Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1527. 1630 juli 23. Aan Willem de Groot¹.

Pro multis beneficiis, mi frater, debitor tibi sum semper, nunc etiam pro literis plurimis, quas sub idem tempus recipio. Scito enim recte ad me pervenisse eas, quas tulit Strideni filius² mihi et suo nomine et patris³ et vestra commendatione carissimus. Tum vero illas, quas 24 Iunii dederas. Nunc pariter et illas, quas 8 Iulii, et quas 15 Iulii conscripseras veteri nostro fato, ut septem quam oportet diebus tardius illae ad nos pervenerint; postremo et per Screvelii filium⁴, cui ostendam, quantum potero gratam mihi esse patris pro filio meo⁵ curam ac diligentiam. Simul Tileni⁶ ad Casaubonum⁷ literas, qui gratias tibi agit pro praestita opera, tum Screvelio, Camphusiana⁸, Mediana⁹ omnia recte accepimus non sine nova voluptate, cum ita quasi praesentes in patria sistimur. Rivetus¹⁰ de meis ad Casau-

1 Gedrukt Epist., p. 831.

2 Zie n^o. 1517, p. 227 n. 6.

3 De advocaat Quirijn van Strijen.

4 De medicus Cornelis Schrevelius (1608-1664), zoon van de Leidse rector Theodorus Schrevelius. Cornelis promoveerde in 1631 in Frankrijk in de medicijnen; in 1642 werd hij rector van de Latijnse school te Leiden.

5 Grotius' tweede zoon Pieter, die voor zijn studie in het vaderland vertoefde en de leiding genoot van Schrevelius.

6 Daniel Tilenus; hij had brieven van Isaac Casaubonus afgestaan voor de uitgave, die eerst in 1638 te Den Haag het licht zag onder de titel Isaaci Casauboni Epistulae quotquot reperiri potuerunt, nunc primum junctim editae. Adjecta est Epistola de morbi ejus mortisque causa: deque eisdem narratio Raphaelis Thorii. Ongeduldig geworden door het uitblijven der uitgave vraagt hij telkens zijn brieven terug, bijv. n^os. 1376, 1448, 1470 en 1474; men zie verder III n^o. 1315, p. 382 en n^o. 1291, p. 352 n. 2.

7 Betreffende Casaubonus zie III n^o. 1048, p. 9 n. 2.

8 Zie verderop p. 243 n. 2.

9 Medius = Johannes Wtenbogaert.

10 De Leidse theologie-professor André Rivet.

[p. 242]

bonum per alios interpellabitur. Librum de pace Ecclesiae¹, quando is tantos excitavit tumultus, sicubi nanciscaris et per amicum mittere possis, facies rem non ingratam, quo ipse de toto negotio explicatius judicem.

In examine Censurae² non hoc est quod sentio; nequire ea defendi, quae posita ibi sunt, - nam et quae maxima putantur ipse defendi magnis exemplis in epistola ad Reigersbergium³ - sed quod ea, quae necessaria non sunt et aut inimicis praebent sugillandi materiam aut medios offendunt, magna cautione vitanda censeam, nec patriae tantum nostrae, sed et Angliae causa. Notaverat autem Tilenus inter legendum omnia illa, quae huc Rivetus postea, sed accusatoria acerbitate tramisit.

Haud dubium est, quin rex Galliae obstiturus sit induciis et illam consilii vocem ita extensurus, ut majores solent, quibus cum minoribus negotium est.

De Orsinalio⁴ ita res habet eum, cui tam male cum principe⁵ conveniret, parum sibi cavisse. Itaque cum in oppidum in domum venisset privatam, a sexaginta ferme hominibus huguenotis ex circumjecta Gallia custodes ejus primum occisos vel oppressos, ipsum, cum se dedere nollet, duobus globis trans januam confossum haud ita multo post exspirasse. Corpus reformato more sepultum, quanquam et confessorem habebat, qui testis est eum pridie more romano communicasse. Sed ejus puto rei non minus quam caeterarum, quas perperam egit, eum ante mortem poenituit.

Quid de quinque speciebus futurum censeas et prudentes alii censeant, scire velim. Res illa ad urbes florentes mercimoniis maxime spectat.

