Alle de brieven. Deel 7: 1687-1688

[p. 342]

Brief No. 109 [64].
24 Augustus 1688.

Gericht aan: De Coninklijke Societeijt.

Manuscript: Ondertekende, door Leeuwenhoek geschreven brief te Londen, Royal Society, MS. 1931. L. 2. 23. Eenentwintig kwarto bladzijden. De eenentwintig figuren zijn verloren gegaan.

Gepubliceerd in:

Antoni van Leeuwenhoek, Natuurs verborgentheden ontdekt, enz. blz. 237-260. Delff. A. Voorstad. 1689. Met 21 figuren. (Nederlandse tekst) [A]

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. blz. 147-164. Delphis Batavorum. H. a Krooneveld. 1695. Met 21 figuren. (Latijnse vertaling)

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. blz. 147-164. Delphis Batavorum. H. a Krooneveld. 1696. Met 21 figuren. (Latijnse vertaling)

Antoni van Leeuwenhoek, Natuurs verborgentheden ontdekt, enz. blz. 237-260. Delft. H. van Kroonevelt. 1697. Met 21 figuren. (Nederlandse tekst) [B]

Antonii a Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. blz. 136-152. Lugduni Batavorum. J.A. Langerak. 1722. Met 21 figuren. (Latijnse vertaling) [C]

N. Hartsoeker, Cours de physique, enz.... et d'un extrait critique des lettres de M. Leeuwenhoek. blz. 26. 1730. (Frans extract)

S. Hoole, The select works of Antony van Leeuwenhoek. Dl. 1. blz. 172-176. 1798, Dl. 2. blz. 249-253. 1807. Met 14 figuren. (Engels extract van eerste en laatste deel)

A.J.J. Vandevelde, De brieven 53 tot 75 van Antoni van Leeuwenhoek. Versl. en Med. Kon. Vlaamsche Acad. 1922. blz. 1039-1041. (Nederlands extract)

Inhoud:

Beschrijving van de bouw van de monddelen van de mug en van de wijze waarop de mug steekt. Een poging tot verklaring van de gevolgen van het steken.

De bouw van de monddelen van een paardevlieg.

Normaal en invers geplante takken van wijnrank, aalbes, kruisbes, wilg en linde in hun ontwikkeling van spruit- en worteldelen vergeleken.

De ontwikkeling van de kiem en de aanleg van de aar bij tarwe en gerst; deze geven steun aan L.'s preformatie-idee.

Kuit en hom in eenzelfde kabeljauw aangetroffen. Over het aantal spermatozoïden in de hom van een kabeljauw.

Figuren:

De oorspronkelijke tekeningen zijn verloren gegaan. De een-en-twintig figuren zijn in de druk gerangschikt op twee platen en resp. genummerd: 1 - 11 en 1 - 10.

Opmerking:

Deze brief is niet verschenen in de Philosophical Transactions.

[p. 343]

Letter No. 109[64].
24th August, 1688.

Addressed to: The Royal Society.

Manuscript: Signed autograph of Leeuwenhoek at London, Royal Society, MS. 1931. L. 2. 23. Twenty one quarto pages. The twenty one figures have been lost.

Published in:

Antoni van Leeuwenhoek, Natuurs verborgentheden ontdekt, etc. pp. 237-260. Delff. A. Voorstad. 1689. With 21 figures. (Dutch text) [A]

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. pp. 147-164. Delphis Batavorum. H. a Krooneveld. 1695. With 21 figures. (Latin translation)

Antonio van Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. pp. 147-164. Delphis Batavorum. H. a Krooneveld. 1696. With 21 figures. (Latin translation)

Antoni van Leeuwenhoek, Natuurs verborgentheden ontdekt, etc. pp. 237-260. Delft. H. van Kroonevelt. 1697. With 21 figures. (Dutch text) [B]

Antonii a Leeuwenhoek, Arcana naturae detecta. pp. 136-152. Lugduni Batavorum. J.A. Langerak. 1722. With 21 figures. (Latin translation) [C]

N. Hartsoeker, Cours de physique, etc.... et d'un extrait critique des lettres de M. Leeuwenhoek. p. 26. 1730. (French extract)

S. Hoole, The select works of Antony van Leeuwenhoek. Vol. 1. pp. 172-176. 1798, Vol. 2. pp. 249-253. 1807. With 14 figures. (English extract of first and last part)

A.J.J. Vandevelde, De brieven 53 tot 75 van Antoni van Leeuwenhoek. Versl. en Med. Kon. Vlaamsche Acad. 1922. pp. 1039-1041. (Dutch extract)

Summary:

Description of the structure of the mouth-parts of the gnat and of the manner by which the gnat stings. An attempt to explain the consequences of the stinging.

The structure of the mouth-parts of a horsefly.

Branches of vine, currant, gooseberry, willow and lime-tree, planted in normal and inverse way, compared in their development of the lids of shoot and root.

The development of the embryo and the primordium of the ear in wheat and barley, these give support to L.'s idea of preformation.

Hard roe and soft roe found in the some cod. On the number of spermatozoa in the soft roe of a cod.

Figures:

The original drawings have been lost. The twenty-one figures are arranged in printing on two plates and numbered 1-11 and 1-10 respectively.

Remark:

This letter has not been published in the Philosophical Transactions.

[p. 344]

Delft in Holland, den 24. Augustij 1688¹⁾.

Hoogh Edele Heeren.

Mijn Heeren die vande Coninklijke Societeit²⁾.

Mijn laasten alder onderdanigsten aan Hare Hoogh Edelen is geweest den 3e. deser, waar inne ik kome te handelen vande Pleijstersteen ende kalk³⁾. Hier nevens gaan weder eenige van mijne geringe observatien, die ik wil hoopen dat niet onaangenaam sullen wesen.

D'Hr⁴⁾ Doctor Johannis Swammerdam, heeft over eenige jaren⁵⁾, door het microscope laten afteijkenen ende met den druk gemeen⁺ maken⁶⁾ de Mugge, int Latijn genaamt Culex⁷⁾, en onder andere de Angel vande selve⁸⁾ uijt sijn koker stekende, welke Angel hij uijtstekende scharp afbeeld, ende daar bij voor uijt de koker stekende⁺ seer lang. Dese afteijkening siende konde ik mijn selven niet inbeelde, dat den Angel van soo danigen maaksel soude wesen: Want ik stelde vast⁹⁾, dat soo een Angel nootsakelijk buijgen of breken soude, als hij in de huijt in gedrukt wierd. Ten anderen konde ik mij niet imagineren, dat in het hooft vande Mugge, of verder gedeelte van het lighaam soo danige lange en stijve senuwen¹⁰⁾, of werktuijgen souden sijn, die aan den Angel behoorlijke¹¹⁾ stijfte soude konnen geven. Dit dan sijn¹²⁾ de redenen geweest, waarom ik het maaksel van den Angel vande Mugge heb ondersogt¹³⁾. Ten

1) A en B hebben: ‘Delft in Holland, &c.’.

2) In A en B: ‘Hoog-Edele Heeren, &c.’; de eerste alinea van de brief ontbreekt.

3) Zie Brief 108[63), blz. 280.

4) In A en B: ‘De Heer’.

5) Over eenige jaren - enige jaren geleden.
Dit slaat op J. Swammerdam, Historia insectorum generalis ofte algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens. 1669, waarin op blz. 115-116 de kop van de mug wordt beschreven en op plaat 3 de mug wordt afgebeeld. L.'s fig. 1 is een detail van Swammerdam's fig. B. [Swt.]

+ Swammerdam en de mug.

6) A heeft verkeerdelijk: ‘makende’.

7) B heeft verkeerdelijk: ‘Dulex’.

8) In A en B: ‘deselvige’.

+ fig LXXV.

9) Vast stellen - stellig menen.

10) Senuwen - vezels; C heeft: ‘nervos’.

11) Behoorlijke - passende, voldoende.

12) In A en B: ‘Dit sijn dan’.

13) Vermoedelijk heeft L. Culex pipiens Linnaeus onderzocht, maar het kan ook Culex molestus Forskål, Anopheles maculipennis Meigen of misschien Culiseta annulata Schrank geweest zijn. [Kra.]

[p. 345]

Delft in Holland, 24th August, 1688.¹⁾

Very Noble Sirs,

Gentlemen of the Royal Society.²⁾

My last most humble missive to Your Honours was on the 3rd of this month, in which I treated of the Plaster-stone and chalk³⁾. I hereby send again a few of my modest observations, which, I hope, may be agreeable.

A few years ago, Mr. Doctor Johannis Swammerdam caused to be drawn through the microscope, and to be published in print⁴⁾,⁺ the Gnat, called in Latin Culex⁵⁾ and, among other things, the Sting of the same sticking out of its sheath, which Sting he depicts extremely sharp, as well as very long, sticking out of the front of the⁺ sheath. On seeing this drawing I could not conceive that the Sting would be of such a structure. For I definitely assumed that such a Sting would necessarily bend or break when pressed into the skin. On the other hand I could not imagine that, in the head of the Gnat, or the further part of the body, there would be such long and firm nerves⁶⁾ or organs that could give the Sting sufficient stiffness. These, then, are the reasons why I have investigated the structure of the Gnat's Sting⁷⁾. For another thing, I was desirous to discover,

1) A and B note: ‘Delft in Holland, &c.’.

2) In A and B: ‘Very noble Sirs, &c.’; the first paragraph of the letter is missing.

3) See Letter 108[63), p. 281.

4) This is a reference to J. Swammerdam, Historia insectorum generalis. 1669. Pp. 115-116 give a description of the head of the gnat and in table 3 the gnat itself is shown. L.'s fig. 1 is a detail of Swammerdam's fig. B. [Swt.]

+ Swammerdam and the gnat.

5) B erroneously notes: ‘Dulex’.

+ fig. LXXV.

6) Nerves - fibres; C mentions: ‘nervos’.

7) L.'s research probably refers to Culex pipiens Linn. but it may also have been Culex molestus Forskål, Anopheles maculipennis Meigen or perhaps Culiseta annulata Schrank. [Kra.]

[p. 346]

anderen¹⁴⁾ ben ik begerig geweest, omme wast mogelijk te ontdekken, wat de oorsaak was vande groote pijn, en op swellinge vande huijt, die wij vande steek vande Mugge gewaar werden.

Ik hebbe dan niet konnen ontdekken, dat de Mugge sijn Angel als hij steeken sal, boven uijt het eijnde vande koker¹⁵⁾ uijtbrengt, hoewel mij (dog seer weijnig) gebleken is, dat de Mugge een kleijn⁺ gedeelte van sijn Angel, boven uijt de koker stak: Maar¹⁶⁾ doorgaans¹⁷⁾ ondervonden, dat de Mugge sijn koker aan de eene sijde vande selve gans open doet, even als of wij ons inbeelden te hebben een degen in sijn schede, ende dat het leer vande schede, aan de eene sijde maar tegen den anderen¹⁸⁾ aan lag; soo danig dat als men de degen tot sijn gebruijk wilde hebben, die niet en¹⁹⁾ behoefde uijt sijn schede te trekken, maar dat de schede met daar aan te raken, aan de eene sijde gans open ging²⁰⁾.

Wanneer ik nu al van veel Muggens²¹⁾ de kookers op sijde hadde geopent, ende de Angels daar uijt hadde gehaalt, en ook verscheijde Muggens hadde aangetroffen, die haar Angels op de sijde vande kookers (de eene voor een gedeelte, en andere weder geheel) uijt staaken, soo beelde ik mij in te sien, dat het eijnde van den Angel vande Mugge spitsagtig gelijk de punct van een Piek toe liep, ende⁺ dat die aan beijde de sijden als met weerhaken was versien. Dog als ik de Angels vande Muggen, soo als die uijt de kookers waren genomen, nader examineerde, sag ik dat ik in mijn meninge bedrogen was; Want het geene ik int eerst voor een enkelde Angel hadde aangesien, bevond ik dat inder daat vier werktuijgen waren²²⁾: Want ik haalden uijt het geene ik voor een enkelden Angel aansag,

14) In A en B: ‘Verders’.

15) Met ‘koker’ bedoelt L. hier labium. [Kra.]

+ Het steken van de mug.

16) Maar - lees: maar ik heb.

17) Doorgaans - altijd; C heeft: ‘semper’.

18) Tegen den anderen - tegen elkaar.

19) In A en B ontbreekt het ontkennende partikel ‘en’.

20) De ‘Angel’ kwam uit de overlangse opening van het labium. Bij het steken blijven de labellen van de oliva bij elkaar en dienen als geleiders voor de stekende monddelen van de mug. Zie Patton and Evans, Insects, ticks,⁺ mites and venomous animals. Dl. 1. blz. 80. 1929 en Marshall, The British mosquitoes, blz. 61. 1938. [Kra.]

+ afb. 32.

21) Het woord ‘muggens’ vertoont een in het oudere Nederlands wel meer voorkomende verbinding van de beide meervoudsuitgangen ‘-en’ en ‘-s’; bijv. krabbens, mandens, siektens. [Dam.]

+ De monddelen van de mug.

22) In werkelijkheid zijn het er zes geweest, of, als men het labrum-epipharynx als twee monddelen beschouwt, zeven. De mandibels liggen echter dicht tegen het labrum-epipharynx aan; terwijl zij bij sommige Culex-mannetjes⁺ ontbreken. Misschien heeft L. deze drie (of vier) delen als één geheel gezien. Zie ook de tekst van L. bij de aant. 29 en 53. [Kra.]

+ afb. 33.

[p. 347]

if possible, what was the cause of the great pain, and the swelling of the skin, which we experience through the sting of the Gnat.

Well, I could not discover that the Gnat, when it is about to prick, pushes its Sting out of the upper end of the sheath⁸⁾, although I did find (but very seldom) that the Gnat pushed a small part of its⁺ Sting out of the top of the sheath: But I invariably found that the Gnat fully opens its sheath on one side of the same, just as if we imagine having a sword in its scabbard, and that the leather of the scabbard, at one side, was only lying against the other side; in such a way that, if one wished to use the sword, one need not draw it out of its scabbard, but that the scabbard, by being touched there, would fully open on one side⁹⁾.

Now when I opened the sheaths of many Gnats at the side, and removed the Stings therefrom, and also found several Gnats that stuck out their Sting at the side of the sheaths (one only partly, another, again, entirely), I thought I could see that the end of the Gnat's Sting tapered like the point of a Pike, and that it was provided with barbed hooks on both sides. But when I more closely examined the Gnats' Stings, just as they had been taken from the sheaths,⁺ I found that I had been deceived in my opinion; For what I had at first taken to be a single Sting, I found, was in reality four instruments¹⁰⁾: For, from what I had looked upon as a single Sting, I removed two distinct Stings, each of which was provided with

8) L. uses the word sheath for labium. [Kra.]

+ The stinging of the gnat.

9) The ‘Sting’ emerged from the longitudinal opening of the labium. At the moment of stinging the labellae of the oliva stay together and serve as conductors of the stinging parts of the gnat's mouth. See Patton and Evans, Insects, ticks, mites and venomous animals, Vol. 1. p. 80. 1929 and Marshall,⁺ The British mosquitoes, p. 61, 1938. [Kra.]

+ ill. 32.

+ The mouth-parts of the gnat.

10) Actually there were six of them, or, if one considers the labrum-epipharynx to be two separate mouth parts, there were seven. The mandibles, however, lie close up against the labrum-epipharynx; whereas they are absent⁺ in some of the male Culex. Perhaps L. considered these three (or four) parts to be a unit. Also note L.'s text covering the notes 15 and 24. [Kra.]

+ ill. 33.

[p. 348]

twee distincte²³⁾ Angels, die ijder voor aan het eijnde met weerhaaken of krappen²⁴⁾ waren versien; ende dat lighaam (dat ik mede wel een Angel mag noemen) waar uijt ik dese Angels haalde, was aan de eene sijde mede open²⁵⁾, gelijk ik hier vooren vande kooker vande Angels hebbe geseijt; ende het selvige²⁶⁾ was aan het eijnde spits toe loopende, en vertoonde sig door het microscope, als of wij ons inbeelden te sien, een schagt van een Vogel, die met een schuijnse snede was doorsneden. Het vierde lighaam dat uijtstekende dun was, scheen mij toe dat geplaast lag, om dese laaste Angel: dog als ik dit nader ondersogt, sag ik dat deselve mede inde holligheijt vande geseijde Angel lag²⁷⁾.

Wanneer ik alle dese vier verhaalde werktuijgen geheel in malkanderen leggende uijt de koker hadde gehaalt, ende daar na dese geseijde werktuijgen, in haar geheele lengte weder uijt malkanderen²⁸⁾, of de drie binnenste uijt de holligheijt vande buijtenste Angel hadde genomen, niet uijt het eijnde vande buijtenste Angel maar op de sijde vande selve (gelijk ik hier vooren vande koker vande Angels hebbe geseijt) soo behielden deselve niet haar regte²⁹⁾, maar sij wierden wat krom, en voornamentlijk de twee Angels die met weerhaken sijn versien, soo dat ik dese laaste tot mijn genoegen niet³⁰⁾ voor het microscope konde stellen. Dierhalven ben ik genootsaakt geworden, de Angels soo die in geschikte ordre³¹⁾ in malkanderen lagen, aan stukken te snijden, ende als dan die uijt malkanderen te nemen, ende die dan voor het microscope te stellen, om die te laten afteijkenen, op dat hare Hoog Edelen, en onsen Landaart³²⁾, (die ik oordeel dat meerder vande muggens geplaagt werden als andere Volkeren ende dat om de menigvuldige stilstaande wateren, die in ons Land

23) Distinct - van elkaar te onderscheiden.

