Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1061. 1626 maart 6. Aan N. van Reigersberch⁴.

Mon frère,

De uwe van den XXIII februarii toont gelijck alle uwen .... waervoor wij uE. noyt genouch en connen bedancken .... saecken hyer in eenen doen waeren; de articulen van de paix⁵ .... hoewel dye van Rochelle op de tijdinge gevyert hebben .... waerin eenige meenen, dat difficulteyt sal zijn om de .... land, waervan de coning volcomen meester blijft ende 't fort. Andere achten het een groot advance(ment) .... (ambassa)deurs in de paix hebben geinterveniëert ende is .... de tweedemael bij dye van de religie ingenomen .... de gemoederen connen ontstellen. Desniettemin .... maer met weynigh verseeckering van tijd .... engageert. De saecken van Italiën zijn .... meen, dat de hertogh van Savoye⁶ hyer .... Spaignie heeft Riva⁷ de eenige plaets .... paus aengeboden over te leveren waer .... al daer beneden zijn. Hoc est ostendere .... dat een preparatyff is tot accommodatie .... meen heel veel te doen, dan sij moest .... dat sij noch wat daerbij sullen doen .... zijn uytgeput door de oorlogh binnen ende buyten slands .... Engelant .... spruyten veel onlusten. Blenville⁸ is openlick in querelle met Buckingam⁹; Defiat¹⁰ en Tilliere¹¹ niet

4 Hs. U.B. Amsterdam, coll. RK. H7a; ernstig beschadigd. Eigenh. oorspr.

5 Zie n^o. 1058, p. 25 n. 6.

6 Carl' Emanuele (1580-1630, geb. 1562).

7 Stad in Noord-Italië.

8 Zie n^o. 1048, p. 8 n. 7.

9 Zie n^o. 1048, p. 8 n. 6.

10 Antoine Coiffier de Ruzé, marquis d'Effiat; zie II, p. 412 n. 7 en n^o. 934 (II, p. 414). Hij werd dit jaar surintendant des finances.

11 Tanneguy le Veneur († 1652), graaf de Tillières, Frans gezant in Engeland.

[p. 30]

beter. De coninginne¹ aldaer heeft haer aen Carly² tot tweemael over het huwelijck ten hoocsten beclaeght. De Franchoysen seggen, dat belooft was, dat de coninginne op een tonneel bij eenige prinsen soude gecroont worden niet door den eertsbisschop in de kerck. De andere seggen anders. 't Gebreck van de crooninge geeft naedeel in Engelant, als incapaciteyt van de regence, onverseekertheyt van de huwelijcksche conditiën.

Van de sotternije van het clergé heb ick voor desen³ geadviseert. 't Parlement maintineert de oude maximen, houd staende 't werck van den bisschop van Chartres⁴, belast de bisschoppen te vertrecken nae haer diocesen, op peyne van haer temporel aen te tasten; dat is een groote dwanck.

Mons^r. de Beauclercq⁵, een van de vyer secretarissen, heeft mij een acquit patent - soo noemt men nu de acte van gifte, want de pensioenen zijn uyt - toegesonden van III^m gulden om diensten gedaen ende dye ick dagelycx doe. Ick heb het niet connen laeten aen te nemen. Ick verstae haer dienste te doen als ick haer de staet van ons landt recommandere. Off ick betaelt sal worden en weet ick niet. Ick heb uE. daervan willen adviseren, off misschyen Cretensis⁶ yet daervan schreeff. Ick en weet niet, wyen ick mijn bouck⁷ sal dediceren, dat nu gedruckt wordt. Ick heb gedacht aen Sijn Ex.^tie, maer 't schijnt, dat de tijdt niet wel toe en laet, dat hem sulx aengenaem soude zijn. Ten tweede heb ick gedacht aen het parlement alhyer. Want den cardinael⁸ ofte den cancelier⁹ wil ick niet offenseren, d'een voor d'ander prefererende.

