Algemeen letterkundig lexicon

clausula

Etym: Lat. slot, einde van een zin < claudere = sluiten.

In de antieke retorica de metrische (metrum) afsluiting van een zin, gebaseerd op een bepaalde opeenvolging van heffingen en dalingen. Deze bestaat uit een verbinding van twee versvoeten uit de volgende reeks: spondee, trochee of choree, dichoree, dactylus, creticus en paeon primus. De laatste voet van deze verbinding wordt ook cadens genoemd. De meest voorkomende types van de clausula zijn:

1. spondee + dichoree         ˉ ˉ / ˉ ˇ ˉ ˇ       (unumquemque nostrum)

 2. creticus + dichoree        ˉ ˇ ˉ / ˉ ˇ ˉ ˇ    (consules perferemus)

3. paeon primus + choree  ˉ ˇ ˇ ˇ / ˉ ˇ      (esse videatur)

4. creticus + creticus          ˉ ˇ ˉ / ˉ ˇ ˉ       (cessit audaciae).

Zie ook: cursus (leoninus), numerus.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 4 (1998), kol. 1088-1104 (s.v. Klausel).

claus

clausule