24) Krap - insnijding, kerf. Thans nog gebruikelijk in ‘kraplat’, ‘ingekeepte lat’. [Dam.]
⁺L. doelt hier op de twee maxillen; zie zijn fig. 4. [Kra.]

+ fig. LXXVIII.

25) ⁺L. beschrijft hier het labrum-epipharynx; zie zijn fig. 3. [Kra.]

+ fig. LXXVII.

26) In A en B: ‘selve’.

27) Deze beschrijving van L. heeft betrekking op de hypopharynx; zie zijn⁺ fig. 3 en 6. [Kra.]

+ fig. LXXX.

28) De twee maxillen en de twee mandibels liggen samen als een holronde bundel tegen het labrum-epipharynx, omsluiten dit half en vormen er een koker mee. De hypopharynx ligt tussen de maxillen en het labrum-epipharynx in en bedekt de overlangse opening van dit laatste. Zie Patton and Evans, l.c.⁺ blz. 82. 1929 en Swellengrebel and Sterman, Animal parasites in man. blz. 521. 1961. [Kra.]

+ afb. 33.

29) Haar regte behouden - recht blijven.
Vooral de mandibels hebben de neiging krom te trekken. [Kra.]

30) Tot mijn genoegen niet - niet op de wijze waarop ik het wenste.

31) In geschikte ordre - netjes gerangschikt.

32) Landaart - volk.

[p. 349]

barbs or notches at the end¹¹⁾; and that organ (which, too, I may call a Sting), from which I had fetched these Stings, was also open on one side¹²⁾, as I said heretofore of the sheath of the Stings; and the same tapered to a point at the end, and appeared through the microscope as if we imagined seeing the quill of a Bird, which has been cut through with an oblique incision. The fourth organ, which was extremely thin, seemed to me to be placed around this latter Sting; but when I examined it more closely, I saw that the same was also lying in the cavity of the said Sting¹³⁾.

When I had removed all these four instruments, lying completely jointly, from the sheath, and after that again, taken the said instruments apart again in their entire length¹⁴⁾ - i.e. removed the three inner ones from the cavity of the outer Sting, not out of the end of the outer Sting, but at the side of the same (as I said heretofore of the sheath of the Stings), the same did not remain straight, but they became a little curved¹⁵⁾ and notably the two Stings that are provided with barbed hooks, so that I was unable to put the same before the microscope to my satisfaction. For this reason I was compelled to cut the Stings, just as they lay neatly arranged together, into pieces; then take them apart, and put them before the microscope like that to have them drawn, in order to show Your Honours, as well as our people (who, I believe, are plagued more by gnats than are other peoples, because of the many stagnant waters that are found in our Country, and from which the Gnats

11) ⁺L. here refers to the two maxillae; note his fig. 4. [Kra.]

+ fig. LXXVIII.

12) ⁺L. here describes the labrum-epipharynx; see his fig. 3. [Kra.]

+ fig. LXXVII.

13) This description of L. refers to the hypopharynx; see his figs. 3 and⁺ 6. [Kra.]

+ fig. LXXX.

14) The two maxillae and the two mandibles lie close up against the labrum-epipharynx as a hollow-rounded bundle, semi-enclosing it and with it forming a sheath. Between the maxillae and the labrum-epipharynx lies the hypopharynx, covering the latter's longitudinal opening. See Patton and Evans,⁺ op. cit. p. 82. 1929 and Swellengrebel and Sterman, Animal parasites in man, p. 521. 1961. [Kra.]

+ ill. 33.

15) The mandibles in particular tend to become curved. [Kra.]

[p. 350]

gevonden werden, en waar uijt de Muggens in grooten overvloet voortkomen) souden sien, het wonderlijke en schadelijke werktuijg vande Angels vande Mugge.

En om het onderscheijt te toonen sal ik voor af laten gaan de fig: vanden Angel vande Mugge daar hij mede steekt, soo als de Heer Swammerdam ons die afgetekent heeft, en segt die alsoo gesien te hebben³³⁾.

⁺Fig: 1. ABCDE. segt hij den Angel en [de] koker vande Mugge te sijn, waar van ABDE. de koker is, ende BCD. den Angel, die sig aan het punct C. soo spits soude vertoonen, dat hij door sijn alderbeste vergroot glasen, daar aan³⁴⁾ geen stompheijt heeft ontdekken kunnen³⁵⁾.

⁺Fig: 2. vertoont de kooker ende Angels van soo danigen Angel dragende Mugge, soo als die voor het vergroot glas stond, ende (die ik) den Teijkenaar na het leven hebbe laten af teijkenen³⁶⁾. Alwaar met FGHI. werd aan gewesen de koker vande Angels, die de Mugge aan de sijde GHI. opent om de Angels (als hij die gebruijken sal) daar uijt te brengen, welke koker met hairtgens is beset, en tusschen die hairtgens is het lighaam vande koker bedekt met veel kleijne veertgens³⁷⁾, welke veertgens soo vast op het lighaam vande selve leggen, dat men die selden komt te sien. HK. is een gedeelte van alle de vier werktuijgen of Angels, soo als die in geschikte ordre³¹⁾ in malkanderen leggen, en soo verre de Mugge (sonder mijn toe doen) die uijt de koker hadde gebragt, of ten ware dat het met het doode vande Mugge, door mij onwetende was geschiet. Alwaar wij aan K. komen te sien de krappen²⁴⁾ of weerhaken, waar mede de Angels versien sijn.

Dese Angels vertoonen soo danigen Couluur³⁸⁾, als of wij doorschijnent Schilpads-hoorn sagen.

FI. is het deel vande kooker en Angels die digt aan het hooft vande Mugge is afgesneden.

⁺Fig: 3. LMNOP. vertoont een gedeelte vanden Angel of tweede

33) Fig. 1, ontleend aan Swammerdam, stelt voor het labium met oliva van een Culicide. De oliva (BD) bestaat vrij duidelijk uit twee delen, de labellen. De stekende monddelen zijn uit het labium geschoven, zoals dit vaak gebeurt als de proboscis van de kop is afgesneden. [Swe.]

+ fig. LXXV.

34) B heeft ‘daar’ i.p.v. ‘daar aan’.

35) In A en B: ‘kunnen ontdekken’.

+ fig. LXXVI.

36) Het is niet duidelijk waarom L. ‘(die ik)’ tussen haakjes heeft gezet. De drukker heeft ze niet overgenomen. [Dam.]
Fig. 2 geeft te zien het labium met oliva (labellen zijn niet te zien). De stekende monddelen zijn hier, in tegenstelling met fig. 1, door de overlangse spleet in het labium bevrijd. Bij K. links en rechts zijn de maxillenspitsen met tanden te zien. [Swe.]

37) Veertgens - schubben. [Kra.]

31) In geschikte ordre - netjes gerangschikt.

24) Krap - insnijding, kerf. Thans nog gebruikelijk in ‘kraplat’, ‘ingekeepte lat’. [Dam.]

38) In A en B: ‘couleur’.

+ fig. LXXVII.

[p. 351]

come forth in great abundance), the wondrous and harmful instrument of the Gnat's Stings.

And in order to show the difference I shall first show the fig: of the Gnat's Sting with wich he pricks, just as Mr. Swammerdam has engraved it for us, and just as he said that he saw it¹⁶⁾.

⁺Fig: 1. ABCDE. he says, is the Sting and the sheath of the Gnat, of which ABDE. is the sheath, and BCD. the Sting, which at point C. is supposed to appear so sharply pointed that he could discover no bluntness on it through his best microscopes.

⁺Fig: 2. shows the sheats and the Stings of such a Sting-carrying Gnat, just as it stood before the magnifying glass, and which I made the Draughtsman draw from the life¹⁷⁾. Where by FGHI. is indicated the sheath of the Stings, which the Gnat opens at the side GHI., to bring forth the Stings (when it is going to use them), which sheath is set with tiny hairs, and among those hairs the body of the sheath is covered with many tiny plumules¹⁸⁾, which plumules lie so firmly on the body of the same that they can only rarely be seen. HK. is part of all four instruments or Stings, just as they lie neatly arranged together, and as far as the Gnat (without my interference) had brought them out of the sheath, unless I had unknowingly done so when killing the Gnat. And where, at K. we can see the notches or barbed hooks with which the Stings are provided.

The Stings show a kind of Colour, as if we were looking at transparent Tortoise-shell.

FI. is that part of the sheath and Stings which was cut off close the Gnat's head.

⁺Fig: 3. LMNOP. shows part of the Sting or second sheath,

16) Fig. 1, derived from Swammerdam, shows the labium with the oliva of a Culicide. The oliva (BD) is clearly composed of two parts, the labellae. The stinging mouth parts protrude from the labium, as is often seen when the proboscis has been severed from the head. [Swe.]

+ fig. LXXV.

+ fig. LXXVI.

17) Fig. 2 shows the labium with the oliva (the labellae are not visible). Here, as distinct from fig. 1, the stinging mouth parts have been freed from the longitudinal cleft in the labium. To the left and to the right of K the tips of the maxillae, which have teeth, may be seen. [Swe.]

18) Plumules; these are scales. [Kra.]

+ fig. LXXVII.

[p. 352]

koker, waar uijt de twee Angels (welkers puncten met weerhaken versien sijn) door mij sijn uijt genomen, in welk lighaam mede inde gantsche lengte een opening is, omme dese Angels uijt die opening soo te konnen brengen, gelijk ik hier vooren geseijt hebbe, dat uijt de eerste kooker geschiet³⁹⁾. Ik hebbe ook door dese opening, veel maal alle drie de inwendige, of inleggende Angels uijt gehaalt.

Met LMQO. werd aan gewesen een werktuijg of Angel dat om dese Angels⁴⁰⁾ leijt: dit werktuijg dat (bij geval⁴¹⁾ hier wat boven, als ook ter sijden is uijtstekende schijnt hier toe⁴²⁾ als of het om dit lighaam voor⁴³⁾ een tweede koker lag, maar ik heb het verscheijde malen uijt de holligheijt van het lighaam LMNOP. uijt gehaalt.

⁺Fig: 4. RST. vertoont voor een gedeelte alle de Angels en waar aan men mede kan bekennen de twee inwendige Angels die met weerhaken sijn versien, over een komende met de hier vooren geseijde Angels HK⁴⁴⁾. Dese inleggende Angels die met weerhaken sijn versien, sijn uijtnemende dun, maar niet plat. Want soo sulks was, soo souden die om haar dunte gans geen het minste gewelt konnen wederstaan. Veel min datse in onse huijt soude konnen in gedrongen werden. Maar sij sijn gemaakt met een rugge of drie sijdig, en het schijnt mij toe dat haar maaksel seer na over een komt, met een lange smalle degen, die wij een Stekade⁴⁵⁾ noemen. Soo nu soo danigen degen

39) Fig. 3 vertoont het labrum-epipharynx, met overlangs middenin de hypopharynx. [Swe.]

40) In A en B: ‘Angel’.

41) Bij geval - toevallig.

42) Schijnt hier toe - maakte de indruk.

43) Voor - als.

+ fig. LXXVIII.

44) Fig. 4 is hetzelfde als fig. 3; boven zijdelings de maxillenspitsen met tanden. [Swe.]

45) Het verouderde woord ‘stekade’ is onder invloed van steken ontstaan uit een ouder woord ‘stokkade’, dat ontleend is aan het Spaanse estocada, ‘degenstoot’. Zie WNT. Dl. 15. kol. 1165. [Dam.]
Tegen het einde van de 17e eeuw ontstond bij de kling van de degen een nieuwe vorm, die vooral in de 18e eeuw algemeen werd toegepast. De doorsnede van deze klingen was driehoekig, in afwijking van de tot dusver in gebruik zijnde gerekt ovale of afgeplat-ruitvormige doorsnede. Bij deze nieuwe vorm der klingen waren de drie zijden aanvankelijk slechts licht concaaf, terwijl de doorsnede van de 18e-eeuwse kling gevormd werd door een gelijkzijdige driehoek met sterk concave zijden.
Dergelijke klingen waren ca. 85 cm lang en verliepen geleidelijk naar de punt toe, waardoor zij in hun verhoudingen enigszins leken op een naald. Ondanks hun grote lichtheid waren zij zeer sterk door de concave zijden, waarlangs de krachten konden afvloeien.
Waarschijnlijk heeft L. een kling van het hierboven beschreven type bedoeld. [Pa.]
Men zie ook de dwarsdoorsnede van de maxillen in afb. 32, ontleend aan⁺ Marshall, l.c. blz. 61. 1938. [Kra.]

+ afb. 32.

[p. 353]

from which the two Stings (whose points are provided with barbs) were removed by me, in which body there is also an opening along the entire length, to enable these Stings to be brought out of that opening, likewise as I said before that is done from the first sheath¹⁹⁾. Through this opening, too, I have often taken out all three internal or enclosed Stings.

By LMQO. is indicated an instrument or Sting which lies around these Stings: this instrument, which (accidentally) here protrudes slightly at the top, as well as at the side, gives one the impression as if it were lying around this body like a second sheath; but I have several times taken it out of the cavity of the body LMNOP.

⁺Fig. 4: RST. partly shows all the Stings, on which one may also recognize the two internal Stings that are provided with barbed hooks, corresponding to the aforesaid Stings HK²⁰⁾. These internal Stings that are provided with barbs, are extremely thin, but not flat. For if they were, they could not, because of their thinness, withstand the slightest force. Far less than that could they be pushed into our skin. But they are made with a back, or three-sided, and it seems to me that their structure corresponds very closely to that of a long, narrow sword which we call a ‘Stekade’²¹⁾. Now if such a sword were

19) Fig. 3 shows the labrum-epipharynx with longitudinally in the middle the hypopharynx. [Swe.]

+ fig. LXXVIII.

20) Figs. 3 and 4 are identical; above and aside the tips of the maxillae with teeth. [Swe.]

21) The obsolete word ‘stekade’ goes back to an even older word ‘stokkade’, derived from the Spanish word estocada, meaning thrust of the sword. See Woordenboek Nederlandse Taal. Vol, 15. col. 1165. [Dam.]
Towards the end of the 17th century the blade of the sword took on a new shape that was in general use especially during the 18th century. Contrary to the long drawn-out oval or flattened diamond-shaped section, these blades had a triangular section. At first the three sides of this new type of blade were only slightly concave, whereas the section or the 18th century blade was snaped like an equilateral triangle with strongly marked concave sides.
Such blades were approx. 85 cm. in length and gradually tapered to the point, whereby their proportions somewhat resembled those of a needle. Notwithstanding their extreme lightness, they were very strong, due to their concave sides down which their strength could flow.
Probably L. had a blade in mind like the one described above. [Pa.]
See also the cross section of the maxillae in ill. 32, from Marshall, op. cit.⁺ p. 61. 1938. [Kra.]

+ ill. 32.

[p. 354]

smal en dun was, soo en soude die geen stijfte konnen hebben, maar om aan soo danigen degen een stijfte te geven, moet die⁴⁶⁾ drie sijdig wesen, en dus is het ook met dese inwendige Angels vande Mug gelegen.

Ik en⁴⁷⁾ hebbe tot nog toe niet anders konnen ontdekken, of ijder van dese geseijde Angels heeft⁴⁸⁾ aan eene sijde maar weerhaken, ende als die inde koker of beter geseijt den dikken⁴⁹⁾ Angel sijn, soo leggen der selver platte sijden tegen den anderen¹⁸⁾, ende die sijden die met weerhaken sijn versien, die leggen aan de buijtekant, en daar om komt het ons te vertoonen, als wij alle de werktuigen, soo als die in geschikte ordre³¹⁾ leggen, uijt de koker hebben genomen, als of het een enkelden Angel was, die aan ijder sijde weerhaken hadde²⁸⁾.

⁺Fig: 5. VWX. vertoont de twee Angels met weerhaken die uijt de holligheijt van den dikken Angel is genomen, en alwaar de eene wat hooger boven den anderen is uijtstekende⁵⁰⁾.

⁺Fig: 6. abc. vertoont een gedeelte vande twee⁵¹⁾ Angels die hier vooren met VWX. sijn aangewesen, die om desselfs groote dunte soo krom werden, waar aan dus gestelt⁵²⁾ sijnde geen weerhaken en sijn te bekennen⁵³⁾. Ik hebbe deselve Angel met de platte⁵⁴⁾ sijde tegen het vergroot glas aan gestelt, als wanneer de punct vande selve⁺ sig vertoonde als fig: 7. Ik hebbe deselve angel weder een weijnig⁺ omgedraeijt, en dan quam de punct sig te vertoonen als fig: 8. Ik hebbe deselve nog een weijnig verder omgedraeijt, ende dan⁵⁵⁾ vertoonde die sig soo danig, dat men de weerhaken daar aan bekennen⁺ konde, als hier met fig: 9. werd aangewesen.

Als wij nu het maaksel van desen Angel⁵⁶⁾ aanschouwen schoon wij niet weten, hoe de Mugge dese Angels als hij die in ons lijf stoot,

46) In A en B: ‘hy’.

47) In A en B ontbreekt ‘en’.

48) In A en B: ‘hebben’.

