Algemeen letterkundig lexicon

leonijnse verzen

Etym: Lat. versus leonini.

Term uit de versleer voor een tweeregelige eenheid met een specifieke prosodische (prosodie) vormgeving - geliefd vanwege het mnemotechnisch nut ervan - inzake metrum en binnenrijm. Het laatste woord van het eerste vers-1, een hexameter, rijmt op een voorafgaand woord in deze regel, en hetzelfde gebeurt in de tweede regel, die een pentameter is. Een voorbeeld van de eerste regel treft men aan in een spottend middeleeuws vers:

Curia Romana  non quaerit ovem sine lana
('t Roomsche Hof zoekt geen schaap zonder wol; C. Tuinman, De oorsprong en uytlegging van dagelyks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden, 1727, Dl. 2, p. 125; dbnl 2011).

Bij uitbreiding wordt de term ook wel toegepast op elk distichon dat, zoals het elegisch distichon (elegie), bestaat uit een hexameter en een pentameter (zonder de genoemde rijmkenmerken).

De naam ‘versus leoninus’ werd in de 12^de eeuw ingevoerd, waarschijnlijk als parallel van de cursus (leoninus) in verzorgd proza. Ook in de niet-Latijnse poëzie komen verzen met cesuur-binnenrijm voor, o.m. bij Fischart en, in vrijere vorm, bij Tennyson (The Revenge) en Aragon.

Soms ziet men ook de term ‘leonische verzen’ voor deze dichtvorm.

Lit: C. Erdmann, ‘Leonitas’ in Corona quernea. Festgabe K. Strecker (1941), p. 15-28.

lemma-2

leonische verzen zie leonijnse verzen