Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

5303. 1641 augustus 3. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Gaudeo te Amstelodami fuisse, bene rediisse, nostrarum rerum habuisse quam soles curam. In indice² multa sunt errata etiam contra sensum meum. Ut opus quamprimum fiat publici iuris, velim. Nam Cocceio³ respondere non possum, nisi prius nostra ediderim in Danielem, quod fieri debet simul cum iis, quae ad omne sunt Vetus Testamentum.⁴ In editis facile mihi erit et quae Cocceius scripsit et quae alii forte interea scripturi sunt discutere. Vides autem, quam iustas habeam causas optandi, ut et Anthologia⁵ et illa, quae sunt ad Vetus Testamentum, correctiora his, quae nunc sunt in manibus, exeant. Si quis de D. Vossii⁶ familia velit

1 Gedrukt Epist., p. 924 App. no. 558. Geciteerd in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 297 en 298. Antw. op no. 5290; beantw. d. no. 5319.

2 De index van Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum; vgl. BG no. 1135 rem. 4.

3 Johannes Cocceius had tegen Grotius' Commentatio de Antichristo (BG no. 1100) in juni 1641 doen verschijnen: Brevis repetitio quorundam illustrium locorum Veteris et Novi Testamenti...; zie voor de volledige titel no. 5278 n. 2.

4 Grotius' Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137) verscheen in 1644 bij Cramoisy te Parijs.

5 BG no. 534; de uitgave verscheen tenslotte pas in 1795-1822.

6 Gerardus Joannes Vossius. Grotius heeft de vertaling van de Griekse en Hebreeuwse citaten in de tekst van zijn Annotationes in 1643 zelf verzorgd; zie ook supra no. 5039 n. 27 en infra, postscriptum.

[p. 433]

vertere nostra primum ad Novum, deinde et ad Vetus Testamentum versionemque in margine ponere, ita ut constet amici esse, non meam, id ego non improbem. Nam mihi certe otium non est. Bene autem facis, quod et de Lucano⁷ et poematis⁸ urges. Florum sparsio - ita appellare hanc adiectiunculam ad ea, quae dedere alii quaeque collegit Godofredus⁹ visum est - ad Ius Iustinianeum¹⁰ absoluta est et habet quaterniones in octavo meae, id est minutae, literae XXIX.

Nostra ad Philemonem¹¹ gaudeo placere viris magnis, quibus ea ostendisti. Ego non video, cur non possit attexi libris de Iure belli ac pacis cum hac typographi praefatiuncula: ‘Cum circa hoc tempus in manus nostras venisset scriptoris huius Commentatio in Epistolam Pauli ad Philemonem, visum est eam hic ponere, tum ut cum maiori opere servetur, tum quia quaedam continet non aliena ab his, quae in hoc opere libro I, capite II et libro III, capite VII et capite XIV tractantur.’ Vossiana de Idololatria¹² avide exspecto.

De Manasse¹³ tecum sentio non libenter eum operam commodaturum scriptis, in quibus multa sunt christianismo contra iudaeos inservitura, etsi alia multo plura, in quibus a me non dissidebit.

Poemata vetera mea abs te olim edita¹⁴ recudat qui volet. Nam nec ego nec tu id faciamus aut putemus. Multa sunt ibi, quae supprimenda potius quam iterum vulganda sunt maioribus de causis quam ob quas Retractationum libros edidit Augustinus.¹⁵ Alia autem ab aliis decernere forte odiosum. Sufficiat ergo ea edere, quae senem et bellis non amicum decent, qualia sunt sacra antehac edita¹⁶ et haec nova accessio.¹⁷

De Anthologia velim exacte scire, quid ibi sperandum sit. Nam hic sunt qui id non sunt detrectaturi. Ne patiamur aut tempus perire inutile aut inquinatas prodire editiones. D. Vossius ea in re consilio nos iuvare posset.

De Hoofdii Historia¹⁸ credo sermonis duritiem non omnibus placituram. Habet tamen auctores, quibus se tueatur, Thucydidem, Sallustium, Tacitum. Nos de nostra¹⁹ videbimus, ubi caetera erunt absoluta. Tu interim quae putas offensui esse posse aequis et a factione remotis lectoribus annota et mitte.

7 Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus verschenen bij Blaeu in 1643 (BG nos. 430 en 431).

8 De bedoelde uitgave van Grotius' Poemata kwam niet tot stand (no. 4995 n. 12); zie ook infra bij n. 16-17.

9 Denis Godefroy; zie voor zijn uitgave van het Corpus Iuris Civilis no. 5290 n. 29.

10 BG no. 791; zie ook Willems brief, no. 5090, en Grotius' notitie aldaar.

11 Grotius' Commentatio in Epistolam Pauli apostoli ad Philemonem (BG no. 1136) werd afgedrukt achterin de uitgave van De iure belli ac pacis van 1642 (BG no. 571). Willem had de kopij getoond aan Johannes Wtenbogaert en Gerardus Joannes Vossius; vgl. no. 5290. De hier door Grotius neergeschreven korte inleiding werd inderdaad opgenomen.

