Algemeen letterkundig lexicon

acefalisch vers

Etym: Gr. a kefalè = zonder kop.

Term uit de prosodie ter aanduiding van een verschijnsel op het gebied van het ritme van een vers-1. Het betreft een metrische (metrum) regel waarvan de eerste syllabe ontbreekt of als ontbrekend kan worden ervaren. Bekend bij classici is de tweede versregel van boek XXIII van de Ilias van Homerus, die niet begint met een te verwachten dactylus maar met twee dalingen. In de Nederlandstalige literatuur zijn deze gevallen zeldzaam. Maar in het polymetrische (polymetrie) gedicht ‘De kreupele’ van Nijhoff, met stijgend metrum in de eerste acht verzen, vertoont vs. 9 ineens een patroon zonder aanvangsdaling(en), en begint met een heffing: ‘Buīten het vēnstertje vōeren’ (M. Nijhoff, VG, 1974, p. 519). In de forma formata vanuit vs. 9 gezien is dit een acefalisch vers. In principe gebeurt hier hetzelfde als bij een regel die catalectisch is, maar nu niet aan het eind van de regel, maar aan het begin.

Afhankelijk van de instelling van de lezer kan een acefalisch vers soms ervaren worden als een vorm van aritmie.

accumulatio

achronie