49) In A en B: ‘diksten’.

18) Tegen den anderen - tegen elkaar.

31) In geschikte ordre - netjes gerangschikt.

28) De twee maxillen en de twee mandibels liggen samen als een holronde bundel tegen het labrum-epipharynx, omsluiten dit half en vormen er een koker mee. De hypopharynx ligt tussen de maxillen en het labrum-epipharynx in en bedekt de overlangse opening van dit laatste. Zie Patton and Evans, l.c.⁺ blz. 82. 1929 en Swellengrebel and Sterman, Animal parasites in man. blz. 521. 1961. [Kra.]

+ afb. 33.

+ fig. LXXIX.

50) Fig. 5 stelt voor de bovenste helft van een mandibel. [Swe.]

+ fig. LXXX.

51) A en B hebben: ‘van een van de twee’.

52) Dus gestelt - op deze wijze voor de microscoop geplaatst.

53) In fig. 6 is de geïsoleerde hypopharynx, ter zijde gezien, weergegeven; in fig. 7 de hypopharynxspits en in fig. 8 en 9 de spitsen van de mandibels. [Swe.]

54) In A en B: ‘platste’.

+ fig. LXXXI.

+ fig. LXXXII.

55) In A en B luidt deze zin: ‘En als ik die noch een weynig verder omdraayde, dan’.

+ fig. LXXXIII.

56) In A en B: ‘dese Angels’.

[p. 355]

narrow and thin, it could not have any stiffness, but to give such a sword stiffness it must be three-sided, and so it is with these internal Stings of the Gnat as well.

I have not so far been able to discover anything but that each of the said Stings has barbs on one side only, and when they are in the sheath, or better, inside the thick Sting, they lie with their flat sides against each other, and the sides that are provided with barbs lie on the outside, and that is why it appears to us, when we have taken all the instruments, as they lie neatly arranged, out of the sheath, as if it were a single Sting, which has barbs on either side¹⁴⁾.

⁺Fig: 5. VWX. shows the two Stings with barbed hooks that were taken from the cavity of the thick Sting, and where one protrudes a little higher above the other one²²⁾.

⁺Fig: 6. abc. shows part of the two²³⁾ Stings which are indicated above by VWX. and which, because of their great thinness, become so bent, and on which no barbed hooks can be recognized when they are placed like that before the microscope²⁴⁾. I have placed the same Sting with its flat²⁵⁾ side against the magnifying glass, by⁺ which the point of the same appeared as in fig: 7. I have, again, turned the same sting round a little, and then the point appeared as⁺ in fig: 8. I have turned the same round a little further still, and then it appeared in such a way that one could recognize the barbed hooks⁺ on it, as is indicated here by fig: 9.

Now when we consider the structure of this Sting²⁶⁾ - although we do not know how the Gnat moves these Stings when he

14) The two maxillae and the two mandibles he close up against the labrum-epipharynx as a hollow-rounded bundle, semi-enclosing it and with it forming a sheath. Between the maxillae and the labrum-epipharynx lies the hypopharynx, covering the latter's longitudinal opening. See Patton and Evans,⁺ op. cit. p. 82. 1929 and Swellengrebel and Sterman, Animal parasites in man, p. 521. 1961. [Kra.]

+ ill. 33.

+ fig. LXXIX.

22) Fig. 5 represents the upper half of a mandible. [Swe.]

+ fig. LXXX.

23) A and B note: ‘of one of the two’.

24) Fig. 6 shows the isolated hypopharynx seen from aside; fig. 7 shows the top of the hypopharynx and figs. 8 and 9 the tips of the mandibles. [Swe.]

25) A and B have: ‘flattest’.

+ fig. LXXXI.

+ fig. LXXXII.

+ fig. LXXXIII.

26) In A and B: ‘these Stings’.

[p. 356]

ende daar in sijnde beweegt⁵⁷⁾, soo konnen wij egter⁵⁸⁾ wel begrijpen, dat die Angels in de huijt gebragt sijnde, aldaar veelvoudige kleijne quetsinge, ende dat veel dieper (om desselfs lange Angels) als Luijs,⁺ Vloeij, of eenig ander kleijn ongediert te weeg brengt⁵⁹⁾. Daar benevens⁶⁰⁾ dat soo lang als de Mugge de vogt, die door het quetsen uijt de vaatgens komt te loopen, tot in het lighaam vande Mugge werd gestooten⁶¹⁾, wij soo lang geen opswellinge en sullen gewaar werden: Maar als de Mugge sijn Angels uijt de huijt heeft genomen, ende daar⁶²⁾ uijt de gequetste vaatgens het sap (waar mede deselve gevolt sijn, of ten merendeel uijt bestaan) blijft vloeijen⁶³⁾, soo datter door de Mugge-steek een meer als gemeene op swellinge moet volgen, om dat (als boven geseijt is) de steek diep inde huijt is in gegaan. Ten anderen soo geschiet dat ook van wegen de dunte van den Angel, waar door de huijt, en voornamentlijk het bovenste vande selve, sig met het uijttrekken vanden Angel toe sluijt⁶⁴⁾.

Soo ijemant genegen waar in het observeren vande Angels vande Mugge mij na te volgen, soo wil ik den soo danigen recommanderen,

57) De constructie van de bijzin: ‘hoe... beweegt’ is gewrongen; L. bedoelt: ‘hoe de mug deze angels in ons lijf stoot en ze beweegt als ze daarin zijn’. [Dam.]

58) Egter - doch.

+ Hoe de mug steekt en zuigt.

59) Een Culicide heeft flexibele monddelen, die onderhuids kunnen buigen, zodat zij niet dieper behoeft te steken dan vlo of luis, zij kan dit echter wel doen met de lange monddelen. Zie Swellengrebel and Sterman, l.c. blz. 489⁺ (luis), blz. 499 (vlo) en blz. 520 (mug). 1961; Marshall, l.c. blz. 61 (mug) 1938 en Geigy und Herbig, Erreger und Überträger tropischer Krankheiten. blz. 29. 1955 (afbeelding van stekende mug). [Kra.]

+ afb. 32.

60) Hierachter is het gezegde uit de vorige zin achterwege gelaten, nl. ‘konnen wij begrijpen’. [Dam.]

61) L. heeft twee gedachten met elkaar verward, waardoor het slot van de zin niet bij het begin past. Bij het begin van de zin zou een werkwoord als ‘opzuigen’ gepast hebben; ‘zolang als de mug het vocht... in haar lichaam opzuigt’; bij het gezegde ‘werd gestooten’ past slechts als onderwerp: ‘de vogt’. In C is de zin gecorrigeerd: ‘quamdiu culex sanguinam, ad laesionem ex vasculis nostris profluentem, in corpus suum attrahit’. [Dam.]
Het bloed wordt door een pompje, aan de pharynx van de mug, opgezogen. [Kra.]

62) In A en B ontbreekt terecht ‘daar’.

63) Ook deze zin is verlopen. L. bedoelde te zeggen: ‘Maar als de mug haar angel uit de huid heeft getrokken en uit de gekwetste vaatjes het vocht... blijft vloeien, moet er door de muggebeet een buitengewoon sterke opzwelling ontstaan’. [Dam.]

64) De opzwelling na een muggebeet is het gevolg van de overgevoeligheidsreactie op een antigeen in het speeksel van de mug bij mensen die meermalen, doch op ongeregelde tijden, door eenzelfde soort muggen zijn gestoken. Zie Gordon and Crewe, Ann. trop. med. and parasit. Dl. 42. blz. 334. 1948. [Kra.]

[p. 357]

pushes them into our body, once they are inside - we can nevertheless understand that those Stings, having been pushed into the skin, will there cause multiple small injuries, and such much deeper⁺ (because of the long Stings of the same) than the Louse, the Flea, or any other small vermin could cause²⁷⁾. Moreover²⁸⁾, so long as the Gnat sucks up the moisture which the injuries cause to ooze from the small vessels, into its body²⁹⁾, we shall not experience any swelling: But when the Gnat has taken its Stings out of the skin, and the fluid (with which the injured vessels are filled, or of which they largely consist) continues to flow from the same, an uncommon swelling is bound to follow, because (as stated above) the sting has gone deeply into the skin. For another thing, this also happens because of the thinnes of the Sting, which causes the skin, and especially the upper part of the same, to close up when the Sting is withdrawn³⁰⁾.

If anyone should feel inclined to emulate me in investigating the Stings of the Gnats, I would advise him to be patient; For to

+ The way the gnat stings and sucks.

27) A Culicid has flexible mouth parts which can curve below the skin, as a result of which it need not sting deeper than a flea or a louse, but is able to do so due to the long mouth parts. See Swellengrebel and Sterman,⁺ op. cit. p. 488 (louse), p. 499 (flea) and p. 520 (gnat). 1961; Marshall, op. cit. p. 61 (gnat). 1938 and Geigy and Herbig, Erreger und Uberträger tropischer Krankheiten, p. 29 (figure of stinging gnat). 1955. [Kra.]

+ ill. 32.

28) After this the saying of the last sentence ‘we can understand’ has been left out. [Dam.]

29) A small pump attached to the pharynx of the gnat sucks up the blood. [Kra.]

30) The swelling occasioned by the sting of a gnat is the result of a hypersensitivity reaction due to the antigene in the saliva of the gnat in human beings who have, although intermittently, often been stung before by the same kind of gnats. See Gordon and Crewe, Ann. trop med. and parasit. Vol. 42. p. 334. 1948. [Kra.]

[p. 358]

dat hij langmoedig⁶⁵⁾ is; Want de gesamentlijke vier werktuijgen of⁺ Angels die ingeschikte ordre³¹⁾ leggen, uijt de koker te halen, ende de koker te openen, dat heb ik veel malen agter den anderen⁶⁶⁾ te weeg gebragt: Maar dese werktuijgen uijt den anderen⁶⁷⁾ te halen, ende die soo danig voor het vergroot-glas te stellen, dat men die distinct aan anderen kan laten sien, daar toe en⁶⁸⁾ vereijst⁶⁹⁾ geen kleijne moeijte. Ik heb meer dan hondert Muggen daar om gedoot, ende mijne observatien op verscheijde dagen moeten hervatten, want schoon ik die alle voor mijn gesigt sag leggen, en ijder vande selve voor een bijsonder⁷⁰⁾ vergroot glas tragte te brengen, soo is het mij veel maal geschiet, dat terwijl ik doende was, met het eene, ik het andere uijt het gesigt verloor. En daarom hebbe ik mijne observatien daar ontrent, op bijsondere⁷⁰⁾ dagen moeten hervatten.

Ik hebbe ook voor genomen een vande twee Angels die de groote⁺ Paarde-vliegen⁷¹⁾) mede in een koker aan het hooft, digte daar haar mond geplaast is, dragen, als hier met fig: 10. ABCD. aan te wijsen, niet alleen om der selver plat, scharp, en vlijmagtig wesen te vertoonen, waar mede deselve onse Paarden soo danig komen te plagen, dat deselve wel staan en schrikken en stampen⁷²⁾, als sij een soo⁺ danige Vlieg ontrent haar gewaar werden; Maar ook om aan te wijsen, dat gelijk de sijde van D. tot C. seer dun en scharp is, dat die selfde sijde als van C. tot B. daar hij begint spits te werden, niet meerder die dunte behout, maar aldaar wat dik werd; welke dikte deselve tot aan het uijterste punct B. continueert, om daar door den Angel daar hij smal werd, een stijfte te geven. Int kort wij sien inde werktuijgen der kleijnste Schepsels, de grootste volmaaktheijt.

De seer vermaarde Heer Constantijn Huijgens Heere van Zuijlighem⁷³⁾, heeft mij uijt den Haag geschreven dit volgende.

65) Langmoedig - geduldig.

+ Monddelen van de mug moeilijk waar te nemen.

31) In geschikte ordre - netjes gerangschikt.

66) Veel malen agter den anderen - vele malen achtereen. In A en B: ‘veel-maal’.

67) Uijt den anderen - uit elkaar.

68) In A en B ontbreekt ‘en’.

69) Vereijst - lees: ‘wordt vereist’.

70) Bijsonder - afzonderlijk.

70) Bijsonder - afzonderlijk.

+ fig. LXXXIV.

71) Waarschijnlijk een mandibel van een Tabanide, doch welke soort dit was is niet te bepalen.
Afbeeldingen van de monddelen van Tabanus striatus Fabricius, Tabanus bovinus Linn. en van Haematopota pluvialis Linn. zijn opgenomen door resp.⁺ Patton and Evans, l.c. blz. 308, 1929, Swellengrebel and Sterman, l.c. blz. 404. 1961 en Dickerson and Lavoipierre, Ann. trop. med. and parasit. Dl. 53. blz. 465. 1959. Laatstgenoemde geeft een afbeelding van de dwarsdoorsnede van de monddelen. [Kra.]

+ afb. 34.

72) Staan en schrikken en stampen - schrikken en staan te stampen.

+ Monddelen van een paardevlieg.

73) Zie Alle de Brieven. Dl. I. blz. 404. Biogr. Reg.

[p. 359]

remove the collective four instruments or Stings, which lie neatly⁺ arranged, from the sheath, and to open the sheath, I have frequently succeeded in doing: But to take these instruments apart, and to place them before a manifying glass in such a way that they can be distinctly shown to others, demands not a little trouble. I have killed more than a hundred Gnats for the purpose, and been obliged to resume my observations on several days; for although I saw them all lying before my eyes, and tried to bring each of them before a separate magnifying glass, it has often happened to me that, while I was busy with one, another one escaped my sight. For this reason I was compelled to resume my observations regarding this matter, on different days.

I also decided to show one of the two Stings which the large Horseflies³¹⁾ also carry in a sheath at the head, close to where their⁺ mouth is placed, as is indicated here in fig: 10 ABCD., not only to show its flat, sharp and lancet-like structure, with which the same plague our Horses in such a way that the same sometimes get frightened and start stamping their feet when they notice such a fly around⁺ them; But also to show that, while that side from D. to C. is very thin and sharp, that same side from C. to B. - where it begins to taper to a point - no longer retains that thinness, but there becomes somewhat thick; which thickness continues up to the outermost point B., in order to give the Sting a stiffness at the point where it gets narrow. In short, we see the greatest perfection in the organs of the smallest Creatures.

That most renowned Gentleman, Constantijn Huijgens, Lord of Zuijlighem³²⁾, wrote to me as follows from The Hague.

+ Mouth-parts of the gnat are difficult to percieve.

31) Probably a mandible of a Tabanid, the species of which is doubtful. Pictures of the mouth parts of Tabanus striatus Fabricius, Tabanus bovinus Linn. and of Haematopota pluvialis Linn. have been included by, respectively, Patton and Evans, op. cit. p. 308. 1929, Swellengrebel and Sterman, op. cit.⁺ p. 404. 1961 and Dickerson and Lavoipierre, Ann. trop. med. and parasit. Vol. 53. p. 465, 1959. The latter gives a reproduction of the cross section of the mouth parts. [Kra.]

+ ill. 34.

+ fig. LXXXIV.

+ Mouth-parts of a horsefly.

32) See The Collected Letters, Vol. 1. p. 405. Biogr. Reg.

[p. 360]

Hage den 17^e Decemb. 85.⁷⁴⁾

Mons^r. Leeuwenhoek.⁷⁵⁾

Ik en werde noeijt moede UE. onvermoeijde neerstigheijt te prijsen, int ondersoek van geheijmenissen die weijnig van onse Voor ouderen in gedagten sijn gekomen, en veele van onse nakomelingen tot een ligt en Sproor (!) sullen strekken, om dieper en dieper waarheden op te delven. UE. is daar toe tegenwoordig op een fraeij pad, daar van niet ligt en behoort te scheijden; soo groot is 't gevolgh van aller dingen eerste begintselen, soo UE. meer en meer staat gewaar te werden⁷⁶⁾.

Ik weet niet of gij oijt kennisse hebt gehad van het planten van Boomen averechts om, soo dat de wortelen inde lugt tot takken uijt groeijen. Verstaat⁷⁷⁾ Linde Boomen. Tot nog toe en hebben 't mijn Hovenieren niet te wege konnen brengen. Maar mijn Authuer⁷⁸⁾ is al te aansienlijk om mij daar aan te laten twijfelen. Dat was voor eenige jaren Den Heere Churfurst van Brandenburgh hier sijnde met sijn tweede Churfurstinne⁷⁹⁾, die mij beijde in vollen ernst confirmeerden, menigte van experienten⁸⁰⁾ van sulke wortel-boomen onder⁸¹⁾ haar gebied te hebben, uijtstekende in groote wijte boven het gewoonlijk gewas. Mijnen Zoon van Zeelhem⁸²⁾ sedert met sijn Hoogheijt in die landen geweest, verklaarter sig mede getuijge af.

74) A en B hebben: ‘17. December 1685.’
In de verzameling van Huygens' brieven van Worp, 's Rijks geschiedkundige publicatien. no. 32, komt de brief niet voor. [Dam.]

75) In A en B: ‘Monsieur’. De gehele brief, echter behalve de aanspreking en de ondertekening, is in A en B gecursiveerd; in het handschrift is hiervoor geen aanduiding te vinden. [Dam.]

