Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 12

[p. 271]

5169. 1641 mei 4. Aan [A. Oxenstierna.]¹

Excellentissime domine,

Rex se itineri alicui parat; quorsum, nescitur. Habebit autem penes se exercitum quendam ad usus subitos.

Duae nunc res in sermone sunt: Sedanensis et de induciis Belgicis. Inter Sedanenses milites et regios quaedam intercesserunt non amica. Nam et triginta ferme regii milites, qui Rimeliaci erant non procul a Mousono, a Sedanensibus exarmati sunt et inter regios Donc[her]iaci praesidiarios ac Sedanenses pugna quaedam facta est, dum hi pecudes quasdam a Lucemburgico venientes deducere Sedanum volunt, illi autem idem prohibere; in qua Sedanensium unus interiit, regiorum tres vulnera accepere. Qui haec dissidia, non dubium quin Hispanis profutura, sublata vellent, proponunt ut comes Suessionensis Romam eat ac sic ducem Bulionium sui hospitii invidia liberet. Sed metuendum est, ne nimium iam illigati sint principes isti Hispanicae aut caesarianae parti. Beckius² certe, Lucemburgi praefectus, cum bonis copiis circa Sedanum est. De induciis Belgicis coepit hic loqui pontificis nuntius.³ Sed non puto Galliam regentium animos eo ferri. Magis existimem initium eius rei ortum a cardinali Hispano, ut plebs Belgica ea spe lactetur.

Rex edicto⁴ sumtus mensarum militarium accidit. Restituit curiam subsidiorum Rhotomagi, ut antehac parlamentum.

Quod rex Daniae in vectigalis negotio vela contrahit, id partim evenire arbitror metu federis Suedorum cum Batavis,⁵ partim quod ex Hispania obtinere non potest quae speraverat ob res ibi turbatas.

Deus etc.

Lutetiae, XXVI [sic] Aprilis/IV Maii MDCXLI.

Wilstadium hosti deditum est. Gillo Hasius⁶ habens mille pedites, equites sexcentos nunc arcem obsidet Malburgum. Elector Trevirensis⁷ in dignitatem ac ius sententiae dicendae restitui dicitur.

Audimus exercitum regis in Catalania circum Leridam esse, sexdecies mille peditum, e-

1 Copie Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 20; copie Leipzig, UB, ms. 2633, f. 62. Gedrukt Epist. ad domum Sueciae, p. 47 no. 4. De brief is niet opgenomen onder Grotius' brieven aan Axel Oxenstierna in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, terwijl hij in de editie der Epist. ad domum Sueciae is uitgegeven als geadresseerd aan Johan Axelsson Oxenstierna. Hoewel de aanhef van de brief (‘Excellentissime domine’) afwijkt van de gebruikelijke formule in de brieven aan Axel Oxenstierna, worden Grotius' brieven aan Johan Oxenstierna tot in 1644 met slechts ‘Illustrissime domine’ ingeleid, zodat deze laatste hoogst waarschijnlijk niet de geadresseerde zal zijn. Zowel de slotformule van deze brief (‘Deus etc.’) als de opbouw en de stijl vertonen daarentegen veel overeenkomst met die van Grotius' brieven aan Axel Oxenstierna van 1641. Op 4 mei 1641 is voorts geen andere brief van Grotius aan de rijkskanselier bekend. Om die redenen is de brief hier opgenomen onder Grotius' correspondentie met Axel Oxenstierna.

2 Johann von Beck (no. 5140 n. 19).

3 Ranuccio Scotti (no. 5020 n. 4); zie ook no. 5135 n. 17.

4 ‘Règlement fait par sa Majesté pour les tables des généraux et principaux officiers de ses armées’ dd. 23 april 1641; vgl. A. Aubéry (ed.), Mémoires pour l'histoire du cardinal duc de Richelieu (Paris 1660), II, p. 666.

5 Het verdrag tussen Zweden en de Republiek was op 11 september 1640 te Stockholm gesloten.

6 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst (no. 5041 n. 20), belegerde Mahlberg nabij de Rijn in Baden.

7 Philipp Christoph von Sötern.

[p. 272]

quitum ter mille, turbatam ab eis et fugatam partem aliquam castrorum marchionis Velesii.⁸ Marescallus Breszaeus⁹ eo it, ut solenne fidei iuramentum a Catalanis nomine regio accipiat. Mare servat archiepiscopus Burdegalensis¹⁰ cum galeonibus XXIV, galeris undecim cepitque tres naves farina onustas venientes a Maiorica.

In Italia Eporediam¹¹ cepere Galli. Fontanus Marolius¹² hinc legatus it Romam.

Dux Lotharingus¹³ apud suum est exercitum. Rex possessionem cepit trium oppidorum, quae dux ei vendidit. Sedani praesidium est militum mille. Bruxellis dicitur exspectari dux Bulionius. Mileraius et Guichius¹⁴ ad Ambianum sunt parati producere militem medio hoc mense. Retelae est exercitus Castilionaei.¹⁵ Dicuntur Hispani, qui in Belgica sunt, opponere Gallis Beckium, Batavis comitem Fontanum,¹⁶ Cantelmo¹⁷ servaturo finem Lucemburgicum.

8 Pedro Fajardo Zúñiga y Requesens, markies van los Vélez, opperbevelhebber van het Spaanse leger tegen de Catalanen (no. 5007 n. 9).

9 Urbain de Maillé, markies van Brezé, maarschalk van Frankrijk, tussen oktober 1641 en mei 1642 onderkoning van Catalonië (no. 5142 n. 16).

10 Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux (no. 5121 n. 27).

11 Ivrea in Piemonte. Het bericht was onjuist; zie infra no. 5178.

12 François Du Val, markies van Fontenay, genaamd Fontenay-Mareuil (no. 5119 n. 34).

13 Karel IV, hertog van Lotharingen, had, tezamen met François de l'Hospital, sieur du Hallier, het commando gekregen over een leger ten noorden van Metz.

14 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye (no. 5101 n. 7), en Antoine III de Gramont, graaf van Guiche (no. 4996 n. 16).

15 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon (no. 5119 n. 3).

16 Paul-Bernard, graaf van Fontaine (± 1576-1643); vgl. BNB VII, kol. 188-191. Zie voor de benoeming van de Spaanse bevelhebbers in de campagne van 1641 Cuvelier-Lefèvre, Aff. des Pays-Bas III, p. 424 no. 1279 dd. 28 april.

17 Andrea Cantelmo (1598-1645); vgl. DBI XVIII, p. 257vv.

Boven aan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Res Sedanenses. Induciarum Belgicarum consilium. Catalauni a Gallis in fidem recipiendi.