Alle de affaires estrangères zijn nu in handen van mons^r. Arbaut¹⁰, dye voor desen Spangien ende Italië hadde. Men sal zyen, off sij daer sullen blijven. De soon van Marion¹¹, voor desen een vermaert advocat du Roy is contrerolleur, Marillac¹² alleen superintendant van de finantiën. De marquys de La Viefville¹³, dye over eenigen tijdt uyt de gevanckenisse gebroocken was, is hyer; men spreeckt van een huwelijck tusschen sijn dochter ende den neeff van den cardinael.

Ick mercke hyer, dat men t'onvrede is over het schyelick vertreck van onse schepen van voor Rochelle.

1 Henriette Marie; zie n^o. 1059, p. 26 n. 4.

2 James Hay, first earl of Carlisle, die de onderhandelingen betreffende het huwelijk van Karel I met Henriette Marie van Frankrijk had gevoerd; zie II, p. 359 n. 6 en verder n^o. 898 (II, p. 364 met noten 6 en 7). De verderop genoemde aartsbisschop is George Abbot (1562-1633), aartsbisschop van Canterbury.

3 Zie n^os. 1059 en 1060.

4 Zie n^o. 1059, p. 26 n. 7.

5 Charles de Beauclerc (1560-1630); zie n^o. 880 (II, p. 338).

6 Fr. van Aerssen.

7 Excerpta ex tragoediis et comoediis Graecis, die in dit jaar bij Buon te Parijs uitkwamen. De praefatio is gedateerd prid. kal. Iun. 1626. Zie n^o. 930, n. 8 (II, p. 409). Ter Meulen-Diermanse, n^o. 468.

8 Jean Armand du Plessis, hertog van Richelieu (1585-1642), sedert 1622 kardinaal en van 1624 af eerste minister van Lodewijk XIII.

9 Et. d'Aligre.

10 Zie n^o. 1059, p. 27 en n. 2 aldaar.

11 Simon Marion, baron de Druy, président du grand Conseil; zijn vader was de vermaarde avocat du roi bij het parlement van Parijs, Simon Marion, baron de Druy (1540-1605), die in 1596 conseiller werd en in 1597 avocat général. Zijn pleidooien verschenen in 1594 onder de titel Actiones Forenses; in 1625 zag een Franse uitgave, Plaidoyers, het licht.

12 Michel de Marillac (1563-1632). Hij werd 1 juni 1626 garde des sceaux.

13 Zie n^o. 1059, p. 27 n. 7 en II, p. 482, n. 12.

[p. 31]

't Gunt uE. voorslaet van wat te doen voor ons landt wil ick garen behartigen, maer sal eerst zyen, hoe dese legatie sal afloopen om daeruyt occasie te nemen ..... UE.... om met Hartigsvelt¹ ... waer niet quaedt, dat men hem met Neeff² dede spreecken ... gehouden. UE. can mijne gebiedenisse doen daer ende alwaer het .... twijffele ick, off goed sal doen. Bucxhorn³, dye te Breda gestaen heeft, soo .... bequamer, selfs om raedt vragende tot accommodatie. Misschyen off ... soude zijn als Teylingen⁴. Nopende mijn geschrift⁵ heb ick voor dese ... geschreven⁶. 't Geeft mij wonder, dat het uE. soo wel contenteert, alsoo het ... sonder groote interpellatiën gemaeckt is. Let oock, off het gunt ... van de Haen⁷ niet de hertogh⁸ ende Graius⁹ Neeff² niet en soude .... Neeff oock goed vind het drucken, soo sal men het moeten doen. Gisteren .... persoon van Alcmaer¹⁰ zijnde eertijds van daer gebannen, omdat hij in ... coning van Spangnie eenige schepen toegevoert hadde. Dese ... communicatiën gehadt hebben met den cardinael de Cueva¹¹ ende ... te zijn, omdat hij niet en is erkent. Meent enig ... aen de schepen van Duynkercken. Ende alsoo hij mij ... landt door te stecken ende bij mij ... mij scheen niet onbequaemelick te antwoorden, heb ick ... meer particulariteyten te openen, dat hij wel soude doen .... landt faveur soude maecken. Hij nam aen sulcx te doen door een brieff, dye ick hem ried te schrijven aen Sijn Ex.^tie. Ick twijffele halff, off hij te voren met A.¹² gesproocken had, hoewel hij mij sulcx ontkende. Soo hij mij den brieff brencht, sal ick deselve bestellen.