76) Gezien de inhoud van de laatste alinea van deze brief heeft de tekst van Huygens betrekking op L.'s onderzoekingen over de bouw van zaden van bomen en kruiden en van de kiem, of wel de ‘begintselen’ der planten, daarin. Zie hierover de Brieven 84[45], van 30 maart 1685, Alle de Brieven. Dl. V. blz. 208-210; 85[46], van 13 juli 1685, l.c. blz. 214 en vlg. en 88[47], van 12 october 1685, l.c. blz. 280-310. Ook de Brieven 93[51] en 100[55], l.c. Dl. VI. blz. 88-100 en 252-308, hebben op deze onderwerpen betrekking, doch dateren later dan de geciteerde brief van Huygens. [Swt.]

77) Verstaat - wel te verstaan; ik bedoel.

78) Authuer - hier: zegsman.

79) De Keurvorst was Frederik Willem, de Grote Keurvorst, die na de dood van zijn eerste vrouw, Louise Henriette van Oranje, in 1668 hertrouwde met Dorothea von Holstein-Glückseburg.

80) In A en B: ‘experientien’.

81) Onder - in; in C: ‘in provintiis suis’.

82) Constantijn Huygens sr. doelt hierbij op zijn zoon Constantijn jr., sedert 1672 secretaris van Willem III. Deze vergezelde de stadhouder op zijn reis naar een aantal Duitse vorsten in het najaar 1680, teneinde een bondgenootschap tegen Lodewijk XIV aan te gaan. In oktober 1680 waren beiden te Potsdam bij de Grote Keurvorst, Frederik Willem. (Swt.] [

[p. 361]

The Hague, 17th December '85³³⁾).

Monsieur Leeuwenhoek.³⁴⁾

I have never tired of praising your indefatigable assiduity in the investigation of mysteries to which only a few of our Forefathers gave any thought, and which will serve as a light and a spur to many of our descendants, to dig out ever more profound truths. To this end, You, Sir, are nowadays on a fine path, from which you should not lightly deviate; so great is the result of the first start of all things, as You are becoming increasingly aware³⁵⁾.

I do not know whether you have ever had any knowledge of the planting of Trees the other way about, so that the roots grow in the air into branches. I refer to Lime Trees. Up to now my Gardeners have not succeeded in achieving this. But my spokesman is far too distinguished to allow me to doubt it. This was, a few years ago, the Elector of Brandenburgh, when he was here with his second Electress³⁶⁾, both of whom quite seriously confirmed to me a multitude of experiments with such root-trees that they have in their domain, excelling in breadth beyond the usual plants. My Son Van Zeelhem³⁷⁾, having been since then in those parts with His Highness, also declares himself a witness of this.

33) A and B note: ‘17th Decmber, 1685’. In Worp's collection of Huygens's letters, s' Rijks geschiedkundige publicatien. no. 32, the letter is not mentioned. [Dam.]

34) In A and B the entire letter with the exception, however, of the heading and the signature is printed in italics; no indication of this can be found in the manuscript.

35) In view of the contents of the last paragraph of this letter, Huygen's text refers to L.'s research on the structure of the seeds of trees and herbs and of the germ, or rather the ‘beginnings’ of plants. Note the Letters 84[45], of 30th March, 1685, The Collected Letters, Vol. V. pp. 209-211; 85[46], of 13th July, 1685, op. cit. p. 215 et seq. and 88[47], of 12th October 1685, op. cit. pp. 281-311. Also the Letters 93[51] and 100[53], op. cit. Vol. VI. pp. 89-101 and 253-309 are related to these objects, but they are of a later date than the letter by Huygens, which has been cited. [Swt.]

36) The Elector was Frederick William, the Grand Elector, who, after the death of his first wife, Louise Henrietta of Orange, took Dorothea von Glücksburg for his second wife in 1668.

37) Constantijn Huygens sr. here refers to his son Constantijn jr., who since 1672 was secretary to William III. He accompanied the ‘Stadhouder’ on his journey to various German sovereigns in the autumn of 1680, in order to start an alliance against Louis XIV. In October 1680 both were with the Grand Elector, Frederick William, at Potsdam. [Swt.]

[p. 362]

UE. discoursen van 't gewash(!) vande Boomen en Cruijden hebben mij dit weder in gedenken gebragt. UE. kander op⁸³⁾, en bedenke hoe het over een kan gebragt werden, met het geene UE. ondervind inde maximen⁸⁴⁾ vande nature U. soo verre⁸⁵⁾ bekent. Ik blijve.

UE: altoos Dienstwille⁸⁶⁾ Vriend, en D^r

C: Huijgens. V: Z.⁸⁷⁾

Weijnig tijd na dit schrijven kome ik met de op gemelte Heer mondeling te spreken, en segge dat dit seer wel kan wesen, als de klap-vliesen inde groote vaaten soo verre konnen gebragt werden, dat die door de op gestoote vogt averegts om werden gedrukt⁸⁸⁾.⁺ En ik verhaal hoe dat ik ontrent twintig jaar geleden, een wijngaartrank ontrent drie voet⁸⁹⁾ lang hadde versogt dat men voor mij (alsoo het van een seer smakelijke druijf was) soude inde aarde leggen, op dat die rank wortelen soude schieten. Dit volbragt sijnde, en dat⁹⁰⁾ men mij de ingeleijde jonge wijngaart⁹¹⁾ soude thuijs brengen, versogt ik dat men de ingeleijde rank niet digt bij de aarde soude af-

83) Op iets speculeren - zijn gedachten over iets laten gaan.

84) In de maximen - C heeft: ‘in legibus naturae’.

85) Soo verre - zo goed, in zo wijde omvang.

86) A en B hebben: ‘dienstwillige’.

87) V: Z. - Van Zuylichem.

88) L. is kennelijk ervan overtuigd, dat de waterstroom in de vaten van houtige gewassen op overeenkomstige wijze geschiedt als in de bloedvaten. Een dergelijke stroom zou, volgens hem, in omgekeerde richting verlopen, indien eerst de ‘klap-vliesen’ ‘averegts om werden gedrukt’. Bij dit en het volgende gaat het om het probleem van de polariteit en de mogelijkheid deze om te keren, een probleem dat de mens reeds sedert de oudheid heeft bezig gehouden. L.'s experimenten op dit gebied hier beschreven, zijn niet iets nieuws. Dat blijkt ook duidelijk uit de tekst van deze brief. Zie: Vöchting, Über Organbildung im Pflanzenreich. Dl. 1. blz. 198. 1878. [Ka.]
In het hs. na de punt: ‘en’. [Dam.]

+ Invers planten van een wijnstokscheut.

89) Een Rijnlandse voet was 31,4 cm.

90) Dat - toen.

91) Wijngaart - thans: wingerd, Vitis vinifera Linn.

[p. 363]

Your discourses on the plants of Trees and Herbs have reminded me again of this. You might let your thoughts go over it, and reflect how it might be made to correspond to what You may discover in the laws of Nature so widely known to You. I remain,

Your always willing Friend, and D^r

C: Huijgens. V: Z.³⁸⁾

A little time after receiving this letter I come into conversation with the Gentleman in question, and I told him that this might be quite possible, if the valves in the large vessels could be got so far⁺ that they were pushed the other way by the upward pressure of the water³⁹⁾. And I related how, about twenty years ago, I asked that a vine-shoot of about three feet in length of a sort having very tasty fruit be put for me in the earth, in order that the shoot might strike root. This having been done, and when they were about to bring the layered young grape-vine⁴⁰⁾ home to me, I asked them not to cut off the layered shoot close to the earth; to wit, that part which

38) V: Z. - Van Zuylichem.

+ Planting a vine-shoot inversely.

39) L. obviously is convinced that the flow of water in the vessels of woody crops is similar to that of blood in the bloodvessels. According to him such a flow would be reversed if first the valves were ‘pushed the other way’. Now and subsequently polarity and the possibility of its reversal is the problem to be dealt with, a problem which since ancient times has occupied the thoughts of mankind. There is, therefore, nothing novel about L.' experiments in this field which he describes here. This is also apparent from the contents of this letter. See Vöchting, Uber Organbildung in Pflanzenreich. Vol. 1. p. 198. 1878. [Ka.]

40) Vine, Vitis vinifera Linn.

[p. 364]

snijden, te weten dat deel dat aan de stam vast was⁹²⁾; dit dan soo geschiet sijnde, soo nam ik dese jonge wijngaart, die seer wel inde lengte vande rank gewortelt was, snede ik deselve int midden daar de wortels waren over dwars aan twee⁹³⁾ stukken, en ik sette beijde dese jonge wijngaarts niet verre van den anderen⁹⁴⁾ inde aarde. Dit dede ik niet alleen om twee wijngaarts te hebben, maar om dat⁹⁵⁾ ik sien soude, wat uijtwerkinge de eene wijngaart soude hebben, die averegts om, sijn wasdom of ranken soude schieten⁹⁶⁾. En na dat dese wijngaart twee à. drie jaren gestaan hadde, konde ik geen onderscheijt aan beijde de wijngaarden, ontrent der selver wasdom bekennen, nog ook naderhand int dragen van goede druijf, en ik hebbe die nog heden beijde bij den anderen staan⁹⁷⁾.

Ik seijde verder tegen dien Heer, dat ik die ondervindinge ook hadde, dat als wij inde voortijd jonge schueten van Aelbesie kruijs of doorn-besie, of jonge takjens van willige boomen, met de bovenste

92) Het handelt hier om de vegetative vermeerdering van een druivenwingerd volgens de methode die in de tuinbouw onder de naam ‘afleggen’ bekend is en sinds onheugelijke tijden wordt toegepast. Om deze vermeerdering te bewerkstelligen worden één of meer takken van een ‘moerplant’ naar de grond toegebogen en in het midden van hun lengte met een pin in de grond vastgezet. Aan de door de aarde bedekte bocht van de tak, die vaak ter bespoediging van het proces verwond wordt, ontstaan wortels. De gewone gang van zaken is, dat na verloop van tijd, wanneer de wortels in voldoende mate⁺ zijn ontwikkeld, de afgelegde tak bij a in afb. 35 wordt afgesneden. L. heeft de tuinman verzocht de afgelegde tak bij b af te snijden. Daarna verdeelde hij het afgesneden stuk door een snede bij c, zodat hij twee jonge exemplaren verkreeg nl. een normaal georiënteerd exemplaar ‘c-d’ en een invers georiënteerd exemplaar ‘c-b’. De afbeelding is, in gewijzigde vorm, overgenomen uit Molisch, Planzenphysiologie als Theorie der Gärtnerei. 6e dr. blz. 253. fig. 128. 1930. Het onderwerp van deze afbeelding is eveneens een druivenwingerd.
Soortgelijke planten verkreeg L. ook met verschillende Ribes-soorten en met de wilg, vermoedelijk Salix alba Linn. Zeer uitvoerig zijn dergelijke waarnemingen later door Vöchting, l.c. blz. 210. 1878, beschreven. In zijn literatuur-besprekingen vermeldt hij uitgebreid L.'s onderzoekingen, zowel de zojuist genoemde als de hierna te vermelden experimenten over het omgekeerd planten van lindebomen. Een afbeelding van het uitgroeien van een normaal en een invers geplante wilgentwijg volgens Vöchting, Untersuchungen zur experimentellen Anatomie und Pathologie des Pflanzenkörpers. Dl. 2. Die Polarität der⁺ Gewachse. blz. 284. fig. 96 en 97. 1918, is hier weergegeven in afb. 36. [Ka.]

+ afb. 35.

+ afb. 36.

93) In het handschrift is het woordje ‘twee’ later boven de regel er bij geschreven, maar per abuis tussen ‘dwars’ en ‘aan’. [Dam.]

94) Van den anderen - van elkaar.

95) Om dat - opdat.

96) L. werkte dus met een controle-exemplaar ter vergelijking.

97) Bij den anderen - bij elkaar.

[p. 365]

was attached to the stem⁴¹⁾; then, when this had been done, I took this young grape-vine, which was rooted very well in the length of the shoot, cut it in the middle, where the roots lay, crosswise into two pieces, and I put both these young grape-vines not far apart in the earth. This I did not only in order to have two grape-vines, but in order to see what effect the one grape-vine would have which would grow, and produce its shoots, the other way round⁴²⁾. And after this grape-vine had stood for two or three years, I could not find any difference in their growth; no more than later on in their bearing a good grape, and I still have them standing together to-day.

I furthermore told that Gentleman that I also had this other experience; that if, in the spring, we put young shoots of currants, gooseberries or buckthorn, or young twigs of willow-trees with their

41) The subject under discussion is the vegetative propagation of a vine, resulting from a method known in horticulture as ‘layering’ that has been used from time immemorial. In order to accomplish this propagation one or two branches of the ‘mother-plant’ are bent down and pinned midway by a peg to the ground. On the curve of the branch, which is covered by earth and often wounded to speed up the process, roots start to grow. In course of time, when the roots are sufficiently developed, the usual procedure is to⁺ lop off the layered branch near a in ill. 35. L. has requested the gardener to cut the branch near b. Afterwards he cut the lopped-off part in two near c, thereby acquiring two young specimens viz. a normally orientated one ‘c-d’ and an inversely orientated one ‘c-b’. A slightly modified reproduction has been taken from Molisch, Pflanzenphysiologie als Theorie der Gärtnerei. 6th ed. p. 253. fig. 128. 1930. This is also a picture of a vine.
L. acquired similar plants from various kinds of Ribes and willow, probably Salix alba Linn. Later, Vöchting, op. cit. p. 210. 1878, gave a detailed description of similar observations. In his discussion of the literature he mentions L.'s researches at length, not only the one just discussed but also the experiment regarding the planting of lime-trees upside down, now about to be mentioned. A picture of the growth of a normally and an inversely planted twig of a willow according to Vöchting, Untersuchungen zur experimentellen Anatomie und Pathologie des Pflanzenkörpers. Vol. 2. Die Polarität der Gewächse.⁺ p. 284. figs. 96 and 97. 1918, is shown here in ill. 36. [Ka.]

+ ill. 35.

+ ill. 36.

42) L. apparently used a control specimen for comparision.

[p. 366]

toppen inde aarde steken, dat die ook averegts om sullen wassen, ende dat alle die⁹⁸⁾ uijtspruijtsels int eerst sig na de aarde toe sullen wassen, maar dat die weijnig tijd daar na, met een bogt na de hoogte toe sullen opschieten.

Vorders versekerde ik dien Heer, dat ik soude te weeg brengen, dat een Linde-boom averegts om soude wassen, te weten, dat sijn takken tot wortels, en sijn wortels tot takken soude wassen.

Omme geen vergeefsen arbeijt te doen, ging ik inde maant April 1686. inde Tuijn van een Tuijnman, die sijn meeste werk maakt van Boomen voort te teelen. En koopte⁹⁹⁾ uijt sijn Linde-Boomen,⁺ twee wasselijke¹⁰⁰⁾ Boomen die vijf jaar out waren, die ik ordonneerde op wat tijd die hij¹⁰¹⁾ aan mijn huijs soude bestellen, tegen welke tijd ik mijn Thuijnder¹⁰²⁾ ook hadde ontboden, op dat de Boomen niet lang uijt de aarde soude blijven, ende de kleijne wortelkens, die het meeste voetsel de Boomen toe voeren¹⁰³⁾ niet verdrogen souden.

Ik liet de Tuijnder voor ijder Boom een put graven¹⁰⁴⁾ om de wortels daar in te stellen, ende de stammen vande Boomen soo digt bij de aarde heen planten, dat die niet boven de¹⁰⁵⁾ twee duijm vande aarde quamen te leggen.

De wortels dus inde aarde sijnde, liet ik voor ijder Boom een put delven, daar¹⁰⁶⁾ de takken uijt de stam waren geschooten; dese takken liet ik aldaar krom gebogen, voor een gedeelte ontrent drie quart van een voet diep inde aarde leggen, ende de toppen vande takken, soo veel het doenlijk was regt op uijt de aarde komen, en vast binden. Dit dede ik met geen ander insigte, als om dat¹⁰⁷⁾ in het eerste of tweede jaar, uijt de inleggende takken wortels soude groeijen.

98) In A en B: ‘dese’.

99) In A en B: in plaats van deze ongebruikelijke vorm: ‘kocht’.

+ Invers planten van lindeboomtakken.

100) Wasselijk - groeizaam.

101) In A en B: ‘Hy die’.

102) Mijn Thuijnder - mijn tuinman; blijkbaar een ander dan de genoemde boomkweker.
Uit de mededeling dat L. de boompjes aan zijn huis liet bezorgen, blijkt dat hij de proef heeft genomen in de tuin achter zijn huis en niet in zijn tuin buiten de stad. [Dam.]

103) In A en B: ‘toevoegen’.

104) In A en B: ‘delven’; het volgende ‘om’ ontbreekt.

105) In A en B ontbreekt: ‘de’. L. bedoelt met deze zin dat de stam horizontaal⁺ langs de grond werd geleid, ca. 5 cm. erboven (zie zijn fig. 11). [Dam.]

+ fig. LXXXV.

106) Daar - (ter plaatse) waar.

107) Geen ander insigte, als om dat - geen andere bedoeling dan dat.

[p. 367]

topmost portions in the earth, they will also grow the other way about, and that all those offshoots will at first grow down towards the earth, but after a little time take a bend and shoot upwards.

I further assured that Gentleman that I would cause a Lime-tree to grow the other way round; to wit, that its branches would become roots, and its roots branches.

