Alle de brieven. Deel 13: 1700-1701
(1993)–Anthoni van Leeuwenhoek–
Auteursrechtelijk beschermdGepubliceerd in:
| |||||||
Korte inhoud:Over de ogen, de monddelen, het voedsel, de ingewanden en de eieren van een garnaal. | |||||||
Figuren:Ga naar margenoot+In de uitgaven A en C zijn de figuren 1-7 bijeengebracht op één plaat tegenoverGa naar margenoot+ respectievelijk blz. 191 en 181; de plaat met de figuren 8-11 is te vinden tegenover respectievelijk blz. 198 en 187. In Hoole zijn de figuren te vinden op Plate XVIII, fig. 31 (aangeduid met X) -41. Dobell geeft fig. 7 op Plate XXVII. | |||||||
Opmerkingen:De hier afgedrukte tekst is die van uitgave A. | |||||||
Letter No. 211 [125]
| |||||||
Published in:
| |||||||
Summary:On the eyes, mouth parts, food, intestines, and eggs of a shrimp. | |||||||
Figures:Ga naar margenoot+In the editions A and C the figures 1-7 have been combined a single plate facingGa naar margenoot+ pp. 191 and 181 respectively; the plate with the figures 8-11 is to be found facing pp. 198 and 187 respectively. In Hoole the figures are to be found on Plate XVIII, figs 31 (indicated with X)-41. Dobell gives fig. 7 on Plate XXVII. | |||||||
Remarks:The text as printed here is that of edition A. | |||||||
Delft in Holland den
Hoog Edelen Wel Geboore HeereGa naar voetnoot1,
NA presentatie van myn onderdanigste dienst, neme ik de vrymoedigheid dese mijne geringe waarneminge UE. Hoog Ed. Wel Geboore Heere te laten toe komen. Ga naar margenoot+Wanneer ik weder de GarnaadeGa naar voetnoot2 beschoude, om de circulatie van het Bloet in de selve te sien, is myn oog gevallen op de twee uytpuylende deelen die voor aan het lighaam van de Garnaad staan, en welk voorste deel van het lighaam het hooft genoemt werdGa naar voetnoot3. Ga naar margenoot+Dese twee uytpuylende deelen sijn de oogen van de Garnaad, en welke deelen de Garnaad kan buygen en neygen na desselfs wel gevallen, om door soodanige beweginge, alle de deelenGa naar voetnoot4 die ontrent het lighaam van de Garnaad sijn, te konnen beschouwen. Ga naar margenoot+Als ik op nieuw de Hoorn-vliesen van de Oogen van de Garnaad hadde afgesneden, en deselve van de binnesyde wel hadde gereynigt, bevond ik, dat de Hoornvliesen seer sagt en buygsaam waren, in vergelijkinge van de Hoorn-vliesen van de VliegenGa naar voetnoot5. Dese Hoorn-vliesen voor Vergroot glasen soodanig gestelt hebbende, omme de voorwerpen daar door te bekennen, soo quamen my de voorwerpen op verre na soo naaktGa naar voetnoot6 niet te vooren, als in de gesigtenGa naar voetnoot7 van de Vliegen. | |||||||
Delft in Holland, the
Very Honourable SirGa naar voetnoot1,
After presentation of my most humble services, I take the liberty to send Your Honour this my modest observation. Ga naar margenoot+When I observed the shrimp once moreGa naar voetnoot2, in order to see the circulation of the blood therein, my eye fell on the two protruding parts at the front of a shrimp's body, which front part of the body is called the headGa naar voetnoot3. Ga naar margenoot+These two protruding parts are the eyes of the shrimp and the shrimp can bend and bow these parts at will by means of this movement so as to observe any objects around the body of the shrimp. Ga naar margenoot+When I had cut off once more the corneas of the eyes of the shrimp and had cleaned them thoroughly on the inside, I found that the corneas were very soft and flexible as compared with the corneas of fliesGa naar voetnoot4. Having put these corneas before magnifying glasses so as to see objects through them, the objects did not appear by far as distinct to me as through the facets of flies. | |||||||
De oorsaak hier van, beelde ik my inGa naar voetnoot8, was, om dat de Hoorn-vliesen, soo van de Garnaad, als ook van de Krabben, en Kreeften, dog wel voornamentlijk van de Garnaad, in 't water doorgaans sijndeGa naar voetnoot9, geen styvigheid ofte hardigheid van noode hebben, en dus de Hoorn-vliesen in de lugt komende, en droog werdende, inkrimpen, ja soodanig, dat de gesigten, sooze aan de lighamen staan, een klootze bult hebbendeGa naar voetnoot10, en droog werdende, yder kloot bult inkrimpt, en verandert met een inwendig putjeGa naar voetnoot11. Ga naar margenoot+Ik hebbe een Oog van een Garnaad laten afteykenen, soo groot als het in onsGa naar margenoot+ bloote