Mij is leedt, dat de ordinarise wegh van brieven wederom gebroocken is. Wij dyenen in desen tijd wat te corresponderen. UE. sal gelieven mijn broeder te seggen, dat ick nu niet en schrijff bij gebreck van stoffe, maer hem bidde aen D. Grevinchovium¹³ te willen bestellen een bouck de jure belli ac pacis¹⁴, alsoo ick het hem belooft hebbe doordyen hij het zijne aen den hertogh⁸ heeft gegeven. Mijn huysvrouw doet haer gebiedenisse.

Den VI Martii XVI^cXXVI.

UE. zeer dienstwillige broeder
H. de Groot.

1 Zie n^o. 1059, p. 27 n. 10.

2 Frederik Hendrik.

3 Henricus Boxhorn, predikant te Breda.

4 De beschadigde tekst maakt nadere identificatie onmogelijk. Misschien is Gerard van Teylingen van Haarlem bedoeld; vgl. bijlage n^o. 7 en n. 3 aldaar.

5 De Epistola, zie n^o. 1051, p. 12 n. 6.

6 N^o. 1060.

7 J. de Haen; zie II, p. 115 n. 6.

8 Frederik III, hertog van Sleeswijk-Holstein, in wiens dienst de remonstrantse ballingen J. de Haen, N. Grevinchoven e.a. Grotius herhaaldelijk nodigden te komen.

9 Niet geïdentificeerd; waarschijnlijk een der remonstrantse ballingen in Friedrichstadt.

2 Frederik Hendrik.

10 Nicolaes Schapecaes de Witte; zie Rogge, Br. Maria v. Reigersb., p. 278 n. 1. Zie ook n^o. 1162.

11 Kardinaal Alfonso de la Cueva (1572-1655), minister van aartshertogin Isabella (1566-1633).

12 Fr. van Aerssen.

13 Nicolaes Grevinchoven, zie boven n. 8.

14 In 1625 bij Nic. Buon te Parijs versch enen; zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 565.

8 Frederik III, hertog van Sleeswijk-Holstein, in wiens dienst de remonstrantse ballingen J. de Haen, N. Grevinchoven e.a. Grotius herhaaldelijk nodigden te komen.

[p. 32]

Wilt Neeff altijd verseeckeren van mijne affectie te meer alsoo ick niet en weet, off Cr.¹ hem quade impressie sal soucken te geven van mijne actiën. UE. gelieve de posten waer te nemen, dye guns ende weder gaen ende de brieven te doen bestellen aen mons^r. Olivier² off mons^r. d'Or².

.... Nicolaes Schapekaes de Witte ... tot het landt. Dan alsoo de brieff ... tenderende om onse landen te brengen onder ... advisen t'gunt ick van hem begeert had ... aen de Livkerhoeck, ende binnen Medemblick ... dye gelt daer toe soude destribueren, nevens ... had de molens te verbranden door poppen ende het selve te doen gebruycken de nieuwe ...³.

1 Cretensis, Fr. van Aerssen.

2 Onder dit adres werd aan Grotius geschreven; zie II, p. 214 (n^o. 756) en II, p. 203.

2 Onder dit adres werd aan Grotius geschreven; zie II, p. 214 (n^o. 756) en II, p. 203.

3 Deze regels schreef Grotius vóór de verzending op de rand.

Adres: Mijn Heer Mijn Heer Mr. Nicolaes Reigersberg, raedt in den Hoogen Raidt in Hollant.