To save labouring in vain, I went, in the month of April 1686, to the garden of a Horticulturist whose principal work is the cultivation of Trees. And from among his Lime-trees I bought two wellgrowing Trees, which were five years old, and ordered at what time⁺ he was to deliver them to my house⁴³⁾, towards which time I had also summoned my Gardener, in order that the Trees should not remain out of the earth too long, and that the small roots, which carry most of the nourishment to the Trees, should not dry up.

I got the Gardener to dig a hole for each Tree, to put the roots in, and made him plant the trunks of the Trees so close to the earth that they came to lie not more than two inches from the earth.

The roots thus being in the earth, I had a hole dug for each Tree, at the place where the branches had grown from the trunk; of these branches I had a part, bent crooked, laid about three-quarters of a foot deep into the earth, letting the tops of the branches, as much as it was possible, come out straight of the earth, and had them tied up. My only intention in this was to ensure that roots should grow out of the branches lying in the earth during the first or second year.

+ Planting lime tree-branches inversely.

43) As L. remarks that he did deliver the trees to his house, it is evident that he made the experiment in the garden behind his house and not in his garden outside the town. [Dam.]

[p. 368]

Dese takken boven de aarde staande¹⁰⁸⁾ groeijde int eerste jaar maar weijnig, waar uijt ik een besluijt maakte, dat de takken soo verre die inde aarde lagen, ook weijnig wortels hadden gemaakt, en daarom resolveerde ik beijde de Boomen tot op het tweede jaar te laten staan, als wanneer de takken seer wel waren uijt geschooten, ende als doen ontgraafde ik een weijnig een vande takken, en ik bevond dat die seer wel gewortelt was, waar op ik int begin vande maant April 1688.^108a) een vande Boomen haar wortels uijt de aarde graafde, en stelde die schuijns om hoog, en snede alle de kleijne wortels af, en ik liet de dikke wortel-spranken aan de wortel blijven. De takken vande Boom die nu vast inde aarde gewortelt waren, ende nu tot wortels souden verstrekken, liet ik sonder die te roeren, inde aarde staan, alleen met dit onderscheijt, dat ik alle de takken, die boven de aarde stonden¹⁰⁸⁾, ontrent twee vinger-breet onder de aarde afstak.

Na dat dese Boom met sijn wortels ontrent veertien dagen dus gestaan hadde, sag ik dat op verscheijde plaatsen vande wortel, botten of kleijne uijtspruijtsels gemaakt waren, en daar op resolveerde ik als doen, de tweede boom sijn wortel uijt de aarde mede¹⁰⁹⁾ op te regten, ende daar verder mede te handelen, gelijk ik met de eerste hadde gedaan.

Dese uijtspruijtsels en quamen niet uijt de wortel spranken, welkers diameters dikte ontrent een duijm was, maar veele quamen uijt het dikste vande wortel, tusschen¹¹⁰⁾ en daar de wortel spranken haar begin hadden: Andere veele uijtspruijtsels quamen uijt dunne wortelkens, die ik digte bij de wortel-stam hadde afgesneden, en welke dunne wortelkens ik mij in beelde, dat de Soomer daar te vooren¹¹¹⁾ eerst gemaakt waren, en ik imagineerde mij ook dat meest alle de plaatsen, daar dese dikke wortel uijt waste¹¹²⁾, die geene souden geweest hebben, waar uijt de wortel inde navolgende¹¹³⁾ Somer nieuwe dunne of hair-wortels soude gemaakt geworden¹¹⁴⁾ hebben, bij al dien¹¹⁵⁾ de wortel inde aarde hadde blijven leggen. En gelijk hier nu het geene dat wortels souden geworden hebben,

108) Boven de aarde staan - boven de aarde uitsteken.

108a) In C verkeerdelijk ‘1681’.

108) Boven de aarde staan - boven de aarde uitsteken.

109) In A en B: ‘mede uit de aarde’.

110) Tusschen - nl. tussen de wortelspruiten.

111) Lees: van welke dunne wortels ik denk dat zij in de vorige zomer...

112) In A en B: ‘uytschoot’.

113) In A en B: ‘volgende’.

114) ‘Geworden’, in het handschrift boven de regel bijgeschreven, en ook in A en B, is hier overtollig.

115) Bij al dien - indien.

[p. 369]

The branches that stuck above the earth grew only little during the first year, from which I concluded that the branches, in so far as they lay in the earth, had also made only few roots, and after this I resolved to let both trees stand until the second year; by then, the branches had budded out quite well; I then dug out a few of the branches, and I found that they were very well rooted, after which, in the beginning of the month of April 1688⁴⁴⁾, I dug the roots of one of the Trees out of the earth, and I placed them obliquely upright, and cut off all the small roots, and I let the thick shoots of the roots remain on the root. I left the branches of the Tree that were, by now, firmly rooted in the earth and would serve as roots, to stand in the earth without touching them, only with this difference that I cut off all the branches that stuck above the earth, at about two fingers' width below the earth.

When this Tree had been standing thus with its roots for about fourteen days, I saw that, at several places on the root, buds or small sprouts had been formed, and I then decided to lift also the root of the second tree from the earth, and further to deal with it as I had done with the first.

These sprouts did not come from the shoots of the roots, whose diameter of its thickness was about an inch, but many came from the thickest part of the root, between the spots where the shoots of the roots had their beginning: Many other sprouts came from tiny thin roots, which I had cut off close to the root-stem and whose thin, small roots I imagined to have first been made the Summer before, and I also imagined that nearly all of the places where this thick root grew, would be those from where the root would produce new, thin or hair-roots the following Summer, providing the root had remained lying in the earth. And just as that which, here, should have become roots, grows into branches with leaves, I also believe that those parts or buds that have been on the branches, and from

44) C wrongly states: ‘1681’.

[p. 370]

tot takken met bladeren wassen, dat insgelijks¹¹⁶⁾ die deelen of knoppen die aan de takken sijn geweest, en waar uijt de takken en bladeren souden voortgekomen hebben, nu tot wortels sijn uijtgeschooten¹¹⁷⁾.

Omme een beter bevattinge van het planten vande geseijde Boomen te hebben, heb ik een kleijne afteijkening daar van laten maken.

⁺Laten wij stellen dat fig: 11. ACGK. de oppervlakte van de aarde is, ende dat ABC. een gegraven put is, daar de wortel vande Boom in geleijt is, welke wortel ik wat hooger heb laten aan aarden, als de ordinaire aarde lag, eensdeels om dat de bovenste deelen vande wortel sonder¹¹⁸⁾ sulks te weijnig aarde soude gehad hebben, ende ten anderen om dat op de wortel een meer als gemene swaarte soude leggen, en niet uijt de aarde (om dat de stam wat krom¹¹⁹⁾ gebogen wierd) soude uijt rijsen.

DEF. is de stam vande Boom, die nevens de aarde is leggende en onder welke stam de aarde een weijnig lager is, op dat de selvige door de natte aarde geen bedervinge mogte krijgen, CG. sijn twee houtgens waar op de stam vande Boom rust, om die nog meer vande aarde te bevrijden¹²⁰⁾.

116) Dat insgelijks - lees: zo meende ik dat ook.

117) Wat L.'s experimenten over het omgekeerd planten van lindebomen (Tilia sp.) betreft, moge het volgende opgemerkt worden. De wijze waarop het experiment uitgevoerd werd, blijkt duidelijk uit de figuur door L. gegeven. L.'s opmerking dat hij de takken tot wortels en de wortels tot takken zou laten uitgroeien, moet men niet letterlijk opvatten. Wel is het duidelijk, dat hij ervan overtuigd is, dat door de veranderde omstandigheden ‘wortelbeginsels’ tot takken met bladeren en ‘takbeginsels’ tot wortels kunnen uitgroeien.
Voor zover bekend, treedt dit nooit op. Een wortelvegetatiepunt verandert niet zodanig, dat een stengeltop tot stand komt, waaruit een stengel met bladeren gevormd wordt, evenmin als een stengelvegetatiepunt tot een worteltop zal worden.
Het is uit de beschrijving van L. duidelijk, dat het hier gaat om de vorming van adventiefspruiten en van adventiefwortels. Wat dit betreft was de keuze van L. om lindebomen voor zijn proefnemingen te gebruiken goed. Bekend is immers, dat deze boom gemakkelijk knoppen vormt aan de stamvoet en aan de daaraan grenzende dikke wortels, waardoor een hele krans van opslag wordt gevormd. Vooral aan oudere exemplaren is dat zeer fraai waar te nemen.
Vöchting, l.c. blz. 201. 1878, betreurt het, dat L. over de verdere ontwikkeling van zijn lindebomen niets meedeelt. Dit is jammer, daar juist later allerlei vreemde groeisels ontstaan, die Vöchting in extenso heeft onderzocht en afgebeeld en die zeer waarschijnlijk, naar het mij lijkt, door stuwing van verschillende stoffen (koolhydraten, groeistoffen) veroorzaakt zullen zijn. [Ka.]

+ fig. LXXXV.

118) In A en B (ten onrechte): ‘die sonder’.

119) In A en B ontbreekt: ‘krom’.

120) Bevrijden - vrij houden.

[p. 371]

which branches and leaves should have come forth, have now grown into roots⁴⁵⁾.

To get a clearer conception of the planting of the said Trees, I had a small drawing made of it.

⁺Let us assume that fig: 11: ACGK. is the surface of the ground, and that ABC is a hole that has been dug, and in which the root of the Tree is laid, which root I have had moulded up somewhat higher than the surrounding earth, for one thing because the upper parts of the root would without this have had too little earth, and for another thing, in order that more than ordinary weight should lie on the root, so that it should not (the stem having been bent somewhat crooked) lift itself from the earth.

DEF. is the stem of the Tree, which lies along the earth, and under which stem the earth is slightly lower, in order that the same might not, owing to the wet earth, suffer any decay. CG. are two pieces of wood, on which the Stem of the Tree rests, in order to hold it still more free from the earth.

45) With regard to L.'s experiments on the planting of lime-trees (Tilia sp.) upside down, the following should be noted. The figure given by L. clearly indicates the way in which the experiment was carried out. L.'s remark that he intended branches to develop into roots and roots into branches should not be taken literally. It is clear, however, that he is convinced that, as a result of changed conditions ‘root-primordia’ can grow into branches with leaves and ‘stem-primordia’ can grow into roots.
As far as is known, this never takes place. A root apex cannot change so much as to turn into a shoot apex out of which a stem with leaves can grow, just as a shoot apex cannot turn into a root apex.
From L.'s description it is clear that the formation of adventitious shoots and adventitious roots is the point at issue. Therefore L. rightly decided to choose lime-trees for his experiments. It is a well-known fact that these trees, and particularly old ones, readily make buds at the base of the trunk and its adjoining thick roots which results in the formation of a ring of suckers. Vöchting, op. cit. p. 201. 1878, regrets that L. gives no further information regarding the development of his lime-trees. This is a pitty, especially because at a later stage various kinds of strange growths originate that have been minutely examined and depicted by Vöchting, and which, I think, most probably may have been caused by the accumulation of various substances, such as carbon-hydrates and growth-substances. [Ka.]

+ fig. LXXXV.

[p. 372]

HIK. is een tweede gegrave put, daar in de dikke takken vande Boom krom gebogen leggen, en welke put mede met aarde gevult is, en alsoo de takken te stijf waren, en niet wel wilde krom buijgen, daar door¹²¹⁾ de aarde die op deselve lag, quamen op te ligten, soo heb ik de houte paaltgens inde aarde laten slaan, ende daar door de takken met gewelt vast inde aarde gehouden.

L ende M. sijn mede twee paaltgens inde aarde geslagen, waar aan weder een dwars houtge is gehegt, aan welk dwars-hout de takken vande Boom (een halve voet weder uijt de aarde komende) sijn aan gebonden, om dat⁹⁵⁾ deselve opwaarts souden staan.

LNM. sijn de takken boven de aarde, die (als hier vooren is geseijt) na verloop van twee jaren, twee vingers breet¹²²⁾ onder de aarde sijn afgesteken.

FOP. verbeeld de boom met desselfs wortel soo als die uijt de aarde is gegraven, en soo hoog is opgeregt als ik oordeelde, dat sonder hindering vande stam, of nieuw gemaakte wortels kon geschieden.

Met EO. werd aan gewesen een paal, die gestelt is om den Boom opwaarts te houden, ten anderen¹²³⁾ om de Boom te beschermen, dat hij door de wint niet te veel¹²⁴⁾ soude bewogen werden.

Ik hadde wel gedagten dat de takken vande Boomen nu soo danige wortels al gemaakt hadden, dat die het ve [r]planten¹²⁵⁾ wel souden konnen verdragen hebben, om de selve regt over eijnde te stellen; maar ik heb dit liev[er] nog een jaar willen in sien¹²⁶⁾, om sekerder te gaan, ende d[ie] alsdan met alle de nieuwe gemaakte wortels, ende de aa[rde] die aan de wortels vast blijft te verplanten.

Op den 26e. Meij¹²⁷⁾ waren beijde de Boomen haar Wortels op soo veel bijsondere⁷⁰⁾ plaatsen, botten en kleijne takken [uijt]ge [sch]ooten, dat ijder van die wortels meer dan 100. jonge [uijt]spruijtsels hadde; ende aan den Boom wiens wortel [la]ngst uijt de aarde hadde geweest, waren al jonge [ta]kken uijtgewassen, die agt duijm-breet lang waren.

[Na] dat ik hare Hoogh Edelen hadde toe gesonden mijne obser [vat]ien ontrent de begintselen vande jonge planten waar [me]de

121) Daar door - lees: en daardoor.

95) Om dat - opdat.

122) In A en B: ‘twee vingerbreet’.

123) In A en B: ‘als mede’.

124) In A en B: ‘niet te veel door de wint’.

125) Van de rechterzijde van deze bladzijde van het handschrift (folio 7^I) en van de linkerzijde van de volgende (folio 7^II) is een brede strook van het schrift bedekt door de opgeplakte tekening. De aanvullingen tussen [] zijn gegeven overeenkomstig de gedrukte teksten. [Dam.]

126) In sien - aanzien.

127) Dit is betrekkelijk kort nadat, in begin april 1688, de planten behandeld waren. L. wachtte dus verder resultaat niet af. [S.]

70) Bijsonder - afzonderlijk.

[p. 373]

HIK. is a second hole, in which the thick branches of the Tree lie, bent crooked, and this hole, too, is filled with earth, and as the branches were too stiff and were very difficult to bend, so that they lifted the earth that lay on them, I had wooden posts driven into the ground, and so held the branches in the earth by force.

L and M. are also two posts driven into the ground, on which another piece of wood is attached crosswise, to which cross-beam the branches of the Tree (coming half a foot out of the earth) have been tied, in order to make them stand upright.

LMN. are the branches above the earth, which (as stated above) were, after two years, cut off at two fingers' width below the earth.

FOP. represents the tree with its root, as it is dug out of the earth, and raised as high as I judged might be done without hindrance to the stem, or to newly made roots.

By EO. is indicated a post, placed there to keep the Tree upright, as well as to protect the Tree from being unduly moved about by the wind.

I did occur to me that the branches of the Trees might already have produced such roots that they might tolerate to be put upright in being replanted; but I preferred to watch it for another year, for the sake of greater certainty, and then replant the same with all the newly made roots, and with the earth that remains adhering to the roots.

On the 26th of May⁴⁶⁾ the Roots of both Trees had shot out buds and small branches in so many different places, that each of those roots had more than 100. young sprouts; and on the Tree whose root had been longest out of the earth, young branches had already sprouted out, which were eight inches long.

After I had sent to Your Honours my observations concerning the beginnings of the young plants with which every grain of Wheat,

46) This is comparatively soon after the plants had been treated in the beginning of April 1688. Thus L. did not await further results. [S.]

[p. 374]

ijder graan¹²⁸⁾ van Taruw, Rogge, Garst, enz: waren ver[sien]¹²⁹⁾, heb ik veele devoiren¹³⁰⁾ aangewent, omme was het [mo]gelijk inde geseijde jonge planten, selfs de Corenair¹³¹⁾ te [ont]dekken, en in dese besigheden heb ik bevonden, dat het [geen]e ik inde verhaalde granen¹²⁸⁾, voor twee bladeren van het [beg]in der planten¹³²⁾ hadde aan gesien, inder daat maar een [bla]d was, welk blad door mij (sonder mijn¹³³⁾ weten) int openen [va]n een was geschuert, waar door een blad sig quam te [ve]rtoonen, alsof het twee bladeren waren geweest.

[En]de alsoo mijne handeling, nog mijne vergroot glasen niet¹³⁴⁾ [beq]uaam waren, omme de verborgen corenair (die ik seker[lijk]⁺ steld¹³⁵⁾ dat in het begin van dese jonge planten lag) te [kon]nen ontdekken; soo hebbe ik mij omme mij te voldoen, [een] kooper doosje genomen, ende dat selvige heb ik seer na [gev]olt met droog wit sand, dat wij hier te lande schuijer-sand [noe]men, in dit sand heb ik op haar eijnde gesteken on [tre]nt sestien Taruw-greijnen¹²⁸⁾, ende als doen daar weder op ges[troeijt], ontrent de rugge van een mes dikte, van het [bov]en verhaalde sand, ende als doen daar op gegooten, soo [veel] schoon regenwater, dat ik oordeelde dat het sand gans [nat] was. Dit doosje alsoo het int kouste vande Winter was, heb ik in mijn sak gedragen, en op den vierden dag, waren eenige van dese Taruw-granen soo verre uijt gewassen, dat de schueten al een vinger breet boven het sand uijt quamen.

