Algemeen letterkundig lexicon

vel

Term uit de papiermakerij voor handgeschept papier van plano-formaat met de afmetingen van de schepbak. Op het ongevouwen vel worden in de drukkerij de schoondruk en de weerdruk aangebracht met de binnenvorm en buitenvorm, waarna het vel tot een katern van het gewenste bibliografisch formaat wordt gevouwen. De bibliograaf kan proberen om vanuit een gebonden exemplaar-1 van een boek de afmetingen van het ongevouwen vel te reconstrueren. Samen met de bijzonderheden van het watermerk en de afstanden tussen de kettinglijnen en waterlijnen kunnen deze gegevens leiden tot identificatie van de papiermolen en nomenclatuur van het desbetreffende papier. De meest gebruikte papiermaten zijn pot, demy en royal. Ter reconstructie worden de hoogte en breedte van een blad-2 gemeten en vermeerderd met 0,5 à 1 cm of 1 à 2 cm voor respectievelijk een klein of een groot formaat boek in verband met het wegsnijden van de gekartelde rand door de binder. Die uitkomsten moeten met verschillende factoren vermenigvuldigd worden al naar gelang het bibliografisch formaat, bijv. bij folio-1 de breedte met 2, bij kwarto lengte én breedte met 2, bij octavo de lengte met 2 en de breedte met 4 enz.

Lit: G.Th. Tanselle, ‘The bibliographical description of paper’ in Studies in Bibliography 24 (1971), p. 27-67 • Ph. Gaskell, A new introduction to bibliography (1974²), p. 57-77, 86.

veilingcatalogus zie auctiecatalogus

velddeun