 490 n. 1.

9 Lucanus, Pharsalia VIII 259.

[p. 12]

Floro hoc vocabulum correxit Salmasius¹. De Iure belli² iterum aurem tibi vello. De Notis ad Senecam³ quid fit? Hic multi eduntur libelli, quidam pro pace cum Rupellanis, alii pro pace cum Hispano. Fedus cum Anglis aliisque protestantibus sunt qui suadeant, sunt qui dissuadeant; nutat inter haec aula.

Parentibus, tibi, tuae et propinquis hunc et qui sequentur annos felices atque fortunatos precor. 25 Ianuarii 1626.

Scire velim ecquid sit in Heinsii Oratione⁴ aut in nova editione Athenarum Batavarum⁵, quod nostram causam tangat; nam me ista celantur cum tamen sciam exemplaria huc pervenisse. Rogo fratri Nicolao Reigersbergio dicas nequid chartarum⁶, quas ad ipsum miseram, in lucem detur, nisi ex novo jussu meo.

Postquam haec scripseram tuas, mi frater, satis illas recentes scriptas quippe 20 Ianuarii accipio. Rupellani nescio qua fiducia elati duriores sunt et plane urgent castelli dejectionem, quae non convenit regiae dignitati. Apocalypsin⁷ non vidi, sed puto id genus scripta nobis nocitura: nullo tamen nostro merito. De Duyckio⁸ quid futurum sit scire aveo. Et Angli et Arsenius⁹ hic sint sine magna spe conficiendi negotii, et reditum urgent. Quantum ego intelligo non habet Spinola¹⁰ multos secum rei maritimae peritos. De literis curandis, si necessitas urgeat, cogitabo. Dogmata pro auctoritate regia adversus pontificias machinationes a Sorbona, a clero, et a Curia parlamenti auctoritatem acceperunt, quam defendit erudito scripto Rigaltius¹¹. Vale mi frater.

Tui amantissimus frater
H. Grotius.

1 Cl. de Saumaise (1588-1653), klassiek filoloog, werd in 1631 hoogleraar te Leiden; verzorgde o.m. een uitgave van Florus en wijdde een zeer omvattende studie aan de laat-Latijnse schrijver C. Julius Solinus. Zie met betrekking tot de hier aangeroerde kwestie L. Annaei Flori Epitome Rerum Romanarum cum integris Salmasii, Freinshemii, Graevii et selectis aliorum animadversionibus recensuit, suasque annotationes addidit Carolus Andreas Dukerus. Editio altera Auctior et emendatior, Lugduni Batavorum. Apud Samuelem Luchtmans, 1744, Lib. IV cap. II, 51 (p. 690) en opm. ter pl. De Solinusuitgave zag in 1629 te Parijs het licht onder de titel: Plinianae exercitationes in Caji Julii Solini Polyhistora. Item Caji Julii Solini Polyhistor ex veteribus libris emendatus.

2 Zie n^o. 1040 (II, p. 503) en II, p. 490 n. 3. Zie ook Ter Meulen-Diermanse, n^o. 567 en remarque 2 aldaar.

3 Oorspronkelijk samengesteld ten behoeve van Scriverius' Seneca-editie; zie I, p. 170 n. 1. Toen een nieuwe druk van dit werk op zich liet wachten, wilde Grotius de Notae zelf uitgeven; zie n^o. 996 (II, p. 462). Dit plan is echter nimmer tot uitvoering gekomen.

4 Heinsius' lijkrede op prins Maurits, 19 September 1625 in de academie te Leiden gehouden; P.C. Molhuysen, Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche Universiteit, 's-Gravenhage 1913-1924, II p. 122, 124. De titel van de oratio luidde: Laudatio funebris invicto et excelsae memoriae Principi Mauritio D.G. Principi Auriaco, Comiti Nassoviae etc. Lugduni Batavorum XIX Septemb. publice dicta. Lugduni Batavorum, Ex officina Elzeviriana. Anno MDCXXV; zie n^o. 1032, n. 4 (II, p. 491).

5 Over Meursius' Athenae Batavae zie n^o. 1036, n. 8 (II, p. 496) en Ter Meulen-Diermanse, n^o. 711.

6 De Epistola tegen de Admonitio; zie nos. 1057, 1058, 1059, 1060, 1061, 1067 en 1068. Over de Admonitio zie n^o. 1030 (II, p. 490) en n. 7 en n. 10 aldaar, alsook n^o. 1036 (II, p. 496).

7 Zie p. 7, n. 4.

8 De raadpensionaris Anthonie Duyck (geb. tussen 1560 en 1570, gest. 1629).

9 Fr. van Aerssen.

10 Ambrosio Spinola (1569-1630), veldheer in Spaanse dienst, sedert 1604 leidend staatsman in de Zuidelijke Nederlanden.

11 Zie II, p. 490 n. 10. Over Rigault zie n^o. 1189, p. 188 n. 2.