128) Graan - korrel; ook ‘greijn’.

129) Zie Brief 100 [55], van 13 juni 1687, Alle de Brieven. Dl. VI. blz. 252-272.

130) Devoiren aanwenden - moeite doen.

131) Selfs de Corenair - de korenaar zelf.

128) Graan - korrel; ook ‘greijn’.

132) Wat L. hier heeft waargenomen is het coleoptiel, een bladachtig, bijna geheel gesloten orgaan, dat men wel opvat als de bladschede van het onvolkomen eerste blad van de jonge plant. Het coleoptiel wordt bij de voortgaande kieming geheel gespleten door het, door de kleine opening aan de top ervan naar buiten komende, volgende, nu volledige en groene, blad met de rest van het groeipunt. Zoals L. zelf opmerkt, heeft hij dit coleoptiel per ongeluk in tweeën gespleten. [Ka. en Kl.]

133) In het handschrift verkeerdelijk ‘mij’.

134) Dubbele ontkenning: ‘niet’ is overtollig.

+ Aanleg van de aar in kiemende tarwe.

135) Ik stelde sekerlijk - ik nam met stelligheid aan.
Ook hieruit spreekt weer L.'s overtuiging van de preformatieleer. Zie ook de verwijzingen in aant. 76. [S.]

128) Graan - korrel; ook ‘greijn’.

[p. 375]

Rye, Barley, etc: is provided⁴⁷⁾, I have taken a great deal of trouble to discover, if possible, the ear of corn itself in the said young plants; and in these pursuits I found that what I had looked upon in the said grains as two leaves of the beginning of plants⁴⁸⁾, was in reality a single leaf, which leaf I had (unwittingly) torn apart in the opening, with the result that one leaf appeared as if it were two leaves.

And since neither my action nor my magnifying glasses were capable of discovering the hidden ear of corn (which I definitely assumed⁴⁹⁾ lay in the beginning of these young plants); I took, in⁺ order to satisfy myself, a small brass box, and very nearly filled the same with dry white sand, which we in this country call ‘scouring-sand’; in this sand I put about sixteen grains of wheat, standing on their ends, and then I again sprinkled some of the abovementioned sand, about the thickness of the back of a knife, on them, after which I poured so much clean rain-water on it that I judged that the sand was quite wet. As it was in the coldest part of the winter, I carried this small box in my pocket, and on the fourth day some of these grains of Wheat had grown so much that the shoots had already come above the sand by the width of a finger.

47) See Letter 100[55], of 13th June, 1687, The Collected Letters. Vol. VI. pp. 253-275.

48) What L. saw here is the coleoptile, a leafy, nearly completely closed organ which by some is considered to be the sheath of the incomplete first leaf of the young plant. During progressive germination the coleoptile is entirely split by the following, then complete, green leaf which, together with the shoot apex, now appears through the small opening at the top. As L. himself remarks, it was by accident that he split this coleoptile in half. [Ka. and Kl.]

49) Here again it is evident that L. is convinced of the principle of preformation. See also the reference in note 35. [S.]

+ Primordium of the ear in germinating wheat.

[p. 376]

Ik heb als doen het uijtspruijtende gewas of gras, bij de wortel afgesneden, ende het selvige open gesneden ende daar uijt genomen het binnenste vande Plant. In het welke (voor een¹³⁶⁾ vergroot-glas gebragt sijnde) ik sag eenige kleijne bladerkens bij malkanderen leggen, tusschen welke bladeren ik mij versekerde¹³⁷⁾ (hoe wel voor mij onsigbaar), dat de Taruw-air al in groote was toe genomen.

Ik heb het doosje met het verdere gewas weder in mijn sak gedragen, ende dat op den agtsten dag weder geopent, ende als doen dat deel met het laaste blad, dat de jonge Taruw-air omving, en waar uijt de Taruw-air most te vooren komen, voor het microscope gestelt, ende dat den Teijkenaar in handen gegeven, om het geene⁺ te teijkenen, dat hij quam te sien, het welke hier met fig: 1. ABCD. werd aan gewesen, sijnde ABD. de jonge Taruw-air ende BCD. het alderbinnenste blad, dat de jonge Taruw-air omvangt.

Vorders heb ik het doosje weder geslooten, ende na verloop van nog vier dagen, sijnde den twaelfsten dag, heb ik het weder geopent ende de Taruw-air met desselfs omleggende bladeren daar uijt genomen, ende de¹³⁸⁾ bladeren een weijnig van een gesepareert hebbende, beelde ik mij nog vaster in, dat ik de Taruw-air daar in konde bekennen; welk deel ik mede voor het vergroot-glas gebragt hebbende,⁺ heb laten afteijkenen als hier met fig: 2. EFGH. werd aan gewesen. Ende hebbe als doen mijne verdere observatien ontrent de Taruw voor die tijd gestaakt.

Wijders heb ik weder op nieuw¹³⁹⁾ droog sand in het kopere doosje gedaan, ende daar in gesteken verscheijde Garst-granen, ende⁺ die mede in mijn sak gedragen, ende waar genomen, dat mede op den vierden dag, de Garst een vinger breet boven het sand was uijt gewassen. Na dat de Garst niet wel volkome negen dagen in het sand hadde geweest, waren de bladeren van eenige¹⁴⁰⁾ wel vijf

136) In A en B: ‘het’.

137) Ik mij versekerde dat - naar ik mij overtuigd hield.
L. is ervan overtuigd, dat in de jonge plantjes, reeds in de graankorrel aanwezig, de korenaar te vinden moet zijn. [Ka.]
Zie ook aant. 135.

+ fig. LXXXVI.

138) In A en B: ‘die’.

+ fig. LXXXVII.

139) In A en B: ‘op nieuw weder’.

+ Aanleg van de aar in kiemende gerst.

140) Eenige - sommige, nl. ontkiemde korrels.

[p. 377]

I then cut off the plant, or grass, that was sprouting out, by the root, and cut the same open, and removed from it the inmost part of the Plant. In which (on bringing the same before a⁵⁰⁾ magnifying glass) I saw some tiny leaves lying together, amidst which leaves I felt convinced⁵¹⁾ that (although invisible to me) the ear of Wheat had already increased in size.

I again carried the little box with the other plants in my pocket, and on the eighth day I opened it again, and then placed that part, with the last leaf which enclosed the young Wheat-ear - and from which the Wheat-ear must come forth - before the microscope, and handed that to the Draughtsman, to draw that which he was⁺ going to see, and which is shown here in fig: 1. ABCD., being ABD. the young Wheat-ear and BCD the innermost leaf, which encloses the young Wheat-ear.

I then closed the box again, and after a lapse of still four days, it being the twelfth day, I opened it again and took out the Wheat-ear with the leaves enclosing it and, having slightly separated the leaves, I imagined still more firmly that I could recognize the Wheat-ear therein; which part, having also put it before the magnifying-glass,⁺ I had drawn as indicated here by fig: 2. EFGH. I then stopped my further observations concerning Wheat for the time being.

Furthermore, I again put dry sand in the small brass box, and put therein several grains of Barley, and also carried these in my⁺ pocket, and observed that, on the fourth day too, the Barley had grown a finger's width above the sand. And after the Barley had been not quite nine days in the sand, the leaves of some of them⁵²⁾

50) In A and B: ‘the’.

51) L. is convinced that in young plants, the ear is to be found, already present in the corn grain. [Ka.]
Also see note 49.

+ fig. LXXXVI.

+ fig. LXXXVII.

+ Primordium of the ear in germinating barley.

52) Some of them, viz. germinated grains.

[p. 378]

vinger breed lang uijtgewassen. Ik hebbe op die tijd dese jonge bladeren open gesneden, ende de Garst-air met der selver om leggende bladeren daar uijt genomen, ende mij ten genoege konnen versekeren, dat ik de Garst-air daar in konde sien. Ik hebbe deselve mede voor het vergroot glas gestelt, ende den Teijkenaar in handen gegeven, omme het geene af te teijkenen dat hij quam te sien, sonder dat hij selver wist wat dat hij afteijkende. Dog eer hij Teijkenaar gereet was om te teijkenen, waren de buijtenste bladeren soo in gedroogt, dat hij niet als het binnenste blad, het welke de Garst-air omvangt,⁺ ende de jonge Garst-air konde bekennen, als hier met fig: 3. IKLM. werd aangewesen, sijnde IKM. de jonge Garst-air, ende KLM. het blad dat de jonge Garst-air omvangt¹⁴¹⁾.

Terwijl den Teijkenaar besig was met het voorgaande te teijkenen, heb ik het gewas van een andere Garst geopent, ende dat voor een vergroot glas gestelt, dat meerder vergrootende was, als daar het voorgaande voorstond, aan dese laaste konde hij distinct bekennen, vier bladeren die de Garst-air omvingen, als hier met fig:⁺ 4. NOPQR. werd aangewesen¹⁴²⁾. Sijnde AAA. de jonge Garst-air. Dog den Teijkenaar en hadde naeuwlijks sijne teijkening volbragt, of de bladeren waren soo ingedroogt, datse na¹⁴³⁾ de teijkening maar eenigsints geleken. Ik hebbe ook een gans gewas van een Garstgraan, soo danig als het in minder dan negen dagen in mijn sak was⁺ gegroeijt, laten afteijkenen, als hier met fig: 5. STV werd aangewesen.

Uijt dese observatien konnen wij ons nu meer als voor desen versekeren, dat de warmte, ende het water alleen de planten groot maken. Ten anderen dat God, de Heere den Alwijsen Maker van het geheel⁺ Al, geen nieuwe Schepsels maakt, maar dat hij Heere Maker¹⁴⁴⁾ het van den beginne soo geordonneert en gemaakt heeft, dat alle wel gemaakte of volwassene Zaaden der planten (schoon het voor onse oogen verborgen sal blijven) al in geschapen is, of dat sij al

+ fig. LXXXVIII.

141) Het is jammer dat L.'s figuren 1, 2 en 3 zo onduidelijk zijn. Naar het⁺ voorkomt bedoelen deze figuren te zijn zoals afb. 37. Vergelijk hiermede afb.⁺ 38 uit Bonnett, The development of the wheat spike. Journ. agric. research. Dl. 53. blz. 445. pl. 1. 1936. [Ka.]

+ afb. 37.

+ afb. 38.

+ fig. LXXXIX.

142) Uit de figuur 4 van L. is het wel duidelijk, dat het bij deze figuur gaat om een jong plantje van de gerst; waarbij AAA een groeitop in het vegetatieve stadium is. Daaraan zullen nog verscheidene loofbladprimordia moeten ontstaan, voordat hij zich tot het generatieve stadium gaat omschakelen. [Ka.]

143) Na - op.

+ fig. XC.

+ Preformatieidee.

144) In A en B ontbreekt: ‘Maker’.

[p. 379]

had grown to a length of quite five fingers' width. I then cut open these young leaves, and removed therefrom the Barley-ear and the leaves enclosing the same, and to my satisfaction I was pleased to be able to assure myself that I could see the Barley-ear inside. I also placed the same before a magnifying glass, and handed it to the Draughtsman, to draw that which he was going to see, without he himself knowing what he was drawing. But before the Draughtsman was ready to draw, the outermost leaves has dried so much that he could only recognize the innermost leaf, which encloses the Barley-ear,⁺ and the young Barley-ear, as shown here in fig: 3. IKLM, being IKM the young Barley-ear, and KLM. the leaf that encloses the young Barley-ear⁵³⁾.

While the Draughtsman was busy drawing the abovementioned I opened another plant of Barley, and placed that before a magnifying glass which had greater magnifying power than the one before which the abovementioned was standing; on this latter he could distinctly recognize four leaves which enclosed the Barley-ear, as indicated⁺ here by fig: 4. NOPQR⁵⁴⁾. Being AAA. the young Barley-ear. But hardly had the Draughtsman completed his drawing when the leaves had dried so much that they only very little resembled the drawing. I also had an entire plant of a grain of Barley drawn, such as it had grown in my pocket in less than nine days, as is shown⁺ here in fig: 5. STV.

From these observations we may now assure ourselves more than before, that only the warmth and the water cause the plants to grow. And, on the other hand, that God, Lord and Omniscient⁺ Maker of the Universe, makes no new Creatures, but that He, Lord and Creator, has so ordered and made it from the beginning, that all well-made or full-grown Seeds of plants (although it may remain hidden from our eyes) are already created therein, or that they al-

+ fig. LXXXVIII.

53) ⁺It is a pity that L.'s figures 1, 2 and 3 are so indistinct. Apparently⁺ these figures are intended to be similar to ill. 37. Compare this to ill. 38 from Bonnett, The development of the wheat spike. Journ. agric. research. Vol. 55. p. 445. pl.l. 1936. [Ka.]

+ ill. 37.

+ ill. 38.

+ fig. LXXXIX.

54) L.'s figure 4 clearly indicates that this is a picture of a young barley plant in which AAA represents the shoot apex in a vegetative stage, on which will still have to grow several leaf primordia before switching over to the generative stage. [Ka.]

+ fig. XC.

+ Idea of preformation.

[p. 380]

in haar dragen, die stoffe die het beginsel is van dat lighaam, dat daar uijt ter bequamer tijd, sal voortgebragt werden, in alles over een komende met het lighaam waar van het is afgekomen. 't Welk in de Planten geschiedende, ik vast stelle¹⁴⁵⁾, dat nootsakelijk ook in de Mannelijke Zaaden van alle Dieren moet plaats hebben¹⁴⁶⁾.

Vorders ben ik inde maant April gekomen op een Land, dat inde voorledene voorwinter of herst¹⁴⁷⁾, met Taruw besaeijt was,⁺ van dese geseijde Taruw gewassen, nam ik eenige met wortels en aarde mede, ende thuijs komende examineerde ik niet als de groote schuet of moeder plant¹⁴⁸⁾, die de dikste en hoogste was op gewassen, en op dat men de groote vande plant soude moge weten, soo heb ik die laten afteijkenen, als hier met fig: 6. WXIJZ.¹⁴⁹⁾⁺ werd aan gewesen, en gelijk inde voorseijde Garst-plant fig: 6. de jonge Garst-air¹⁵⁰⁾, al ontrent een quart lengte van een duijmbreet, vande wortel geplaast lag, als aan W. ende aldaar al leden gemaakt waren, die wij in het stoo (!) gewaar werden, soo lag de jonge Taruwair⁺ in fig: 5. digte aan de wortel, al waar mede al leden die het stroo heeft gemaakt waren.

De geseijde plant fig: 6. heb ik op gesneden¹⁵¹⁾ en van een gesepareert, totdat ik eijntelijk seer kleijne bladeren vernam¹⁵²⁾, waar van de jonge Taruw-air als omvangen was. Dese bladeren heb ik mede weg genomen, ende als doen is mij de jonge Taruw-air te⁺ vooren gekomen, als hier met fig: 7. ABCDE. is aan gewesen. Dog ik en hebbe die den Teijkenaar niet in handen gegeven, of ik hadde

145) Vast stellen - met stelligheid beweren.

146) Hier brengt L., zoals herhaaldelijk in vroegere Brieven het geval is, zijn idee van preformatie en zijn animalculistische opvatting naar voren. [Swt.]

147) ‘Herst’ is een wel meer voorkomende vorm naast ‘herfst’.

+ Onderzoek van tarwekiemplanten.

148) Dus de hoofdspruit, en niet de zijspruiten die door uitstoeling ontstaan. [S.]

149) In A en B in de tekst en op de plaat: ‘Y’.

+ fig. XCI.

150) In A en B onjuist: ‘Taruw-air’. L. verwart hier de figuren. Hiervoor zegt hij, dat fig. 5 is ‘een gans gewas van een Garst-graan’ van negen dagen, hierna spreekt hij van ‘de jonge Taruw-air in fig. 5.’. Fig. 6 zal inderdaad wel de meegenomen tarweplant voorstellen. Deze verwarring is wellicht ontstaan, doordat L. zijn aandacht uitsluitend had gericht op het opgroeien van de planten en het verschil in afstand tussen wortel en aar; het verschil tussen tarwe en gerst was daarbij van weinig of geen belang. [Dam.]

+ fig. XC.

151) Op snijden - opensyijden.

152) Vernemen - waarnemen.

+ fig. XCII.

[p. 381]

ready carry in them that substance which is the beginning of the body which, at the appointed time, will be produced from it, and corresponding in everything to the body from which it has come forth. Which, thus happening in Plants, I assert, must necessarily take place also in the Male Seeds of All Animals⁵⁵⁾.

Furthermore, having come in the month of April on Land that had been sown with Wheat in the preceding early winter or autumn,⁺ I took from these said Wheat plants, a few with roots and earth; and on coming home I examined only the large shoot or mother plant⁵⁶⁾, which had grown up thickest and highest; and in order that we might know about the size of the plant, I had it drawn, as is shown here in fig: 6. WXIJZ⁵⁷⁾; and like, in the aforesaid Barley⁺ plants fig: 6. the young Barley-ear⁵⁸⁾ already lay about a quarter length of the width of an inch from the root, as at W., and internodes were already being made there which we notice in straw,⁺ the young Wheat-ear in fig: 5. lay close to the root, where, too, all the internodes that the straw has were made.