Oog te vooren komt, als hier met fig. 1 werd aangewesen. Ga naar margenoot+Fig. 2 ABCD vertoont een groot gedeelte van het Oog van een Garnaad, soo als het voor een Vergrootglas stond, en het selve door den Teykenaar wierde beschouwt, waar in men veel van de gesigtenGa naar voetnoot7, in soo een deeltje dat men oog noemt, komt te sien, en gelijk yder gesigt van veele Vliegen als omtrokken is van ses syden, soo is yder gesigt van de Garnaad omtrokken van vier zijdenGa naar voetnoot12. Het geene in yder gesigt met een rontje is aangewesen, moeten wy aannemen voor een inwendig putje, welk inwendig putje een volmaakte uytpuylende kloots gewijse rondigheidGa naar voetnoot13 is geweestGa naar voetnoot14, wanneer de gesigten van de Garnaad geen verdrooginge en inkrimpinge onderworpen waren. Ga naar margenoot+Fig. 3 EFGHI vertoont mede een groot gedeelte van het Oog van een Garnaad, soo als men het selve regt voor komt te sien, en met EFGK werd aangewesen een senuagtigGa naar voetnoot15 deel, daar in geen gesigten staan, en welk deel, beeld ik my in, gemaakt is, om de beweginge van het Oog uyt te werkenGa naar voetnoot16. Ga naar margenoot+Vorders stelde ik vastGa naar voetnoot17, dat soo wel als de gesigten van de Vliegen met gesigt senuwenGa naar voetnoot18 sijn versien, dat yder gesigt van de Garnaad mede een gesigt-senuwe moest hebben. Ik opende dan veele van de soo genaamde Oogen van de Garnaad, en ik ontdekte niet alleen de seer kleyne menigvuldige gesigt senuwtjens, maar ik sag doorgaansGa naar voetnoot19 een groote menigte van heldere deeltjens door de gesigtsenuwen verspreyt leggen. | |||||||
I think the cause of this was that the corneas of the shrimp as well as of crabs and lobsters, but principally of the shrimp, because they are always in the water, do not need to be stiff or hard, so that when the corneas are exposed to the air and grow dry, they shrink in such a way that the facets, as they stand on the body, have a spherical elevation, and when they grow dry, each of the spherical elevations shrinks, so that a small internal pit is formedGa naar voetnoot5. Ga naar margenoot+I ordered the eye of a shrimp to be drawn in the size in which it appears to the naked eye, as shown here in Fig. 1. Ga naar margenoot+Fig. 2. ABCD shows a large part of the eye of a shrimp, such as it was standingGa naar margenoot+ before a magnifying glass and was observed by the draughtsman, in which one sees many of the facets in such a part that is called an eye, and as in many flies each facet is bounded by six sides, so each facet of a shrimp is bounded by four sidesGa naar voetnoot6. That which is designated in each facet by a small circle we must take to be a small internal pit, which pit would have been an exact sphere if the facets of the shrimp were not liable to drying and shrinking. Ga naar margenoot+Fig. 3. EFGHI also shows a large part of the eye of a shrimp such as one sees it exactly in front, and by EFGK is designated a sinewy part in which there are no facets, which part I think has been made to produce the movement of the eyeGa naar voetnoot7. Ga naar margenoot+Further I was convinced that just as the facets of flies are furnished with optic nerves, so each of the facets of a shrimp must have an optic nerve. I therefore dissected many of the so-called eyes of the shrimp and I discovered not only the numerous very small optic nerves, but I saw everywhere a great many bright particles dispersed all through the optic nerves. | |||||||
Ga naar margenoot+Uyt welke ontdekkinge ik in gedagten nam, of de heldere deeltjens, die my veel maal wat langagtig, en krom geboogen, voor quamen, yder niet wel voor een Humor Cristallijn van een gesigt, mogten verstrekken, en dat de lang en krom gebogentheid van de selve, met het afnemen van het Hoornvlies was veroorsaakt, en dat die deeltjens in haare volmaakte rondigheidGa naar voetnoot20 hadden geweest, en de binnenste holtens van yder gesigje hadden gevoltGa naar voetnoot21. DitGa naar voetnoot22 versterkte myn gevoelen, als ik op dat deel, dat men het Oog van de Garnaad noemt, quam te sien, datGa naar voetnoot23 het Hoorn-vlies witagtig was, en dat de gesigt senuwen, die verder binnewaarts in dat deel lagen, een duyster wesen vertoondenGa naar voetnoot24, en welke deeltjens, als die dun verspreyt sijn, een