Algemeen letterkundig lexicon

dramatische poëzie

Tekst in verzen (vers-1)  bedoeld om op een toneel door één of meer acteurs voor een publiek opgevoerd te worden; men spreekt ook van versdrama. Het Middelnederlands toneel is uitsluitend in gepaard rijmende verzen geschreven, waarbij de ene claus doorgaans via het rijm aan de andere gekoppeld werd. In de renaissance werd het dramavers,  gebruikelijk op het toneel, silbetellend en metrisch (metrum). In het klassieke drama was de alexandrijn algemeen gangbaar, wat samenhing met de eisen die aan dit ‘verheven’ genre werden gesteld. De eersteling van dat type, op Nederlandse bodem opgevoerd, was P.C. Hoofts Achilles en Polyxena (tegen 1600), geschreven in zesvoetige jamben en voorzien van koren. Hoofts invloed op Vondel blijkt uit Vondels toepassing van ‘choor’ en ‘Rey’ vanaf Het Pascha (1610). Ook de klucht-1 uit de periode van renaissance en classicisme was in verzen geschreven.

Pas in de tweede helft van de 18^de eeuw gaat men toneelstukken in proza schrijven. De romantiek zet deze tendens voort, wat samenhangt met de neiging van de romanticus in het algemeen om oude vormen los te laten en nieuwe te creëren. In de 19^de eeuw zijn het Multatuli (Vorstenschool, 1872) en Van Eeden (bijv. De gebroeders, 1894) die het drama in verzen nieuwe impulsen trachtten te geven. Verwey schreef enkele leesdrama’s in verzen, bijv. Jacoba van Beieren (1902). De dramatische poëzie van de 20^ste eeuw - sterk onder invloed van T.S. Eliot en Chr. Fry - kent beoefenaren als H. Roland Holst-van der Schalk, F. Schmidt Degener en J. van Schaik-Willing. Hun stukken leverden nogal eens praktische problemen op, o.a. in verband met de eisen te stellen aan de declamatie.

Pogingen van schrijvers als de dichter Ed Hoornik om - in het voetspoor van Nijhoff en Vasalis - met zijn versdrama’s verandering in de situatie te brengen (De bezoeker, 1952, Kaïns geslacht, 1955) zijn niet succesvol geweest. Een van de meer recente oorspronkelijk Nederlandse drama’s in verzen is G. Komrij’s Het chemisch huwelijk (1982), dat diverse succesvolle opvoeringen heeft beleefd.

dramatische monoloog

dramatiseren-1