I cut open the said plant of fig: 6. and expanded it, until I finally noticed some very tiny leaves, by which, as it were, the young Wheat-ear was enclosed. I removed also these leaves, and then the⁺ young Wheat-ear appeared to me, as shown here in fig: 7. ABCDE. But I did not hand these to the Draughtsman until I had made

55) L. here represents his ideas on preformation and his animalculistic point of view as he has repeatedly done in his former Letters. [Swt.]

+ Investigation of germinating wheat plants.

56) Therefore the main shoot and not the lateral shoots that result from tillering. [S.]

57) In A and B in the text and in the figure: ‘Y’.

+ fig. XCI.

58) In A and B incorrectly: ‘Wheat-ear’. L. here confuses the figures. First he says that fig. 5 is a whole plant of a ‘Barley-corn’, nine days old, later he talks about ‘the young Wheat ear in fig. 5’. Probably fig. 6 indeed represents the gathered wheat plant. This confusion is probably due to the fact that L. had paid attention only to the development of the plants and the difference in distance between root and ear; in comparison the difference between wheat and barley was of little or no importance. [Dam.]

+ fig. XC.

+ fig. XCII.

[p. 382]

verscheijde ontledinge van de Taruw-planten gedaan, ende gesien dat die alle van een ende deselve maaksels waren¹⁵³⁾.

Na verloop van negen dagen heb ik dese Taruw planten weder geexamineert, en om soo te spreken geen verandering aan de Taruwair konnen vernemen¹⁵²⁾, als alleen dat de selve een weijnig hooger vande wortel was opgeschooten, ende dat men de leden die het stroo sal hebben distincter konde bekennen¹⁵⁴⁾.

Ik heb eenige vande laaste Taruw-planten, met de wortels en de aarde die om de wortels vast saten mede genomen, ende die geset in een aarde pot met nat sand daar in, ende die pot gestelt inde opene lugt, om dat⁹⁵⁾ die aldaar in groote souden toe nemen, ende alsoo het buijten gemeen¹⁵⁵⁾ kout weder was, soo nam dit gewas

153) De ontwikkeling van de tarwe-aar is door verscheidene moderne onderzoekers⁺ nagegaan. Afb. 39, uit Percival, The wheat plant. blz. 82. fig. 68. 1921, vertoont een lengtedoorsnede van een tarweplant in een stadium vergelijkbaar⁺ met dat van de plant die L. van het land haalde; zie fig. 6 en 7. Bonnet, l.c.,⁺ Esau, Plant anatomy. pl. 81 en 82. 1953, en Barnard, Histogenesis of the inflorescence and flower of Triticum aestivum L. Austral. Journ. Bot. Dl. 3. blz. 1. pl. 1. 1955, geven vrijwel overeenkomstige figuren, terwijl Reinders in⁺ Koningsberger, Leerboek der algemene plantkunde. 4e dr. Dl. 1. fig. 595. 1957, tekeningen naar Barnard heeft opgenomen, zie afb. 40. Bonnet wijst op de twee fasen in de ontwikkeling van de groeitop: 1e. het vegetatieve stadium, waarin alleen bladprimordia worden aangelegd en tevens de uitstoeling begint⁺ (zie afb. 38, A en B, naar Bonnet); 2e het generatieve stadium, gekenmerkt door het ontstaan van dubbele ribbels, waarvan de bovenste zich tot aartjeinitiaal ontwikkelt (zie afb. 40, 3 en 4). Gedurende dit tweede stadium verlengen verschillende stengelinternodia zich, terwijl de onderdelen der aartjes zich differentiëren en in grootte toenemen. Barnard wijst er op dat het generatieve stadium pas begint, nadat zich vijf tot zeven zichtbare bladeren hebben gevormd en het groeipunt juist tot bodemniveau of 1 cm daarboven is gekomen. De eerste morfologische aanduiding van aarvorming bestaat in de snelle verlenging van het groeipunt; eerst was dit stomp-kegelvormig, doch nu verandert⁺ het in een verlengde kegel (zie afb. 40, 3 en 4). De groeitoppen, door L. afgebeeld in fig. 1 tot en met 4, verkeren nog geheel in het vegetatieve stadium, terwijl zijn fig. 7 een jonge aar weergeeft met de zg. dubbele ribbels, de paren van bladprimordia en aartjesprimordia dus. L. heeft de eerste stadia van het generatief worden van het vegetatiepunt gemist, doordat zijn, van het vrije veld⁺ afkomstige, materiaal reeds te ver ontwikkeld was. Men ziet die stadia goed⁺ op afb. 38, B en C en afb. 40, 1, 2 en 3. Fig. 8 van L. is moeilijk in te passen⁺ en lijkt het meest op afb. 38, E en F, en op afb. 40, 5 en 6, maar dan geheel⁺ terzijde gezien. In L.'s fig. 9 en 10 zijn stadia weergegeven waar, in de primordia⁺ der aartjes, ook die van kelk- en kroonkafjes gevormd zijn. Het is niet mogelijk in de door L.'s tekenaar aangegeven gebieden primordia aan te duiden, maar in ieder geval lijkt het wel zeker, dat de kelk- en kroonkafjes reeds in aanleg aanwzig waren. Vergelijk daartoe L.'s fig. 9 en 10 met afb. 38, H en J. [Ka. en Kl.]

+ afb. 39.

+ fig. XCI.

+ fig. XCII.

+ afb. 40.

+ afb. 38.

+ fig. LXXXVI-fig. LXXXIX.

+ afb. 38.

+ afb. 40.

+ fig. XCIII.

+ fig. XCIV.

+ fig. XCV.

152) Vernemen - waarnemen.

154) Distincter bekennen - duidelijker onderkennen.

95) Om dat - op dat.

155) Buijten gemeen - buitengewoon.

[p. 383]

several analyses of the Wheat-plants, and seen that they were all of the same structure⁵⁹⁾.

After a lapse of nine days I again examined these Wheat-plants, and could not, so to speak, notice any change in the Wheat-ear, except that the same had grown slightly higher above the root, and that the internodes which straw should have, could be recognized more distinctly.

I took some of these latter Wheat-plants with me, together with the roots, and the earth attached around the roots, and I put these in an earthenware pot containing wet sand; and I placed this pot in the open air, in order that they might there increase in size; and as the weather was extraordinarily cold, these plants grew only little,

59) Several modern researchers have studied the development of the wheat-ear.⁺ Ill. 39 from Percival, The wheat plant. p. 82. fig. 68. 1921, shows a longitudinal section of a wheat plant in a stage comparable to that of the plant⁺ L. procured from the field; see figs. 6 and 7. Bonnett, op. cit., Esau, Plant⁺ anatomy. pls. 81 and 82. 1953, and Barnard, Histogenesis of the inflorescence and flower of Triticum aestivum L. Austral.Journ.Bot. Vol. 3. p. 1. pl. 1. 1955, show practically corresponding figures, whereas Reinders in Koningsberger, Leerboek algemene plantkunde. 4th ed. Vol. 1. fig. 595. 1957, has used drawings⁺ after Barnard, see ill. 40. Bonnett stresses the two phases in the development of the shoot apex: 1. the vegetative stage, during which only leaf primordia⁺ are formed and also the tillering starts (see ill. 38, A and B, according to Bonnett); 2. the generative stage, characterised by the formation of double ridges of which the top one develops into a spikelet primordium (see ill. 40, 3 and 4). During this second stage several stem internodes lengthen, whereas the parts of the spikelets differentiate and increase in size. Barnard points out that the generative stage does not begin until the formation of five to seven leaves is visible and the shoot apex has just reached ground level or has come up to 1 cm. above ground. Morphologically, the first indication of the formation of the ear consists in a rapid lengthening of the shoot apex; at first this was⁺ bluntly cone-shaped, now, however, it changes into an elongated cone, (see ill. 40, 3 and 4). The apices depicted by L. in figs. 1 to 4 inclusive are still whole in the vegetative stage, whereas his fig. 7 shows a young ear with the so-called double ridges; therefore, the pairs of leaf primordia and earlet primordia. The first stages, during which the shoot apex becomes generative, have escaped L.'s notice because his material, taken from the open field, was⁺ already too far developed. These stages are clearly shown in ill. 38, B and C⁺ and ill. 40, 1, 2 and 3. It is difficult to fit L.'s fig. 8 which chiefly resembles⁺ ill. 38, E and F and ill. 40, 5 and 6, but strictly seen from aside. In L.'s figs.⁺ 9 and 10, stages are shown where in the primordia or the earlets also those of⁺ glumes and bracts are made. It is impossible to point out primordia in the areas indicated by L.'s draughtsman; but, at any rate, it seems certain that the glumes and bracts were already present in a primordial state. Compare L.'s figs. 9 and 10 with ill. 38 H and J. [Ka. and Kl.]

+ ill. 39.

+ fig. XCI.

+ fig. XCII.

+ ill. 40.

+ ill. 38.

+ fig. LXXXVI-fig. LXXXIX.

+ ill. 38.

+ ill. 40.

+ fig. XCIII.

+ fig. XCIV.

+ fig. XCV.

[p. 384]

weijnig in groote toe, soo dat eerst den 12^e Meij de Taruw-planten een hand breet hoger waren opgeschoten: als wanneer ik verscheijde Taruw-planten weder ontlede, en bevond, dat van eenige vande selvige het eerste lid dat het loof ofte gras heeft, alsoo hoog was op gewassen, dat¹⁵⁶⁾ al een duijmbreet hoogte vande wortel geplaast lag, ende dat een weijnig daar boven, weder andere leden die het gras of loof heeft, mede al gemaakt waren¹⁵⁷⁾.

Ik hebbe een vande Taruw-planten die ik oordeelde dat minst in wasdom (hoe wel het een Moeder-plant was¹⁴⁸⁾) ontleedt, ende de Taruw-air daar uijt genomen (welke Taruw-air ontrent een halve duijmbreet hoog vande wortel geplaast lag) ende die voor een vergroot-glas gestelt, ende den Teijkenaar in handen gegeven, welke hij⁺ na het leven heeft afgeteikent, als hier met fig: 8. FGHIK. werd aan gewesen: hier¹⁵⁸⁾ sien wij dat dese laaste al verre geavanceert is,⁺ bij de voorgaande fig: 7. ABCDE.

Vorders heb ik uijt de Taruw-planten uijt gesogt diegeene die ik (met het bloote oog te beschouwen) oordeelde dat meest in wasdom geavanceert waren. Deze heb ik mede ontleedt, ende gesien dat die Taruw-air ontrent een duijm breet hoog vande wortel af aan X. geplaast lag. Deselve heb ik mede voor het vergroot glas gestelt, ende den Teijkenaar geordonneert te teijkenen hetgeene hij quam⁺ te sien, als hier met fig: 9. LMNOP. werd aan gewesen.

Hier sien wij de groote toe neminge vande Taruw-air, die int loof of gras al gemaakt is, ja volmaakter als wij voor desen, met onse gedagten ons souden konnen ingebeeld hebben. Want ik stel vast¹⁴⁵⁾, dat ijder uijtstekende deel dat aan ijder sijde van LM. of OP. vertoont werd, die deelen of huijskens sijn, waar in de Taruw-granen al gefourmeert sijn, ende dat deselve niet anders en mancqueert, als dat die in groote moeten toe nemen.

Ist nu sulks dat inde koorn of Taruw-air fig: 9. al reede de Taruw-granen, of wel een gedeelte daar van gemaakt sijn, soo en¹⁵⁹⁾ hebben-wij geen redenen om te twijfelen, dat de begintsels van ijder

156) Dat - lees: dat het, nl. het loof.

157) Het gaat hier om het uitgroeien van de stengelleden, waardoor het stroo wordt gevormd. L. heeft, aangezien hij slechts tarweplanten tot een bepaalde leeftijd heeft onderzocht en wel in een stadium waarin de jonge aar nog slechts ‘twee duym hoog van de wortel geplaast lag’, het werkelijke doorschieten van de halm niet tot onderwerp van zijn studie gemaakt. De oudste planten die hij onder ogen heeft gehad, zullen waarschijnlijk wat ouder geweest zijn dan de plant waarvan Percival, l.c. fig. 69. 1921, een afbeelding in lengtedoorsnede⁺ geeft (zie afb. 41) en waarbij de verlenging van de onderste internodiën juist begonnen is. [Ka.]

+ afb. 41.

148) Dus de hoofdspruit, en niet de zijspruiten die door uitstoeling ontstaan. [S.]

+ fig. XCIII.

158) Interpunctie volgens A en B; in het handschrift staat voor ‘hier’ een punt.

+ fig. XCII.

+ fig. XCIV.

145) Vast stellen - met stelligheid beweren.

159) In A en B ontbreekt ‘en’.

[p. 385]

so that the Wheat-plants had not grown up higher by the width of a hand until the 12th of May; when I once again dissected several Wheat-plants, and I found that, in some of the same, the first internode of the foliage or grass had already grown up so high that it already lay the width of an inch above the root, and that, a little above that, other internodes of the grass or foliage, too, had already been made⁶⁰⁾.

I dissected one of the Wheat-plants, which I considered had grown least (although it was a Mother-plant⁵⁶⁾, and removed the Wheat-ear therefrom (which Wheat-ear was placed about half the width of an inch above the root) and I set it before a magnifying glass, and handed it to the Draughtsman, who drew it from the life,⁺ as shown here by fig: 8. FGHIK: we here see that the latter is already⁺ far advanced, as compared to the preceding fig: 7. ABCDE.

I further selected those of the Wheat-plants which (as seen with the naked eye) I considered to be the farthest advanced in growth. These I also dissected, and I saw that the Wheat-ear was placed about the width of an inch above the root, at X. I also placed these before the magnifying-glass, and ordered the Draughtsman to draw⁺ what he came to see, as shown here by fig: 9. LMNOP.

We here see the great increase in size of the Wheat-ear which is already made in the foliage or grass, nay, more perfect than we could previously have imagined in our thoughts. For I affirm that each protruding part shown on either side of IM. or OP. are those parts or husks, in which the Wheat-grains are already formed, and that nothing else is lacking in the same than that they have to increase in size.

Now if it be so that, in the corn or Wheat-ear fig: 9. the Wheat-grains, or, maybe, part thereof, are already made, then we have no reason to doubt that the beginnings of each Wheat-grain are made,

60) This deals with the growth of the internodes of which the straw is composed. As L. studied wheat-plants up to a certain age only, viz. in a stage in which the young ear was only ‘placed two inches above the root’ he did not study the actual elongation of the corn-stalk. Probably the oldest plants he set eye on were somewhat older than the plant depicted by Percival, op. cit.⁺ fig. 69. 1921, in longitudinal section (see ill. 41), showing the lengthening of the basal internodes which has only just begun. [Ka.]

+ ill. 41.

56) Therefore the main shoot and not the lateral shoots that result from tillering. [S.]

+ fig. XCIII.

+ fig. XCII.

+ fig. XCIV.

[p. 386]

⁺Taruw-graan, niet alleen in fig: 7. of 8. of ook in fig: 1. of 2. gemaakt⁺ sijn: Maar dat selfs in ijder volmaakt Taruw-graan, al in geschapen⁺ sijn, die begintsels van deelen, waar uijt niet alleen de koorn-air sal⁺ voortkomen, maar ook waar uijt ijder Taruwtge sal voortkomen. Dit dan soo sijnde, soo hebben wij niet meer te twijfelen, aan de volmaaktheijt van een Dierke (hoe kleijn dat het ook mag wesen) dat inde Mannelijke Zaaden der Dieren gevonden werd¹⁴⁶⁾.

Vijf dagen na de voorseijde tijd, sijnde den seventienden Meij heb ik weder van dat selfde land Taruw-planten gehaalt, en waar genomen, dat de Taruw-air als twee duijm hoog vande wortel geplaast lag, ik hebbe als doen weder een Taruw-air uijt de plant genomen, ende die mede na het leven laten afteijkenen als hier met⁺ fig: 10. QRSTV. werd aan gewesen.

Enigen tijd geleden heeft men mij getoont een kleijne kuijt van een kabbeljaauw, aan welkers menbrane was aan gewassen een kleijne Hom¹⁶⁰⁾. De Hom wert int Latijn genaamt Lactes, ende de kuijt Ova Piscium¹⁶¹⁾. Eenigen tijd daar na komt mij weder ter hand een kleijne kuijt van een kabbeljaauw, uijt welkers punctige deelen (alwaar de voedende Zaad-vaaten vande kuijt gevonden werden) sag ik ook te gelijk de voedende Zaad-vaaten, waar uijt de Hom gemaakt werd, en sijn voetsel tot groot werdinge ontfangt¹⁶²⁾.

⁺Alsoo mij dit seltsaam¹⁶³⁾ voor quam heb ik de kuijt greijnen¹²⁸⁾, die meer als gemeen kleijn waren, door het microscope geexamineert, dog daarinne niet noterens waardig gevonden.

Wanneer ik tot het observeren vande Hom quam, vond ik die meerder volwassen, als de kuijt: maar ik konde egter⁵⁸⁾ geen leven aan die deelen, die ik oordeelde dat Dierkens¹⁶⁴⁾ waren bekennen, nog ook datse een staart hadden. De reden hier van beelde ik mij in, dat was, om dat soo lang de Dierkens niet volkome haar met voort te swemmen konnen verplaatsen, soo lang ook haar staart in geschikte ordre om haar lijf leijt¹⁶⁵⁾, ende dat om die oorsaak ijder dierke een volkome rond lighaam verbeeld¹⁶⁶⁾.

