Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1222. 1628 februari 11. Aan Willem de Groot³.

Initium Torrentiani⁴ negotii, mi frater, et progressum aliquem jam ab aliis intellexeram; finem tuis debeo, quas 30 Ianuarii ad me dedisti, ego hodie recte accepi. Itaque non displicet illa via, tantum rogo, ut, cum tu et affinis Reigersbergius⁵ scribere volueritis, jungatis literas in unum fasciculum: id enim minus est damnosum.

Monueram te aliquando de loco Heinsianorum ad Nonnum⁶, pag. 272, ubi ait in Deo id quod commune est essentiam, nimirum, bonitatem et voluntatem re non ratione, modos existentiae animo ac cogitatione distingui. Inspexi postea Damascenum⁷, quem auctorem citat. Is longe aliud dicit: τὸ ϰοινὸν ϰαὶ τὸ ἕν πϱάγματι ϑεωϱεῖσϑαι, quia actiones nihil nisi unum monstrant, unam aeternitatem, unam sapientiam, unam bonitatem: At τῶν ὑποστάσεων τὴν διαφοϱὰν λόγῳ ϰαὶ ἐπινοίᾳ ϑεωϱεῖσϑαι, quia nulli sint, diversitatis effectus nobis conspicui.

Scripsit ad me Trajecto Iacobus Petitius⁸, quod et tu monuisti, volare per

3 Gedrukt Epist., p. 803; gedeelt. Epist., p. 79; Epist. Eccl., p. 729.

4 Zie n^o. 1213, p. 223 en n. 8 aldaar.

5 Nicolaes van Reigersberch.

6 Zie n^o. 1166, p. 157 en n. 11 en 12 aldaar.

7 Danielis Heinsii Aristarchus sacer, sive ad Nonni in Iohannem Metaphrasin Exercitationes, Lugd. Bat. MDCXXVII, p. 272; vgl. Joannes Damascenus (± 675-749) De Fide Orthodoxa lib. I c. 8 De sancta Trinitate, Migne, P.G. 94 kol. 828: Ἐϰεῖ γὰϱ, τὸ μὲν ϰοινὸν ϰαι ἓν, πϱάγματι ϑεωϱεῖται en Χϱὴ δὲ εἰδέναι, ὅτι ἕτεϱόν ἐστι τὸ πϱάγματι ϑεωϱεῖσϑαι, ϰαι ἄλλο τὸ λόγῳ ϰαὶ ἐπινοίᾳ. Ἐπὶ μὲν οὖν πάντων τῶν ϰτισμάτων, ἡ μὲν τών ὑποστάσεων διαίϱεσις, πϱάγματι ϑεωϱεῖται .... Ἡ δὲ ϰοινότης, ϰαὶ ἡ συνάφεια, ϰαὶ τὸ ἕν, λὸγῳ ϰαὶ ἐπινοίᾳ ϑεωϱεῖται.

8 Mr. Jacob Petit († 1653); in 1616 was hij reeds advocaat bij het Hof van Utrecht en in 1639 werd hij bewindhebber der Oostindische Compagnie te Amsterdam.

[p. 239]

manus multorum nostras Institutiones Iuris Batavici¹, in exquirendo ejus plagii fonte, si ipsius nomen reticeatur, se tibi adjutorem fore, quo nomine gratias illi maximas debeo. Si quod exemplum inspicere potes, vide an in eo sint sex tabulae synopticae, index in fine alphabetanus titulorum, locus de decimis ex edicto Caroli anni 1520, de conditionibus usitatis τῆς ὁμοπλείας, quam Admiralitatem vocamus. Haec enim omnia postremo labore a me addita indicium mihi facient, unde in hoc damnum inciderim. Si omnino premi opus non potest, cogitandum de editione, sed ita ut prius audienda sint amicorum in foro exercitatorum judicia. Ego enim in publicis controversiis magis tritus haereo in privatis quibusdam, ut de ordine tacitorum pignorum apud nos et creditorum privilegiis, quae e curiae scribis optime discantur. Forte ex usu sit edi admonitiunculam, ne quis fragmenta illa pro meis accipiat, parari editionem integram.