12 Vossius' De Theologia gentili et physiologia christiana, sive de origine ac pragressu Idololatriae ... Amsterdami, apud Ioh. et Cornelium Blaeu, MDCXXXXI; vgl. no. 5290 n. 15.

13 Menasseh ben Israël (no. 5290 n. 17).

14 De Poemata Collecta van 1617 (BG no. 1).

15 Zie no. 5084 n. 25.

16 Grotius zal doelen op onderdelen van zijn Sacra in quibus Adamus exul tragoedia aliorumque eiusdem generis carminum cumulus ..., ex typographio Alberti Henrici, Hagae Comitatensi, anno MDCI (BG no. 21) en op zijn Tragoedia Sophompaneas. Accesserunt tragoedia eiusdem Christus patiens et sacri argumenti alia, ex editione anni MDCXVII recusa emendatiora, Amsterdami, apud Guilielmum Blaeu, MDCXXXV (BG no. 157) of de heruitgave van hetzelfde jaar (BG no. 159).

17 De recente gedichten, waarvan Willem een verzameling bijhield; zie ook supra n. 8.

18 De Neerlandsche Histoorien van Pieter Cornelisz. Hooft, in 1642 verschenen bij Lodewijk Elzevier in Amsterdam; zie ook no. 5290.

19 Grotius' Annales et Historiae (BG no. 741) verscheen pas in 1657.

[p. 434]

De Overbekii negotio,²⁰ quando ego multum illi domui debeo - nullum enim in me, Hamburgi cum essem, officii genus intermisere -, tu autem Schonckio²¹ consilia das, rogo, ut ad eam, quae tam propinquos decet, viam rem perducas. Id mihi futurum est gratissimum.

Liber Blonckiae²² sane bene est scriptus pro muliebri ingenio et potest viduis esse utilis accedente ipsius exemplo, tum vero quae ex Latinis Graecisque versa²³ digna sunt quae a mulieribus et viris legantur.

Filia nostra²⁴ non ex voto nostro valet. Et maximo filio²⁵ malum in brachio obductum recruduit. Deus eorum nostrique omnium curam paternam gerat.

Velim Vlamingius, Hasselarius²⁶ aliique viri boni in tempore remedia adhibeant igni isti periculoso. Valde enim opto civitatis illius salutem.

Bremius,²⁷ quantum ego videre possum, Graeca non intelligit. Itaque de ipsius opera correctoria aut etiam Curcellii nihil boni sperare possum. Rogo, editiones meas cures, non mei tantum, sed et publici causa. Nihil enim mihi propositum aliud quam servire publico, id est generi christiano. Id mihi et in vita hac erit solatium et ad vitam alteram viaticum.

Aira recepta est, Doncheriacum receptum, Lotharingus adhuc fluctuat. Rex Mazeriae est et sperat Sedani famem. In Italia Alexandriam tentarunt Galli frustra.

Saluta, quaeso, matrem, uxorem liberosque tuos.

Tibi obligatissimus frater
H. Grotius.

20 Zie no. 5274 n. 4, no. 5290.

21 Daniël Schonck, de tegenpartij van de Overbekes (no. 5183 n. 6).

22 Suzanna van Reigersberch, weduwe van Anthonie Bloncke. Haar geschrift over de weduwstaat is niet teruggevonden; zie ook no. 5218 n. 11.

23 Zie voor deze vertaling uit werken van Tertullianus, Ambrosius, Joannes Chrysostomus en Hieronymus no. 5218 n. 12.

24 Cornelia.

25 Cornelis had zijn verwonding opgelopen in de slag bij La Marfée op 6 juli; zie ook no. 5290 n. 32.

26 Dirck de Vlaming van Oudtshoorn en Pieter Pietersz. Hasselaer, resp. oud-burgemeester en burgemeester van Amsterdam (no. 5047 n. 27); zie ook Willems brief, no. 5290, in fine.

27 Daniël de Breen (Brenius), theoloog te Amsterdam (no. 4998 n. 13), was tezamen met Etienne de Courcelles of Curcellius (no. 4998 n. 14) corrector van Grotius' Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135).

Lutetiae, 3 Augusti 1641.

Si Francisco Iunio²⁸ vacaret vertere nostra Hebraea et Graeca ad N.T., is id praestare posset. Qui D. Vossio restant liberi²⁹ quales sint, non sat scio. Valde cupio scire, quis fecerit indicem;³⁰ mea enim refert.

28 Franciscus Junius (Du Jon) jr. (1589-1677), halfbroer van de tweede vrouw van Gerardus Joannes Vossius, Elisabeth Junius; hij was bibliothecaris van Thomas Howard, graaf van Arundel. Vgl. DNB XXX, p. 227v. Zie over de hiergenoemde vertaling supra n. 6.

29 Franciscus (1608-1645), Matthaeus (1611-1646) en Isaac (1618-1689) Vossius.

30 Daniël de Breen (supra n. 27); zie Willems antwoord, no. 5319.