Miror Lugdunensium semper acerbitatem⁶. Quis finis? quando exibunt qui Lupesteinii tenentur⁷. Epistolae et libellus Utenbogardi ac remonstrantium⁸ nobis hic omnibus perplacent. Heinsium et de Trinitate et de Christi duabus naturis perperam sentire Lutheranus quidam Germaniae⁹ non sine verborum atrocitate notavit. Vides, quam intutum sit ὑπεϱ ὃ γέγϱαπται φϱονεῖν et quam recte monuerint veteres res divinas etiam divinitus traditis vocibus signandas. Lingam si capere nostri possint, credo nec propter foedus catholicum nec propter

1 Zie n^o. 1515, p. 224 en n. 1 aldaar.

2 De Apologia van Simon Episcopius; zie n^o. 1519, p. 230 n. 4 en verder n^o. 1502, p. 201 n. 2.

3 N^o. 1502.

4 Foutief voor Orsmalio; bedoeld is Jan de Hertoge van 0(r)smael, gouverneur van het prinsdom Orange, van wiens intrigues in voorgaande brieven herhaaldelijk sprake is geweest. Men zie hierover en over zijn gewelddadige dood Joseph de la Pise, Tableau de l'histoire des princes et principauté d'Orange. La Haye 1639, vooral p. 873. Zie ook Dr. B.H.M. Vlekke, Intrigues rondom het prinsdom Orange (1612-1640) in Mededeelingen van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome, Tweede Reeks, Deel IX, 's-Gravenhage 1939, p. 57 vv. en Albert Waddington Une Intrigue secrète sous Louis XIII. Visées de Richelieu sur la principauté d'Orange (1625-1630) in Revue Historique Vingtième Année. Tome cinquante-huitième, Mai-Août 1895. Paris 1895, p. 276 vv.

5 Frederik Hendrik.

6 Zie n^o. 1525, p. 237 n. 11.

7 Bysterus, Niellius, Lindenius, Cupus, Vezekius, Geesteranus en Boomius; zie III, p. 39 n. 9 en n^o. 1481, p. 168 n. 3.

8 Zie hierover n^o. 1519 en aantekeningen aldaar.

9 Dit betreft Heinsius' in 1627 verschenen Aristarchus; vgl. n^o. 1552, p. 281 en n. 9. De Duitse lutheraan heb ik niet kunnen identificeren.

[p. 243]

Caesarem¹ abstinebunt. Est enim facta pars Belgico-Germaniae. Et rem suam dominus a quovis possessore recte vindicat.

De tabula imaginem meam continente erras, quod aliquid vis in accepti tabulas referre. Exiguum est munus a nobis libenter tibi missum neutiquam par tot tantisque tuis in rem nostram laboribus. Videbunt inde pater et amici quantum mutare possint anni 12.

Camphusiana poësis² mihi se probat. Et erit nobis is liber in usu domestico. Si faciat Golius³ quod pollicetur, erit, cur et ego illi gratias agam et optimus atque eruditissimus Schickardus⁴. Gaudeo Peruana tua⁵ ad tantas manus pervenisse. Quod si liber perierit, erit, puto, unde reparetur.

De meis Institutionibus⁶, de Iure belli ac pacis⁷, de Phoenissis⁸ quid? Nam de duobus his obtundunt amici; tertium qui Iurisconsultis placeat, scire aveo. Mousterius⁹ quoque manet in spe. Si non nimium est pretium, volo ei bene facere, qui me omnibus spectandum exhibet Πεϱὶ τοῦ διφυοῦς aut certe διμόϱφου philosophi tuam opem implorant. Assume adjutores medicos, ut res inquiratur.

Losecatio¹⁰ omnia prospera opto, tantundem tibi et conjugi¹¹ liberisque, parentibus itidem nostris. Hic nihil habenus, nisi quod Galli trans Alpes partem quamdam copiarum Hispanicarum fuderunt, sed ita, ut maneat obsessum Casale.

Valete.

23 Iulii 1630.

Tui obligatissimus frater
H Grotius.

1 Hoewel elders met deze aanduiding soms de paus bedoeld wordt (zie III, register), moet hier sprake zijn van keizer Ferdinand II; vgl. ook n^os. 1530 en 1542.

2 Dirck Raphaelsz. Camphuysen (1586-1627); zie over hem en zijn dichtwerk G. Kalff, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Vierde deel, boek V, I. Groningen 1909, p. 410 vv.; zie eveneens Dr Jan Te Winkel, De Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde II, Haarlem 1908, p. 3 vv.

3 Jacobus Golius; zie over hem III n^o. 1337, p. 408 n. 9.

4 Wilhelm Schickard (1592-1635), orientalist en astronoom.

5 Pervana, een onuitgegeven (dicht)werk van Willem de Groot?

6 Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd, in 1631 te 's-Gravenhage verschenen; zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 757.

7 De nieuwe druk verscheen in 1631 te Amsterdam; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 567.

8 Euripidis tragoedia Phoenissae, Emendata & Latina facta, kwam nog in 1630 te Parijs uit; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 496.

9 De schilder Daniël Dumoustier (1574-1646); zie n^o. 1432 en III n^o. 1337, p. 408 v.

10 Frederik van Losecaat, met wie Grotius' zuster Adriana gehuwd was.

11 Alida Graswinckel.