couleur verbeelden, die wy paars noemen. Ik nam ook in gedagten, dat by aldien 't in myn vermogen hadde geweest, dat ik het Oog hadde konnen afnemen, soo dat de Cristalline lighaamtjens, in de holligheden van het Hoorn-vlies volmaaktelijk hadden blyven leggen, en het aanstonts voor het gesigt hadde konnen brengen, ik immers de voorwerpen soo distinctGa naar voetnoot25 soude hebben gesien, als in de Hoorn-vliesen van de Vliegen. Vorders was ik begeerig om te weten, wat spijs de Garnaad tot sijn Voetsel gebruykte. Hebbende dan waar genomen, dat dat deel, het geene wy in 't nuttigen van de selve weg werpen, en het Hooft noemen, niet alleen voor het Hooft, maar ten meerendeele voor de buyk, verstrektGa naar voetnoot26, en dus vast gestelt hebbendeGa naar voetnoot27, dat aldaar de Maag van de Garnaad geplaatst moste zynGa naar voetnoot28. Ga naar margenoot+Ik hebbe dan eerst gesogt de Mond van de Garnaad, die ik omset vond met verscheyde werktuygenGa naar voetnoot29, en yder van dese werktuygen nog versien met bysondereGa naar voetnoot30 werktuygen, even als of deselve geschapen waren, om de spijs, die de Garnaad opgevangt, ofte van de gront opgeraapt heeft, na de Mond te brengen, en vast te konnen houdenGa naar voetnoot31. Wanneer ik nu de Mond quam te openen, sag ik dat aan yder zyde een Tand was, welke Tand, op het voorste daar het gebitGa naar voetnoot32 moste geschieden, niet glat was, maar inwendige groeven hadde, wanneer ik de Tanden tegen malkanderen aanbragt, slooten de uytpuylende deelen van de eene Tand, in de groeven van de andere Tand, en dat in geschikte ordreGa naar voetnoot33. | |||||||
Ga naar margenoot+Because of this discovery it occurred to me whether each of the bright particles, which often appeared to me somewhat elongated and curved, might not serve as a crystalline humour of a facet, and whether its elongated and curved shape might not have been caused by the shrinking of the cornea and those particles might not have been exactly round and have filled the internal recess of each facetGa naar voetnoot8. I was confirmed in this opinion when I saw on the part that is called the shrimp's eye that the cornea was whitish and that the optic nerves lying further inwards in that part had a dark colour, while the said particles, when they are thinly dispersed, have a colour we call violet. I also surmised that if I had been able to take off the eye in such a way that the crystalline corpuscles had completely remained in the recesses of the cornea and if I had been able to bring it at once before my eyes, I should have seen the objects at least as distinctly as in the corneas of flies. Further I was anxious to know what food the shrimp used. Having observed that the part which we throw away when we eat it and which we call the head serves not only as the head, but also largely as the abdomen, and thus being convinced that the shrimp's stomach must be located there, Ga naar margenoot+I first sought for the shrimp's mouth, which I found to be surrounded by several organs, while each of these organs in turn was furnished with separate organs, as if they had been made to bring the food which the shrimp has caught or picked up from the bottom to its mouth and hold itGa naar voetnoot9. Now when I dissected the mouth, I saw that on either side there was a tooth, which tooth in front, where the bite must take place, was not smooth, but had internal grooves; when I brought the teeth against one another, the protruding parts of one tooth fitted into the grooves of the other tooth, and this very exactly. | |||||||
Ga naar margenoot+Dese Tanden waren aan het voorste gedeelte, daar het gebit moest te weeg gebracht werden, wat breeder of dikker, en daar by van een geelagtige couleur, en wat verder vertoonden sig de Tand witGa naar voetnoot34. Ik hebbe goet gedagt een Tand van de Garnaad te laten afteykenen. Ga naar margenoot+Fig. 4 KLMNO vertoont de Tand een van Garnaad, en met KLM werd het geene aangewesen, waar mede het byt. Ga naar margenoot+Komende nu tot de Maag, die ik veele Garnaaden uyt het lijf nam, en opende, sag ik dat eenige ten deele gevoet waren met kleyne Visjens, onder die lagen vermengt kleyne Garnaaden, die ontstukken gebeeten waren; ja in een groote Garnaad ontdekten ik stukken van een Garnaad, die al van een gemeeneGa naar