+ fig. XCII.

+ fig. XCIII.

+ fig. LXXXVI.

+ fig. LXXXVII.

146) Hier brengt L., zoals herhaaldelijk in vroegere Brieven het geval is, zijn idee van preformatie en zijn animalculistische opvatting naar voren. [Swt.]

+ fig. XCV.

160) Dit verschijnsel komt zo nu en dan voor, zowel bij de kabeljauw als bij andere vissen. [Kor.]

161) Deze zin is in het hs. een voetnoot; in A en B is hij in de tekst opgenomen; hij ontbreekt in de Latijnse vertalingen.

162) Waarschijnlijk bedoelt L. hiermede de bloedvaten. [Slij.]

+ Hermafroditisme bij kabeljauw.

163) Seltsaam - vreemd, wonderlijk.

128) Graan - korrel; ook ‘greijn’.

58) Egter - doch.

164) Dierkens - spermatozoïden.

165) Men leze: zolang ligt ook de staart netjes om het lichaam geslagen.

166) Een rond lighaam verbeelden - er als een rond lichaam uitzien.
In A en B: ‘lighaamtje’.
L. heeft waarschijnlijk de voorstadia van de spermien gezien en verondersteld dat de staart eromheen gewikkeld lag. [Slij.]

[p. 387]

⁺not only in fig: 7. or 8. or also in fig: 1. or 2.; But that, even in every⁺ perfect Wheat-grain, there are already created those beginnings of⁺ parts from which not only the corn-ear will come forth, but also⁺ each little grain of Wheat. And this being so, we must no longer doubt the perfection of a Little Animal (however tiny it may be) that is found in the Male Seeds of Animals⁵⁵⁾.

Five days after the aforesaid time, being the seventeenth of May, I once again fetched Wheat-plants from that same piece of land, and I perceived that the Wheat-ear was already placed two inches above the root, I then took once more a Wheat-ear from the plant⁺ and had it drawn from the life as is shown here by fig: 10. QRSTV.

Some time ago I was shown a small cod's roe, on whose membrane there had grown a small soft Roe⁶¹⁾. The Soft Roe is called in Latin Lactes, and the hard roe, Ova Piscium⁶²⁾. Some time later I was once again handed a small cod's roe, in whose pointed parts (where the nutrient Seed-vessels of the hard roe are found) I saw at the same time the nutrient Seed-vessels from which the Soft Roe is made and receives the nourishment for its growth⁶³⁾.

⁺Scince this seemed strange to me, I examined the grains of the hard roe, which were extraordinarily small, through the microscope, but I found nothing in them that was worth noting.

When I came to examine the Soft Roe I found it to be more fully grown than the hard roe; but I could not see any sign of life in those parts which I considered were Little Animals⁶⁴⁾, nor that they had a tail. The reason for this I imagined to be that, so long as the Little Animals cannot displace themselves perfectly by swimming about, so long does their tail remain neatly arranged around their body, and that, for this reason, each little animal presents a perfectly spherical body⁶⁵⁾.

+ fig. XCII.

+ fig. XCIII.

+ fig. LXXXVI.

+ fig. LXXXVII.

55) L. here represents his ideas on preformation and his animalculistic point of view as he has repeatedly done in his former Letters. [Swt.]

+ fig. XCV.

61) This phenomenon occasionally occurs in cods as well as in other fish. [Kor.]

62) In the ms. this sentence is a footnote; in A and B it has been included in the text; it does not occur in the Latin translations.

63) Probably L. means bloodvessels. [Slij].

+ Hermaphrodism in the cod.

64) Little Animals - spermatozoa.

65) L. probably saw the prephases of the sperm and assumed that the tail lay curled around them. [Slij].

[p. 388]

En al hoe wel dese Vis met een volkome kuijt en Hom versien was, soo soude egter voor dat jaar, die kabbeljaauw, alleen tot de voortteelinge onbequaam sijn geweest, omme redenen dat de Hom en kuijt, niet op een ende deselve tijd bequaam soude geweest hebben tot de voortteelinge. Daar nogtans¹⁶⁷⁾ die Vis eerst voor Manneke soude hebben konnen verstrekken, om dat de Hom eerst tot de voortteelinge bequaam soude geworden hebben: ende daar na voor het Wijfken souden konnen gespeelt hebben.

Hoogh Edele Heeren, ik hebbe voor desen¹⁶⁸⁾ gesprooken vande menigvuldige levende Dierkens die uijt de Hom van een kabbeljaauw voortkomen, ende daar benevens het getal begroot, waar over ik niet alleen veel tegensprekers¹⁶⁹⁾ lijde; maar daar sijnder die sig soo verre uijten, dat ik ontrent die, en diergelijke saaken de Werelt onwaarheden verhaal.

⁺Dierhalven moet ik seggen dat ik doorgaans¹⁷⁰⁾ niet het meerder, maar altijts het minder getal sal seggen.

Ik hebbe dan alleen maar bij gissing gestelt dat een gemene Hom vijftien cubicq duijmen groot was, dog ik beelde mij in die veel deelen grooter te sijn. En omme mijn selven en anderen te voldoen, heb ik de Hom van een kabeljaauw die van een gemene groote was, gewogen, ende uijt die swaarte de Hom groot bevonden vijfenveertig cubicq duijmen.

Dese Hom en was op verre na niet tot sijn volkome groote gekomen, want die was nog vast geslooten¹⁷¹⁾, sonder datter levende of bewegende Dieren (soo veel het gesigt toe liet) in waren te bespeuren.

167) Daar nogtans - hoewel toen.

168) Zie Brief 43[28], van 25 april 1679, Alle de Brieven. Dl. III. blz. 24-34. L. zegt daar dat ‘ijder sant groote materie hom meerder dan 10000 levende dieren voortbracht’. Hij schat de hom op ‘15 cubicq duimen’ en berekent dan dat zich in die hom bevinden 150 000 000 000 dierkens.

169) In B: ‘tegensprekens lijde’ (= tegenspraak ondervinden), hetgeen op zichzelf beschouwd grammaticaal juist is. L. vervolgt echter de zin met verwijzing met er (‘daar sijnder’) naar tegensprekers, zoals in het handschrift en A staat. [Dam.]

+ Aantal spermatozoiden in de hom van een kabeljauw.

170) Doorgaans - altijd.

171) L. bedoelt hiermede wel dat de hom nog stevig was, dus nog niet paairijp. [Kor.]

[p. 389]

And although this Fish was provided with a perfect hard and Soft Roe, this cod would by itself have been incapable of reproduction that year, for this reason, that both the Soft Roe and the hard roe would not have been capable of reproduction at one and the same time. Nevertheless, that Fish might first have served as a Male, because the Soft Roe would have been the first to become capable of reproduction: and afterwards it might have played the Female.

Very Noble Sirs: I have spoken heretofore⁶⁶⁾ of the manifold living little Animals that come out of the cod's Soft Roe, and in addition estimated their number, about which I not only suffer a great deal of contradiction; but there are those who express theirselves so far as to say that I tell the World untruths about these and similar matters.

⁺For this reason I must state that I will invariably give not the higher, but always the lower figure.

It is only by guesswork that I put the size of an ordinary Soft Roe at fifteen cubic inches, but I imagined it to be many parts larger. And in order to satisfy myself and others in this point, I have weighed the Soft Roe of a medium-sized cod, and found, from that weight, the size of the Soft Roe to be five-and-forty cubic inches.

This Soft Roe had not yet come to its ultimate size by a long way; for it was still firmly closed⁶⁷⁾, while no living or moving Animals (as far as my vision permitted) could be perceived in it.

66) See Letter 43[28], of 25th April, 1679, The Collected Letters. Vol. III. pp. 25-35. L. says there that ‘every sand-grain of matter in the soft roe produced over 10000 living animals’. He estimates the soft roe to be ‘15 cubic inches’ and then figures out that the soft roe contains 150,000,000,000 little animals.

+ Number of spermatozoa in a cod's soft roe.

67) L. probably means that the soft roe was still hard and therefore not yet ready for mating. [Kor.]

[p. 390]

En alsoo ik verstaan¹⁷²⁾ hebbe dat men dese voor verhaalde metinge voor mij onmogelijk stelt, ende dierhalven mijne calculatie ontrent de levende Dieren inde Hom van een kabbeljaauw niet aan genomen werd, soo heb ik voor genomen aan te wijsen hoe ik seer na¹⁷³⁾ de groote van een Hom van een kabbeljaauw kan weten.

Wij sien daaglijks dat alle Visschen, seer na soo swaar¹⁷⁴⁾ sijn als het water is, want soo¹⁷⁵⁾ sij ligter waren, sij souden (int water leggende) boven de superfitie van het water uijtsteken: en soo sij swaarder waren dan het water is, sij souden schielijk na de gront van het water sinken.

Nu ist dat meest alle Visschen als die eerst¹⁷⁶⁾ gedoot sijn, of stukken vande selve, langsaam na de gront van het water sinken, en bij gevolg dan, is het verschil der swaarheijt vande Vis, en wel voornamentlijk van Hom, en het water gans weijnig. Dit soo sijnde, soo weeg ik de Hom, soo als die uijt de kabbeljaauw genomen is, in een schaal, en ik bevinde die swaar te wegen, een ende een half pont, uijt¹⁷⁷⁾ welk gewigt ik vast stelle¹³²⁾ dat soo danigen Hom (seer na) 39 57/65 cubicq duijmen groot is, om redenen dat wij weten dat een cubicq voet vers¹⁷⁸⁾ water weegt 65. Pont¹⁷⁹⁾, soo danigen voet is in ons land verdeelt in twaelf duijmen, en bij gevolg dan is den inhout van een cubicq voet 1728. duijmen. Waar uijt dan volgen moet, dat 1½ pont swaarte Hom, of water 39 57/65. cubicq duijmen groot is.

172) Verstaan - gehoord, vernomen.

173) Seer na - vrij nauwkeurig.

174) Seer na soo swaar - vrijwel even zwaar (nl. van hetzelfde soortelijk gewicht).

175) In het handschrift staat abusievelijk twee maal ‘soo’.

176) Eerst - pas.

177) Uijt - op grond van.

132) Wat L. hier heeft waargenomen is het coleoptiel, een bladachtig, bijna geheel gesloten orgaan, dat men wel opvat als de bladschede van het onvolkomen eerste blad van de jonge plant. Het coleoptiel wordt bij de voortgaande kieming geheel gespleten door het, door de kleine opening aan de top ervan naar buiten komende, volgende, nu volledige en groene, blad met de rest van het groeipunt. Zoals L. zelf opmerkt, heeft hij dit coleoptiel per ongeluk in tweeën gespleten. [Ka. en Kl.]

178) Vers water - zoet water.

179) Een Delfts pond kwam overeen met ruim 475 gram; anderhalf pond komt dus overeen met ruim 700 gram. Zie Alle de Brieven. Dl. I. blz. 384.

[p. 391]

And as it came to my notice that these aforesaid measurements were being considered impossible to me, and that, therefore, my calculation anent the living Animals in the Soft Roe of the cod was not being accepted, I decided to show the way in which I am able fairly accurately to know the size of a cod's Soft Roe.

It is a matter of daily observation that all Fishes are approximately the same weight⁶⁸⁾ as the water, for if they were lighter, they would (lying in the water) protrude above the surface of the water; and if they were heavier than the water, they would quickly sink to the bottom of the water.

Now it is a fact that almost all Fishes, when they have only just been killed, or pieces of the same, sink slowly to the bottom of the water, and as a result, then, the difference between the weight of the Fish, and especially of the Soft Roe, and the water is quite small. This being so, I weigh the Soft Roe, just as it has been taken out of the cod, on the scales, and I find it to weigh one and a half pound, from which weight I conclude that the size of such a Soft Roe is (very close to) 39 s57/65 cubic inches; for this reason, that we know that a cubic foot of fresh water weighs 65 pounds⁶⁹⁾; in our country such a foot is divided into twelve inches, and as a result, then, the content of a cubic foot is 1728. inches. From which it must follow that a Soft Roe, or water, weighing 1½ pound, will have a size of 39 57/65 cubic inches.

68) Approximately the same weight - almost just as heavy (viz. of the same specific gravity).

69) A Delft pound broadly corresponded to 475 grams; one and a half, therefore, corresponds to roughly 700 grams. See The Collected Letters. Vol. I. p. 385.

[p. 392]

11	cub:	duij:	11^180)
65-----	1728-----15
	15.
	-----
	8640.
	1728
	-----	1̷(5
	25920	6̷0̷
		7̷4̷(7 { {
		2̷5̷9̷2̷{ 0 { 3957/65
		6̷5̷5̷{ {
		6̷

Hier uijt blijkt nu dat wanneer ik de Hom van een Cabbeljaauw maar bij¹⁸¹⁾ gissing soo kleijn neem (daar¹⁸²⁾ die drie en vier maal grooter bevonden werd) dat ik niet het meerder maar het minder getal voort brenge¹⁸³⁾, en dit soo sijnde, soo soude ik met goet fondament konnen seggen, dat het getal vande levende Dieren, die uijt een¹⁸⁴⁾ Hom van een kabbeljaauw voort komen, niet tien maal soo veel, maar meer dan dertig maal meerder is, alsser Menschen op den Aadbodem (!) leven¹⁸⁵⁾.

Afbreekende blijve¹⁸⁶⁾ na presentatie van mijn geringen dienst

Hoogh Edele Heeren.

Hare Hoogh Edelen alderonderdanigste Dienaar

Antoni van Leeuwenhoek.

180) In het handschrift staat hier het oude ponds-teken; in A en B is het woord ‘pond’ voluit geschreven. Voorts staat achter de getallen 15 (tweemaal), 25920 en 0 in het handschrift een accent-tekentje, dat in A en B ontbreekt. Voor deze methode van deling zie het artikel van Dijksterhuis, Wiskunde in Leeuwenhoeck's brieven in Alle de Brieven, Dl. III. blz. 442 e.v.

181) In A en B: ‘door’.

182) Daar - terwijl, hoewel.

183) Voort brenge - naar voren breng.

184) A en B hebben: ‘de’.

185) Het aantal spermatozoïden wordt door L. hier niet gegeven (zie aant. 168). Bij andere vissoorten is gevonden dat 1mm³ sperma ongeveer 9 miljoen spermatozoïden kan bevatten. Bij een raming van 400 miljoen bewoners op aarde in die tijd, lijkt L.'s schatting van het aantal spermatozoïden dus nog zeer bescheiden. [Ker.]

186) Blijve - oude vorm van 1e persoon: ik blijf.

[p. 393]

ll	cub. inch:	ll^70)
65 -----	1728 -----	15
	15.
	-----
	8640.
	1728
	-----
	25920
		1̷(5
		6̷0̷
		7̷4̷(7{0{39 57/65
		2̷5̷9̷2̷{0{39 57/65
		6̷5̷5̷{0{39 57/65
		6̷

Now it is clear from this that, by taking the Soft Roe of a Cod to be so small, merely by guess-work (although it was found to be three or four times as large), I am not proposing the higher, but the lower figure; and this being so, I might say on good grounds that the number of living Animals that are produced by the Soft Roe of a cod, is not ten times, but more than thirty times larger, than that of Human Beings living on the face of the Earth⁷¹⁾.

I will break off here, and remain, after presenting my modest services

Very Noble Sirs.

Your Honours' most humble Servant

Antoni van Leeuwenhoek.

70) The ms. uses the old pound mark; in A and B the word ‘pound’ has been spelt out. In the ms., moreover, an accent has been placed after the numbers 15 (twice), 25920 and 0, which has been left out in A and B. Further details regarding this method of division may be found in Dijksterhuis, Mathematics in Leeuwenhoeck's letters. The Collected Letters. Vol. III. p. 443 et seq.

71) L. does not mention the total amount of spermatozoa here (see note 66). It was found in other fish that 1 mm³ of sperm can contain approx. 9 million spermatozoa. Assuming that at that time, 400 million people inhabited the earth, L.'s estimate of the amount of spermatozoa appears to be a very moderate one. [Kor.]

+ afb. 32.

+ afb. 33.

+ ill. 32.

+ ill. 33.

+ fig. LXXVIII.

+ fig. LXXVII.

+ fig. LXXX.

+ afb. 33.

+ fig. LXXVIII.

+ fig. LXXVII.

+ fig. LXXX.

+ ill. 33.

+ afb. 32.

+ ill. 32.

+ afb. 33.

+ ill. 33.

+ afb. 32.

+ ill. 32.

+ afb. 34.

+ ill. 34.

+ afb. 35.

+ afb. 36.

+ ill. 35.

+ ill. 36.

+ fig. LXXXV.

+ afb. 37.

+ afb. 38.

+ ill. 37.

+ ill. 38.

+ afb. 39.

+ fig. XCI.

+ fig. XCII.

+ afb. 40.

+ afb. 38.

+ fig. LXXXVI-fig. LXXXIX.

+ afb. 38.

+ afb. 40.

+ fig. XCIII.

+ fig. XCIV.

+ fig. XCV.

+ ill. 39.

+ fig. XCI.

+ fig. XCII.

+ ill. 40.

+ ill. 38.

+ fig. LXXXVI-fig. LXXXIX.

+ ill. 38.

+ ill. 40.

+ fig. XCIII.

+ fig. XCIV.

+ fig. XCV.

+ afb. 41.

+ ill. 41.