De mea lite² quid amici suadeant scire avebimus.

A rege Suecorum³ aut cancellario⁴ nullae unquam ad me literae venerunt⁵. Quare nolim mirari quenquam si non responderim. Non ita superbus sum, ut etiam reges contemnam.

Torrentius si talis est, qualem rumor affirmat, in meritas quanquam non legitimas nec jure expetitas poenas incidit. Alia est errantium ratio et alia eorum, qui perditissimae conscientiae velum ex impietate obtendunt. Ego miror talia haeresim dici.

Rupellae portus jam clausus est, intus fames nondum, caritas magna, victus vix in tres menses suffecturus. Spes tota in classe ex Anglia. Rex nihil habet praeter terrestrem exercitum, nam contractae undique naves, quisquiliae sunt.

Haec nunc habebam. Deus te cum uxore ac tuis simulque parentes optimos nobis diu incolumes servet. 11 Februarii 1628.

Senatus Tolosanus, cujus notioni ea res extra ordinem a rege mandate est, Rohanium⁶ damnavit absentem in poenam Metii Fufeti⁷: occisuro eum aut tradituro promisit nobilitatem et L millia scutatorum. Oppido aut vico, cujus opera id fiet, immunitatem tributorum perpetuam: quae calida et bellis antehac civilibus inexperta. Literas accepi a comite Philippo Hohenloio⁸ et consiliario⁹ ejus, qui apud vos Delphis fuit, sane benignas, quibus mihi quidam¹⁰ institutioni

1 Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd, in 1631 te 's-Gravenhage verschenen. Zie ook n^o. 1143, n. 3. Voor de verderop genoemde tabulae en index zie F. Dovring (Lund), H.F.W.D. Fisher (Leiden), E.M. Meyers (Leiden), Hugo de Groot Inleidinge tot de Hollandsche Rechts-Geleerdheid. Met de te Lund teruggevonden verbeteringen, aanvullingen en opmerkingen van den schrijver en met verwijzingen naar zijn andere geschriften uitgegeven en van aantekeningen en bijlagen voorzien. Leiden, Universitaire Pers Leiden 1952, Appendix I, p. 332 vv. en Appendix II, p. 337 vv. Het verderop genoemde edictum is het placaat van Karel V van 1 oktober 1520, waarbij aan geestelijken de uitbreiding van tiendheffing werd ontzegd.

2 Zie n^o. 1169, p. 165 n. 2.

3 Gustaaf II Adolf.

4 Graaf Axel Oxenstierna (1583-1654), sinds 1612 kanselier van koning Gustaaf Adolf.

5 Zie n^o. 1063, p. 34 en n. 1 aldaar.

6 Vgl. n^o. 1221.

7 Zie n^o. 1071, p. 46 n. 1.

8 Philips Ernst, graaf van Hohenlohe (1584-1628), aan wie brief n^o. 1224 gericht is.

9 Johannes Christophorus Assumius (1581-1651), geheime raad, hoofd der kanselarij en kanselier van Hohenlohe-Langenburg. Brief n^o. 1225 is aan hem gericht.

10 T. Lansius (1577-1657), van wie sprake is in n^os. 1224, 1225, 1306 en 1317; hij werd in 1606 professor iuris te Tübingen en is de schrijver van brief n^o. 1293.

[p. 240]

comitis liberorum antehac admotus de nota meliore commendatur. Praestabo quicquid in me erit.

Si qua spes sit edendi Phoenissas¹, rogo me moneas, ut in tempore dedicatoriam transmittam. Nisi quid inopinati inciderit, Memmio² hoc munusculum paro inscribere.

Mantuanum negotium³ iterum iterumque tibi commendo. Est enim is, qui me rogavit, mihi amicissimus.

Tuus tui studiosissimus frater
H. Grotius.

1 In 1630 te Parijs verschenen; zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 496.

2 Henri de Mesmes, zie n^o. 1141, p. 122 n. 7.

3 Zie n^o. 1166.