voetnoot35 groote hadde geweest, soo dat my hier bleek, dat de Garnaaden hare monden wyder konden opspalken, als ik te vooren gedagt haddeGa naar voetnoot36. Andere Garnaaden hare magen waren ledig; als ook sag ik veel magen, daar in lagen een groote menigte van dunne deeltjens, die ik voor beentjensGa naar voetnoot37, die in de vinnetjens van Visjens hadden geweest, aan sag, en daar benevens ook werktuygen van ontstukken gebeeten Garnaden. De verhaalde lange dunne deeltjens, quamen my door het Vergroot-glas soodanig te vooren, als of ik geraseert hair van een baart met het bloote oog sag, alleen met dit onderscheyt, dat die deeltjens aan het eene eynde spits toeliepen. Als mede sag ik een deeltje leggen, dat aan de eene syde saagsgewijse Tanden hadde, en daar benevens sag ik de Scharen ofte Nypers van een kleyn Krabbetje, de welke niet grooter waren geweest, als een grof sandGa naar voetnoot38 is. Andere hadden in haar magen beentjens van de graadGa naar voetnoot39 van Visjens, even als of wy met onse bloote oogen quamen te beschouwen, de rugge en staart graat van een Schelvis, en daar benevens beentjensGa naar voetnoot37, van soodanigen maaksel, als my in geen Visschen oyt sijn te vooren gekomen. Vorders sag ik in veele magen van de Garnaaden, dog in de eene veel, en in andere weynig, schulpjens, over een komende met het maaksel van de schulpen, die in groote menigte op onse Zee stranden leggen, als ook veel stukjens van schulpjens: waar uyt ik een besluyt maakteGa naar voetnoot40, dat ontrent het begin van de Maant September, als wanneer ik de verhaalde naspeuringe by de hand nam, veele van de jong geboore schulpjens, door de Garnaaden met der selver Tanden waren ontstukken gebeeten, om door sulk doen de Vis, die in de schulpjens is, tot voetsel te gebruyken. | |||||||
Ga naar margenoot+The front part of these teeth, where the bite had to take place, was a little broader or thicker and moreover of a yellowish colour, and a little further on the tooth was whiteGa naar voetnoot10. I thought fit to order a tooth of the shrimp to be drawn. Ga naar margenoot+Fig. 4. KLMNO shows the tooth of a shrimp, and by KLM is designated the part with which it bites. Ga naar margenoot+Now coming to the stomach, which I removed out of the body of many shrimps and dissected, I saw that some had partly been fed with small fishes, among which there were small shrimps, which had been bitten to pieces, nay, in one big shrimp I discovered pieces of a shrimp which had already been the normal size, so that I here found that shrimps can open their mouths wider than I had previously thoughtGa naar voetnoot11. The stomachs of other shrimps were empty. I also saw many stomachs in which there were a great many thin particles, which I took to be little bones that had been in the fins of little fishes, and in addition also organs of shrimps that had been bitten to pieces. Through the magnifying glass the said long and thin particles made an impression on me as if I saw shaved-off hair of a beard with the naked eye, with the only difference that these particles tapered towards the end. I also saw a particle which had serrated teeth on one side, and further I saw the claws or pincers of a small crab, which had been no larger than a coarse grain of sandGa naar voetnoot12. Other shrimps had in their stomachs little sidebones of the bones of little fishes, as if we observed with the naked eye the bone of the back and the tail of a haddock, and further little bones of such a structure as I have never come across in fishes. Furthermore I saw in many shrimps' stomachs - but in one many, in another few - little shells of the same structure as the shells which lie in large numbers on our sea-shores, and also many fragments of little shells, from which I concluded that about the first days of the month of September, the time when I engaged in the said research, many of the newly born little shells had been bitten to pieces by the shrimps with their teeth in order that they might thus use the flesh in the shells as food. | |||||||
