Algemeen letterkundig lexicon

dactylus

Etym: Gr. daktulos = vinger, (lengte)maat.

Metrische (metrum) term voor een versvoet, bestaande uit een heffing en twee dalingen, bijv. ‘slīngěrěn’. Een beroemd voorbeeld van verzen geschreven in dactyli (hexameter) is het werk van Homerus (Ilias, Odyssee). In de Nederlandstalige poëzie komt de dactylus ook voor. Zo bij G. Gezelle:

Dōod wăs hĕt / hōut, măar hĕt/ hōut mŏest hĕr-/leven:
dōod wăs zĭjn / blād, măar dě / Chrīstěně / Maagd
hād hět ěen / blād ěn ěen / blōmmě gě-/geven,
schōonděr ěn / bētěr ăls 't / lēvěndě / drāagt [...]
 (Gedichten, Z.j., p. 60)

Anoniem:

Wāt ĭs ěr / tōch mět dĭe / jōngěn gě-/beurd?
Āllěs văn / hēm  ĭs kă-/pōt ěn věr-/scheurd.
Māar, ăls ĭk / zīe hŏe dĭe / mān zĭch hěr-/stelt,
Dān mŏet ĭk / zēggěn: 'jă, / dīt ĭs ěen / held'.

Of het zeemanslied:

Whāt shặll wĕ /  dō wĭth thĕ / drunken sailor

En het anonieme versje:

Ōllěkě-/bōllěkěs/dārtělě/dāctĭlŭs.

Lit: A.P. Braakhuis, De thematische structuur van de versregel (1962) • G. Kazemier, In de voorhof der poëzie (1965), p. 46 e.v. • M.E. Loots, Metrical myths (diss., 1979) • H.H. Polzer e.a. (red.), Dartele dactylus: Ollekebollekes nieuwste verzameling metrisch plezier (1984) • N. Fabb, Language and literary structure: the linguistic analysis of form in verse and narrative (2002) • J. Lennard, The poetry handbook (2005²), p. 1-30 • N. Fabb & M. Halle, Meter in poetry: a new theory (2008).

D-nummer

dadaïsme