Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

[p. 439]

4771. 1640 augustus 6. Van Willem de Groot¹.

Frater optime,

Proxima vice per absentiam meam scribere non potui; interea et tuae XXVIII Iulii scriptae² ad manus meas pervenere refertae bonis de obsidione Taurinensi et Atrebatensi nuntiis, pro quibus gratias tibi ago ingentes.

Ego, etsi me ea cura absolvis, hoc solum reponam principem³ jam trinis castris obsidere Geldriam, in qua creduntur inclusa VI millia hostium. Ordines Faederati sperantes se rem gratam facturos principi legationem ad Frisios et Groninganos⁴ misere rogantes, ut unius spiritu totum faederatorum corpus regi patiantur, sed dum in itinere sunt legati, Frisii die Veneris proximo comitem Guilielmum⁵, defuncti Henrici fratrem, in gubernatorem elegere neque dubitatur, quin Groningani accessuri sint; Trentenses per nobilem hominem Echtenum⁶ eam praefecturam principi offerri curavere, quam forte in se suscipere nolet.

Praeterita septimana fui Lugduni, ubi e Mairio⁷ intellexi parari a se novam editionem Notarum ad commentarium de Veritate religionis christianae⁸ minore forma, qua ante librum excuderat, cujus exemplaria plus mille sibi superesse asseverabat, quae jam cum auctuario venditurus esset.

De Lucano⁹ aurem velli, sed is aliis operibus occupatus rem protrahit neque alius facile reperiri potest, qui aut Lucanum cum notis, aut notas solas sine Lucano velit edere.

Fuit hic per aliquot dies D. Vossius¹⁰, qui et heri cum tua uxore¹¹, senatore Reygersbergio et Doubletio¹² aliisque amicis mecum pransus est. Ei dedi e tribus posterioribus tuis litteris¹³ excerpta, ut addi Annotatis quae jusseras curet; interea negat alias notas, correctiones aut addenda ad se pervenisse quam paucula illa, quae istis litteris continebantur. Narravit mihi junior Vossius¹⁴ Blavios¹⁵ jam incepisse editionem Annotatorum et tribus, forte et quinque praelis¹⁶ opus illud ursuros. Relectioni typographicae praeerit Corcellius¹⁷, sed nescio an ille satis omnium earum, quae illic occurrunt, linguarum sit gnarus.

1 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 24. Antw. op nos. 4743 en 4757; beantw. d. no. 4787.

2 No. 4757.

3 Frederik Hendrik was op 30 juli voor Geldern aangekomen.

4 Gerhardt van Arnhem en Johan van Reede, heer van Renswoude; vgl. Poelhekke, Fr. Hendr., p. 512vv.

5 Willem Frederik (1613-1664), graaf van Nassau-Dietz, volgde in 1640 zijn broer Hendrik Casimir I op als stadhouder van Friesland. Frederik Hendrik wist zich het stadhouderschap in Groningen en Drenthe te verwerven; vgl. Poelhekke, ibid.

6 Roelof van Echten.

7 De Leidse uitgever Jean le Maire.

8 Bedoeld is de bij Ter Meulen-Diermanse onder nos. 952 en 953 vermelde editie, waarvan het ‘Typographus lectori’ op 13 Kal. Decemb. MDCXL (19 november 1640) gedateerd is. Het formaat in 12^o (12.5 × 7) is kleiner dat dat van de editie-1639 (in 8^o - 13.5 × 8.5 -), Ter Meulen-Diermanse no. 949.

9 Zie voor de volledige titel no. 4552, n. 19.

10 Grotius' vriend Gerardus Johannes Vossius, hoogleraar te Amsterdam.

11 Maria van Reigersberch vertoefde in het vaderland.

12 Grotius' zwager Nicolaes van Reigersberch en Mr. George Rataller Doubleth, beiden raadsheer in de Hoge Raad.

13 Nos. 4737, 4743 en 4757; Grotius had daarin verzocht enige wijzigingen aan te brengen in de tekst van zijn Annotationes in libros Evangeliorvm (Ter Meulen-Diermanse no. 1135) en van zijn uitgave Evripidis tragoedia Phoenissae (Ter Meulen-Diermanse no. 496).

14 Matthaeus of Isaac Vossius.

15 De Amsterdamse drukkers-uitgevers dr. Johan en Cornelis Blaeu.

16 In het hs. door Grotius onderstreept met in margine: ‘unde’.

17 Etienne de Courcelles, remonstrants theoloog.

[p. 440]

De conditionibus, quas typographus ferre debeat, cum D. Vossio egi; putat ille supra quinquaginta aut forte sexaginta exemplaria incompacta nihil extundi posse; ego si per has ferias Amstelodamum, ut spero, ivero, rem tibi qua potero confectam reddam.