Ga naar margenoot+Dese schulpjens waren veele niet groter, als geheele groote sandenGa naar voetnoot38, en daar by stelde ik vastGa naar voetnoot17, dat alle de schulpjens, die ik uyt der selver maag haalden, maar weynig dagen uyt haar Moeders lighaam hadden geweest, uyt insigteGa naar voetnoot41, dat veele schulpjens door schijnende waren, andere hadden buyten om de rand van het schulpje een kleyne breette, dat niet door schynende was, welke ondoorschijnentheid ik vast stelde, dat de schulpjens in groote waren toegenomenGa naar voetnoot42, sedert datze uyt 's Moeders lighaam hadden geweest. Ik hebbe een van de schulpjens, en dat van de grooste slag, laten afteykenenGa naar voetnoot43. Ga naar margenoot+Fig. 5 vertoont een schulpje, soo groot als het den Teykenaar in 't bloote oog te vooren quam. Ga naar margenoot+Fig. 6 PQRS vertoont een schulpje, soo als het voor 't Vergroot-glas staande is afgeteykent, en met PQRT werd aangewesen de helder ofte doorschynentheidGa naar voetnoot44 van het selve, soo dat het deel dat niet doorschijnend is, en welk deel alhier met PQRTGa naar voetnoot45 werd aangewesen, is aangegroeyt, na dat het schulpje uyt het lighaam van de Moeder is geweest. Ga naar margenoot+Ik ontdekten ook in eenige harer magen seer kleyne Hoorntjens, die ik om haar rondigheid een slakhoorntje noemden, en welke Hoorntjens niet grooter waren als een grof sandGa naar voetnoot38 isGa naar voetnoot46. Om het aardig maaksel van soodanige Hoorntjens als voor de oogen te stellen, heb ik goet gedagt een Hoorntje te laten afteykenen. Ga naar margenoot+Fig. 7. ABC vertoont een van de Slak-hoorntjens, die by my uyt de Maag van een Garnaad is genomen. Vorders doorsogt ik de Darm van de Garnaad, om te sien of ik geen van de Beentjens of Schulpjens in de Darm soude ontdekken, dog die niet vindende, nam ik in gedagten, of de Garnaden de schulpjens, en andere saaken, die in de Maag soodanig niet en konden verbryselt werden, datGa naar voetnoot47 ten meerendeele tot voetsel strekten, en niet door de dunne darm konde passeren en afgesonden werden, niet weder uyt der selver mond quamen te spuwenGa naar voetnoot48. Ga naar margenoot+Wat de uytgang van de Maag belangt, die was met tandige werktuygen versien, om (beeld ik my inGa naar voetnoot8) de spijs voor een tweede maal te verbryselen, eer die in de Darm afgesonden wierdeGa naar voetnoot49. | |||||||
Ga naar margenoot+Many of these little shells were no bigger than whole large grains of sand, and I was also convinced that all the little shells I removed from the shrimps' stomachs had been out of their mother's body for a few days only, seeing that many little shells were transparent, others had a narrow seam that was not transparent on the outer edge of the little shell, by which non-transparent seam I assumed the little shells had increased in size since they had come out of their mother's body. I ordered one of the little shells, and that of the biggest kind, to be drawnGa naar voetnoot13. Ga naar margenoot+Fig. 5 shows a little shell in the size in which it was seen by the draughtsman with the naked eye. Ga naar margenoot+Fig. 6. PQRS shows a little shell, drawn as placed before the magnifying glass, and by PQRT is designated the clear or transparent part of it, so that the part which is not transparent and which is here designated by PQRTGa naar voetnoot14, has grown after the little shell had come out of the mother's body. Ga naar margenoot+In the stomachs of some of them I also discovered very tiny conches, which on account of their roundness I called a snail conch, and which little conches were no bigger than a coarse grain of sandGa naar voetnoot15. To make the ingenious structure of such little conches visible, I thought fit to order a little conch to be drawn. Ga naar margenoot+Fig. 7. ABC shows one of the snail conches, removed by me out of the stomach of a shrimp. I further searched the intestine of the shrimp to see whether I should not discover any of the little bones or shells in the intestine, but as I did not find them, I surmised whether the shrimps did not spit out again from their mouths the little shells and other things which could not be mashed in the stomach so thoroughly that they largely served as food and could not pass through the small intestine and be voidedGa naar voetnoot16. Ga naar margenoot+As to the exit of the stomach, this was furnished with tooth-like organs, in order (so I think) to mash the food a second time before it is carried to the intestineGa naar voetnoot17. | |||||||
