Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1221. 1628 februari 10. Aan N. van Reigersberch³.

Mijn Heer,

't Is nu 2 dagen, dat ick den uwen van den XXIII Januarij, gecomen over Brabant, doch niet door de ordinarisse handt aldaer, heb ontfangen.

Ick heb mons^r. de la Villauclercqs⁴, een van de gedeputerden, dye met onse ambassadeurs⁵ sullen handelen, van beste geïnstrueert. Wij sullen zyen, wat de handeling medebrengen sal ende den tijdt volgens uE. advys verwachten, om daerna te doe[n] dat oorboir sal zijn.

De Spaensche schepen hebben den coning verlaeten seggende don Frederico⁶ last te hebben om weder te keeren, hoewel Spinole⁷ ende Leganes⁸ haer gelyeten,

3 Hs. U.B. Amsterdam, coll. RK. H10c. Eigenh. oorspr., niet ondertekend.

4 Zie n^o. 1216, p. 288 n. 11.

5 Zie n^o. 1213, p. 222 n. 6.

6 Don Fadrique de Toledo Osorio, marques de Villanueva de Valdueza.

7 Ambrosio Spinola, veldheer in Spaanse dienst.

8 Zie n^o. 1218, p. 233 n. 8.

[p. 237]

alsoff zij hem hadden willen persuaderen te blijven onder toesegging van sulcx in Spaegnie te doen goedvinden. Spinole is te landewaert vertrocken hebbende geapprobert het desseing van den coning radende hem te haesten, gelijck hij oock doet; den dijck is aen d'eene zijde 120, aen d'ander 140 passen lang, tusschenbeyde hyer ende daer gesoncken 25 doormetselde schepen. Men heeft voor alle de schepen van mons^r. de Guise¹ tot 35 in getaele mede te doen sincken, alsoo men dye nyet bequaem en vindt in haer selven nochte gemant om te vechten. Daer is oock een flotterende fort met twee stucken canons ende hondert musquettaires, voorts eenige palyssade ende een ketting, daer men noch een meent by te vougen, ende door alle dese middelen de haven volcomentlijck te sluyten. Dit gaet wel tot daer en toe, maer tegen d'Engelsche armade, soo dye comt, zye ick geen remedie.

't Parlement van Tou(lo)use heeft mons^r. de Rohan² absent gecondemnert met vyer paerden vaneen getrocken te worden addito titulo, omdat hij in Vrancrijck heeft doen comen les Anglois, capitaux ennemis de la France. Maer dat in Vrancrijck is genoech sonder exempel, is op zijn hoofd geset L m croonen³ met anoblissement voor dye hem dooden off vangen sal ende exemtie van de tailles voor altijdt voor de stadt ofte dorp, daer het sal geschieden ofte vandaer hij sal zijn. Dit gaet h(ar)dt.

Wij hooren van groote lichtingen in Litsenburgh. Op 't vertreck van de Spaegnaerden discoureren eenigen, alsoff sulcx geschyet waer met intelligentie van de Engelschen. Rohan's volck wordt zeer wel betaelt ende vallen daerop mede de discoursen verscheyden, off het geldt comt uyt Spaegnien, over Genua, off uyt Venegiën. Elck spreeckt daervan nae sijne affectie. Montaigu⁴ blijft gevangen. La Milletière⁵ voor desen geweest zijnde gedeputerde van de assemblée van Rochelle ende zeer heftigh daervoor tegens D. Tilenum⁶ geschreven hebbende is uyt de Bastille gebonden gevoert naer Nyord. 't Gerucht gaet, dat men hem zijn (?) proces wil maecken voor het voorsz. parlement van Toulouse, dye seer rigoureus zijn als onlanx hebbende doen onthoofden een raedsheer van het parlement van Bourdeaux⁷, omdat hij tegen de edicten in duel hadde gevochten.

t'Orangie gaen de saecken niet soo wel, gelijck uE. uyt mons^r. de Bye⁸ sal connen verstaen, aen d'welcken wij morgen een brieff sullen senden, comende van daer.

De resolutiën van den Staten-Generael op de propositie van d'Espesses⁹ smaeckt hyer niet quaelijck.

Nopende het werck, voorgeslagen bij d'heer Molino¹⁰, mij lust weynigh te dencken aen dye vrijheyt, in wyens bescherming ick de mijne heb verloren. Ick leve nu in een andere forme van regieringe, alwaer men dye discoursen niet en

1 Zie n^o. 1102, p. 76 n. 3.

2 Zie n^o. 1218, p. 232 n. 10.

3 Grotius heeft geschreven ‘gulden’. Een andere hand, wellicht die van Reigersberch, heeft dit verbeterd in ‘croonen’.

4 Zie n^o. 1200, p. 205 n. 1.

5 Zie n^o. 1219, p. 234 n. 12,

6 Daniel Tilenus; zie n^o. 1063, p. 34 n. 5. Zie ook II, p. 125 n. 2.

7 Noch in de Procès-verbaux d'exécution ordonnées par le parlement, noch in de Arrêts criminels du parlement de Toulouse is hierover iets te vinden.

8 Abraham, zoon van Joris; zie II, p. 449, n. 4.

9 Zie II, p. 334 n. 3.

10 Zie n^o. 1192, p. 193 n. 8.

[p. 238]

bemint, al waer het maer om dye van Rochelle. E(er) quaelijck zoud ick daer te Venegiën meer crijgen als ick hyer gehadt heb ende als ick vanhyer soude genoodsaeckt zijn ofte goedvinden te verhuysen, soo en soude ick mij niet garen weder begeven in een landt met het onse geallieerd. Onlancx lesende Cardanne¹ de prudentia Civili, vinde ick, dat hij wijsselijck sulcx aen alle, dye uyt haer landt bij eenige partijdicheyt verdreven zijn, ontraedt, ende als 't noodt waere, soude ick boven mijne experientie sulcx met veele exemplen connen verstercken.

Den pope Feuillant² heeft een tweede bouck op deselve materie uytgegeven, cloecker als het eerste, begrijpende niet alleen voorschriften, maer oock exemplen van wel te sp(ree)cken nae het voorbeeld der oude Gryecken ende Romeynen. Men houdt, dat de haven van (Roche)lle genoech is gesloten, 't welck als het noodichst bij den marquys Spinole was gerecommandeert, achtende onnoodigh aen de wercken te landt veel costen te hangen, alsoo geen apparentie en was van eenigh geweldt tegen de coning van dye zijde.

Den X Februarij XVI^cXXVIII.

UE. dyenaer.

1 Hieron. Cardanus (1501-1575), Proxeneta, seu de Prudentia civili. Lugd. Bat 1627. De uitgave van 1635, de derde, die de tweede Leidse was, kwam uit onder de andere titel: Cardani Arcana Politica, sive de Prudentia civili Liber singularis.

2 Jean Goulu; zie n^o. 1215, p. 228 n. 3.