Quod multi spargunt Salmasium¹⁸ contra libellum de Antichristo¹⁹ scribere, id vero a malevolis confictum Vossius asserit, cum ille tantum sua de primatu Papae²⁰ sit editurus, ut ante decem annos scripta sunt. Interea judicat Vossius scriptum illud tuis Annotatis accenseri sub tuo nomine non debere, nisi prius prodierint quae Molinaeus²¹ et Marezius²² super ea re scripturi sunt.

Heinsius²³ pro tuo libro de Veritate religionis christianae gratias tibi magnas habet, ipse vicissim in suis poematis, quae nunc iterum recuduntur²⁴, aliquot inseruit epigrammata in liberationem tuam scripta²⁵.

Paucissima hic extant exemplaria tui libri de Veritate nescio quo fato nostro, sed ei malo facile medebitur Mairius eo, quo dixi, modo.

Quid uxor tua de rebus nostris, quid de filio²⁶ constitutura sit, necdum intellexi, sed brevi intellecturum me spero.

Agam cum primoribus ex Societate Indica de eo, quod nuper super controversia cum Dieppensibus monuisti²⁷; sed ii boni viri nimis attenti ad rem sunt, quam ut facile per transactionem pecunias profundant.

Ordines Hollandiae nudiustertius conventum dissolvere, redituri ad XXVIII hujus mensis, qui iterum duos milliones faenori sumturi creduntur.

Vale, frater optime, et quam diutissime salve.

Tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

18 Claude de Saumaise - Salmasius -, klassiek filoloog, hoogleraar te Leiden.

19 Commentatio...de Antichristo...; zie voor de volledige titel no. 4684, n. 4.

20 Cl. Salmasii Librorum de Primatu Papæ pars prima. cvm apparatu. Accessere de eodem Primatu Nili & Barlaami Tractatus. Lvgd. Batavor. Ex Officinâ Elzevirorum. Anno MDCXLV. Al eerder, in 1608, had Salmasius een tekstuitgave bezorgd: Nili Archiepiscopi Thessalonicensis de Primatv Papæ Romani Lib. duo. Item Barlaam Monachi. cum interprete vtriusq; Latino. Cl. Salmasii opera & studio. Cum eiusdem in vtrumq; Notis. Hanoviæ Typis Wechelianis, apud Claudium Marnium & heredes Ioannis Aubrii. MDCIIX.

21 Pierre Du Moulin. Hij schreef tegen Grotius' Commentatio...de Antichristo onder pseudoniem: Hippolyti Frontonis Caracottæ Strigil adversvs commentationem Authoris Anonymi ad loca quædam Novi Testamenti quæ de Antichristo agunt, aut agere putantur. Amstelodami. Apud Ioannem Ianssonivm M.D.C.XXXX.

22 Samuel Desmarets - Maresius -, predikant in de Waalse kerk en hoogleraar aan de Illustre school te 's-Hertogenbosch publiceerde in september 1640 Dissertatio de Antichristo, Quâ expenditvr et refvtatvr nupera Commentatio ad illustriora eâ de re Novi Testamenti Loca, II. V. Hvgonis Grotii credita; Simulque Ecclesiarum Reformatarum sententia de Antichristo Romano defenditur & confirmatur; Authore Samuele Maresio,...Amstelrodami apud Ioannem Ianssonivm An. Dom. M.D.CXXXX; zie Ter Meulen-Diermanse nos. 1100 rem. 5 en 1128 rem. 2.

23 Daniel Heinsius, hoogleraar te Leiden. Grotius had hem via W. de Groot een exemplaar van de laatste uitgave van De veritate (Ter Meulen-Diermanse no. 950) doen toekomen; vgl. no. 4544 van 5 [maart] 1640.

24 Danielis Heinsii Poemata Avctiora. Editore Nicolao Heinsio, Dan. Fil. Lvgdvni Batavor. Apud Francis. Hegerum A.^o MDCXL.

25 ‘De Hugone Grotio, ab vxore carceri, in quo ad vitam damnatus erat, erepto.’ (‘Conjugis auspicio...’); op. cit., p. 291.

26 Zie voor de moeilijkheden met Pieter de Groot nos. 4709, 4726 en 4747.

27 No. 4743; zie aldaar.

Hagae, VI Augusti 1640.

Boven aan de brief schreef Grotius: Rec. 15 Aug.