Ga naar margenoot+Ik hebbe veel malen myne gedagten laten gaan, op de menigvuldige Eyeren, die wy kuyt van de Garnaad noemen, welke Eyeren aan de werktuygenGa naar voetnoot29, van de Garnaaden geplaatst zyn, die onder aan haar lighaam staan, die men pooten noemt, en wel voor namentlijk, als ik my inbeeldeGa naar voetnoot50, dat dese Eyeren aldaar vast gehegt zijnde, niet in groote waren toenemende, en dat alle de geene die ik quam te sien, van een en deselve groote waren, dus myn selven niet konnende voldoenGa naar voetnoot51, dat de Eyeren aldaar gemaakt wierden. Ik ontledede dan de buyk van de Garnaaden, die de gemeene Man het hooft noemt, en sag als doen, dat de Eyeren voor een groot gedeelte aldaar geplaatst lagen, en voor de rest op de rugge, daar de Vis dikst is, waren leggendeGa naar voetnoot52. De Eyeren die ik uyt de lighamen van de Garnaaden quam te halen, waren in de eene Garnaad grooter als in de andere, en tusschen de Eyeren, die voor een gedeelte uyt het lighaam gestooten, en onder aan het lighaam van de Garnaad waren gehegt, en de grootste die nog in 't lighaam waren, en konde ik geen onderscheyt in groote bekennenGa naar voetnoot53. De Eyeren nu, die van binnen in 't lighaam van de Garnaaden lagen, waren niet onvermakelijkGa naar voetnoot54 om te beschouwen, want yder hadde in 't midden een rond en helder plekje, even als of wy ons inbeelden, met het bloote oog te beschouwen, een doorschijnend Ey, daar een meerder doorschijnend doirGa naar voetnoot55 in wasGa naar voetnoot56. Uyt welke ontdekkinge ik vast stelde, dat wanneer de Eyeren in de Garnaaden, haar volkome groote bekomen hebbende, kort aan den anderenGa naar voetnoot57 uyt het lighaam werden gestooten, en van de Garnaad geplaatst aan de werktuygenGa naar voetnoot29 van het lighaam die wy pooten noemen, en datGa naar voetnoot58 digt aan het lighaam, op dat de werktuygen in gebruyk souden blyven. En al hoe wel yder van die werktuygen weder versien is, met een menigte van kleynder werktuygen, soo souden nogtans alle die werktuygen, niet magtig zijn, de menigte van Eyeren mede te voeren, ofte vast gehegt te werden, ten ware yder Eytje een ader ofte streng hadde, waar doorze als kettingsgewijse aan een sijn geschakeltGa naar voetnoot59. | |||||||
Ga naar margenoot+I have often thought about the numerous eggs we call the roe of the shrimp, which eggs are placed on the organs of the shrimp on the underside of the body, which are called limbs, and this especially because I thought that these eggs, being attached there, did not increase in size and that all those I saw were of one and the same size, so that I could not gain sufficient certainty that the eggs were produced there. I therefore dissected the belly of the shrimps, which the man in the street calls the head, and then I saw that the eggs were largely placed there, while the rest lay on the back, where the flesh is thickestGa naar voetnoot18. The eggs I removed out of the bodies of the shrimps were bigger in one shrimp than in another, but I could not detect any difference in size between the eggs which had partly been ejected from the body and were attached to the underside of the shrimp's body and the biggest which were still in the bodyGa naar voetnoot19. Now the eggs inside the body of the shrimps were rather nice to look at, for each of them had in the middle a round and clear spot, as if we observed with the naked eye a transparent egg in which there was a yolk that was more transparent stillGa naar voetnoot20. From this discovery I concluded that when the eggs in the shrimps have attained their full size, they are ejected from the body one shortly after the other and are placed by the shrimp on the organs of the body we call limbs, and this close to the body, in order that the organs may still be used. And although each of those organs is furnished in turn with a great many smaller organs, yet all those organs would not be able to carry the numerous eggs or have them attached, if it were not for the fact that each egg had a vein or string, by means of which they are linked together as if on a chainGa naar voetnoot21. | |||||||
