Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1277. 1628 juni 23. Aan J. Wtenbogaert².

Mijnheer,

Gisteren, zijnde den XXI^en Junij (!), heb ick de uwen van den 5 en 28 April ontfangen, meene dit retardement sal veroorsaeckt zijn door het ophouden van de schepen.

Danck uE. van de tractaten, waervan ick het eene van de . g .. gezyen had, mij door een goed vrund getoont zijnde. Het ander op de laetste behaeght mij wel, ende dunckt mij, dat eenige gevaerlijcke clippen wel worden voorbij geseylt. Uyt Sweeden - om de principale poincten van de uwen te beantwoorden - heb ick nooyt brieven gehadt, noch van Narsio³ noch van anderen. Soude nyet gelaten hebben dye te beantwoorden. Charles le Grand⁴ is bij den coning van Polen⁵. Dat uE. verhaelt van Nimmegen is wat.

Onse extraordinarisse ambassadeurs⁶ hebben wel eerlijcke audientie gehadt, maer vorderen niet, noch in publycke noch in particuliere saecken. 't Schijnt zij niet en willen beloven eenigen secours aen Vrancrijck tegen yder, voor ende al eer de paix met Engelant sal zijn gemaeckt, dan willen zij haer wel obligeren tot defensie van Vrancrijck soo wel als van Engeland. Off dat hyer soo sal aengenomen worden sal de tijdt leren.

Ick meene, dat mons^r. de Baugy⁷, die aen monsieur d'Espesse succedeert, zijne voetstappen sal volgen.

Neeff Vosbergen⁸ heeft zijne excuse doen doen van dat hij mij niet en besoeckt om offensie te mijden; sijn soon⁹ comt dickmael. Mijne huysvrouw heeft hem in 't eerste eens wesen besoecken.

De conferentie tusschen Maistresat¹⁰ ende Tilenus¹¹ blijft achter. Ick meen het lagh op een attrappe. Du Haly¹², een van de ministers, die bij Plessis¹³ wel-

2 Hs. Bibl. Gem. Rotterdam, coll. Rem. Kerk, cat. v. hss. n^o. 1223. Eigenh. oorspr. Antw. op n^o. 1246; beantw. d. n^o. 1294. Gedrukt Rogge, Br. Wtenb. III; 2, p. 106.

3 Zie n^o. 1063, p. 34 n. 1.

4 Zie n^o. 1177, p. 175 n. 5.

5 Sigismund III.

6 Fr. van Aerssen en Caspar van Vosbergen.

7 Nic. de Baugy, die Charles d'Espesse als gezant van Frankrijk in Den Haag opvolgde.

8 Caspar van Vosbergen.

9 Zie n^o. 1242 p. 269 n. 7.

10 Jean Mestrezat; zie n^o. 1246, p. 278 n. 2.

11 Daniel Tilenus; zie n^o. 1063, p. 34 n. 5.

12 D'Alie, predikant van Charenton; zie n^o. 1249 in margine.

13 Waarschijnlijk is Philippe de Mornay, seigneur Du Plessis-Marly, bedoeld; zie n^o. 1110, p. 87 n. 1.

[p. 331]

eer heeft gewoont, wordt zeer moderaet gehouden. Ick weet, dat zij vanhyer op Riveti schrijven¹ hebben geantwoordt, dat men de remonstranten tot de communie most admitteren, doch mene, dat zij verstaen de lidmaeten ende alleen van 't lichaem te dissolveren.

De publicatie van den magistraet van Amsterdam² heb ick gezyen, vinde dye nyet quaed.

Nopende mijne apologie³, Buon⁴, dye nu doot is, heeft - soo ick meen - bij wijlen sonder mijn weten dye herdruckt, soo om mij geen exemplairen te geven, als om de exemplairen te duyrder te vercoopen, seggende altijd, dat het de leste waeren. Ick heb aen eenige vrunden in Duytschland geschreven, dat sij wel mochten doen naedrucken. Tot Straesburch wordt mijn boeckxken de veritate religionis Christianae⁵ in 't hoogduytsch gedruckt, overgeset door Venator⁶, voor desen secretaris van den Paltsgraeff⁷. Corcellus⁸ set het over in het Fransch, alsoo Tilenus geen lust en heeft, d'Or⁹ geen tijdt. Het sal mij overgesonden worden. Mij wordt geseyt, dat oock een catholyck besich is met de oversetting, vrese op eenige plaetsen voor depravatie van sin. 't Wordt hyer generalijck goed gevonden.

Uyt uE. leste bryeff bedroeft mij meest dat van de electie tot Rotterdam. 't Is verdryetich. Hoope evenwel hetgene in de tijd tussen het schrijven van uE. brieff ende 't ontfangen alhyer sal sijn gepasseert eenige hoope gegeven sal hebben tot beter ende bidde om eenigh advys met den eerste over zee ofte over land, om oock daerop in de deliberatiën van mijne saecken te mogen letten.

De ambassadeurs van Denemarcken¹⁰ sijn vanhyer vertrocken met weynich contentements. Rochelle blijft beset, wacht op de overcomste van de Engelschen. Madame de Rohan¹¹ met de ministers heeft de regering in. De magistraten moeten executeren hetgunt het consistorie resolveert. Men animeert de burgers van te volgen, 't exempel van (...) van Rohan heeft nu eenigh voordeel gehadt op 's prinses¹² volck. Dit is het al. Het vervolg zal uE. uyt mijn broeder¹³ ofte swager¹⁴ connen verstaen.

Den 23^en Junij XVI^cXXVIII.

UE. dyenaer
H. de Groot.

1 Zie n^o. 1273.

2 Zie Knuttel, Pamfl. n^o. 3824; zie ook brief n^o. 1355.

3 Zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 880 en remarque 3.

4 Nic. Buon, de Parijse uitgever, was op 22 april 1628 gestorven.

5 Zie hierover n^o. 1257.

6 Zie n^o. 1257, p. 300 n. 2.

7 Frederik V.

8 Etienne de Courcelles (Curcellaeus), Frans theoloog, geb. te Genève 2 mei 1586, professor aan het seminarium der remonstranten te Amsterdam van 1644 tot 1659, het jaar van zijn dood; zie Joannes Tideman, Biographische Naamlijst, p. 14 v.; zie over de aangelegenheid de brief van de Courcelles aan Grotius dd. 2 december 1628 (n^o. 1345).

9 De predikant François d'Or.

10 Zie n^o. 1215, p. 227 n. 7.

11 Zie n^o. 1263, p. 310 n. 6.

12 Nl. van de prins van Condé, Henri de Bourbon.

13 Willem de Groot.

14 Nicolaes van Reigersberch.

[p. 332]

Ick sal zyen, off ic 't Pelletiers boeck¹ can becomen ende over Rouaen sturen.

1 Zie n^o. 1246, p. 278 n. 6; het boek heb ik niet gevonden.

Adres: A Monsieur Monsieur van Meden.

Op de adreszijde staat nog: R^a 12. julij 1628.