Ga naar margenoot+Fig. 8. DEF vertoont een seer kleyn gedeelte van de Eyeren, die als verdroogt zijnde, en voor het Vergroot-glas staande, uyt het lighaam van de Garnaad zijn genomenGa naar voetnoot60. Ga naar margenoot+Fig. 9. GHIKL vertoont de Eyeren, ofte EyernestGa naar voetnoot61, soo als deselve uyt hetGa naar margenoot+ lighaam van een Garnaad zyn genomen, waar van hetGa naar voetnoot62 GHKL dat gedeelte van de Eyeren zijn, dat in het deel van het lighaam leyt, dat men het hooft van de Garnaad noemt, en HIK is het gedeelte van de Eyeren, dat in het vissige deel van de Garnaad leytGa naar voetnoot63. Ga naar margenoot+Als nu de Eyeren groot werden, soo omvangt dat deel van de Eyeren GL voor een gedeelte de Maag van de Garnaad, en al na dat 'er veel ofte weynig spijs in de Maag is, soo wijken de Eyeren voor de MaagGa naar voetnoot64. Ik hebbe ook wel waargenomen, dat wanneer ik Garnaaden quam te opnenen, welkers Eyeren onder aan haar lijf al tot soodanigen rypigheid waren gekomen, dat ik oordeelde, dat de jonge Garnaden in de Eyeren soodanig waren gestelt, datze binnen weynig dagen uyt haar Eyeren souden komen; soo vond ik egterGa naar voetnoot65 in soodanigen Garnaad een groote quantiteit Eyeren, die ik oordeelde, dat al tot die groote waren gekomen, om binnen weynige dagen, uyt het lighaam gestooten te werdenGa naar voetnoot66. Als wy nu sien, dat de Garnaden, die in de Zee voor ons Land gevangen werden, haar Eyeren aan haar lijf vast hegten, tot dat de jongen uyt de Eyeren gekomen sijnde, selfsGa naar voetnoot67 weg swemmen, waar door de jonge Garnaden in tijde van storm, voor de Baren van de Zee sig konnen beschermen, met dieper in Zee te swemmen, en dat in tegendeel, onder de Garnaden die in de binnelantze ZeeGa naar voetnoot68, ofte ontrent de Stad Amsterdam, gevangen werden, seer weynige, ofte geen Garnaden gevonden werden, die haar Eyeren, ofte kuyt, onder haar lighaam dragen, en aldaar vast gehegt zijn; hebbe ik in gedagten genomen, of deze laatste Garnaden, wanneer hare Eyeren tot soodanige rypigheid mogten gekomen sijn, om uyt haar lijf gestooten te werden, haar als dan niet begeven aan de kanten, ofte in hammen van de Zee, daarze genoegsame ruygte, liesen, en biesen vinden, waar aan ze haar Eyeren konnen hegtenGa naar voetnoot69. | |||||||
Ga naar margenoot+Fig. 8. DEF shows a very small portion of the eggs, which have been removed out of the shrimp's body because they are dried up, and stand before the magnifying glassGa naar voetnoot22. Ga naar margenoot+Fig. 9. GHIKL shows the eggs or the little sack with eggs as they have been removedGa naar margenoot+ out of the body of a shrimp, of which the part GHKL is the portion of the eggs lying in the part of the body called the head of the shrimp and HIK is the portion of the eggs lying in the fleshy part of the shrimpGa naar voetnoot23. Ga naar margenoot+Now when the eggs grow bigger, that portion of the eggs GL partly encloses the stomach of the shrimp, and according as there is much or little food in the stomach the eggs give way to the stomachGa naar voetnoot24. I also observed sometimes that when I dissected shrimps whose eggs on the underside of the body had already attained to such maturity that I thought the young shrimps in the eggs were in such a state that they would come out of their eggs within a few days, yet I found in such a shrimp a large number of eggs which I thought had already attained such a size that they would be ejected out of the body within a few daysGa naar voetnoot25. If we now see that the shrimps which are caught in the sea bordering our country attach their eggs to their bodies until the young ones, having come out of the eggs, swim away themselves, in consequence of which the young shrimps during storms can protect themselves against the billows of the sea by swimming at greater depths in the sea, and that on the other hand among the shrimps caught in the inland seaGa naar voetnoot26 or near the city of Amsterdam very few shrimps, if any, are found which carry their eggs or roe on the underside of the body, where they are attached, I wondered whether these latter shrimps, when their eggs have attained to such maturity that they will be ejected from the body, do not then go to the shores or the creeks of the sea, where they find enough parts, float-grass, and rushes to which they can attach their eggsGa naar voetnoot27. | |||||||
Vorders hebbe ik in de Maant Mey deses Jaars 1700. 64. Garnaaden doorsogt, en bevonden dat van deselve 49. Garnaaden waren, die onder aan haar lighaamen Eyeren droegen, in welke Eyeren de ongeboore Garnaaden de eene in volwassenheid boven de andere uyt staaken, want hoe bruynder de Eyeren zijn, hoe volmaakterGa naar voetnoot70 de ongeboorne Garnaaden in de Eyeren zijn. De verdere Garnaden die 15. waren, ondersogt ik haar lighaam, en ik vond in 12. van de selve in haare lighaamen Eyeren. Diergelijke naspooringen hebbe ik verscheyde malen hervat, en doorgaans (seer na)Ga naar voetnoot71 van een en deselve uytkomst bevonden, en wanneer ik Garnaaden aan trof, die geen Eyeren onder aan haar lighaam droegen, nam ik in gedagten, of soodanige Garnaaden hare Eyeren niet wel mogten geplaatst hebben, aan eenige ruygte die deselve op de gront van de Zee ontmoet haddenGa naar voetnoot72. Ga naar margenoot+Wanneer ik het lighaam, dat de Maag van de Garnaad voor het merendeel omvangt, voor het Vergroot-glas bragt, en beschouwde, beelde ik my inGa naar voetnoot73, dat het de lever van de Garnaad was, eensdeels om de vaaten die in het selve waren, en ten anderen, om dat het maaksel van een knobbelagtige gedaante was, gelijk wy in de levers van Dieren gewaar werdenGa naar voetnoot74. Ga naar margenoot+In 't uyt nemen van de lever van de Garnaad, volgden een gedeelte van de Vis, en een stuk van een darm, welke gedeelte van de Darm ik eens en andermaal door het Vergroot-glas besigtigende, vernam ikGa naar voetnoot75, dat deselve op verscheyde plaatsen in sig hadde een bruyneGa naar voetnoot76 stoffe, over een komende met het geene ik in de Maag hadde gesien. Om nu uyt te beelden, van wat een wonderlijk maaksel de rok ofte menbrane van de Darm was, die nu wijd was, daar de Chijl wat veel, en dan weder seer dun, daar geen Chijl was, is voor my onmogelijk te doen; soo een wonderlijk maaksel was ook de menbrane die de Maag uyt maakt. In 't kort, soo wy alle de bysondere werktuygenGa naar voetnoot77, die aan het lighaam van de Garnaad zyn, door het vergroot-glas, in printGa naar voetnoot78 quamen uyt te beelden, en bequaam waren, om yder deel van het lighaam sijn naam te geven, wy souden wel mogen uyt roepen, O diepte der Wijsheid, wat al verborgen saaken sijnder in soo een kleyn veragt schepsel, en hoe weynig is 't dat wy weten! De mond van de Garnaad is, na mijn oordeel, niet gemaakt om de Visjens op te vangen, maar alleen, soo het my toe schijnt, om eenige spijs van de gront te konnen op rapen, waar door deselve ook veel sanden in de Maag opnemenGa naar voetnoot79. | |||||||
Furthermore, in the month of May of this year 1700 I searched 64 shrimps and found that 49 of them were shrimps carrying eggs on the underside of their bodies, in which eggs the unborn shrimps varied in the degree of maturity, for the darker the eggs, the more full-grown are the unborn shrimps in the eggs. Of the other shrimps, fifteen in number, I examined the bodies and in the bodies of twelve of them I found eggs. I repeated such investigations several times and I always found (practically) the same result, and when I came across shrimps which did not carry eggs on the underside of their bodies, I wondered whether those shrimps might not have placed their eggs on some rough part they had encountered on the bottom of the seaGa naar voetnoot28. Ga naar margenoot+When I placed the body largely surrounding the shrimp's stomach before the magnifying glass and observed it, I thought it was the liver of the shrimp, on the one hand because of the vessels therein and on the other hand because the structure was knotty, as we observe in the livers of animalsGa naar voetnoot29. Ga naar margenoot+When I removed the liver of the shrimp, a portion of the flesh and a bit of the intestine came along with it, and when I observed this part of the intestine several times through the magnifying glass, I saw that in several places it contained a dark-coloured substance resembling that which I had seen in the stomach. It is impossible for me to depict the curious structure of the wall or membrane of the intestine, which was now wide, where there was rather a large amount of chyle, and now very narrow again, where there was no chyle; the membrane forming the stomach also had this curious structure. Briefly, if we were to depict all the different organs on the body of the shrimp as viewed through the magnifying glass and were able to give a name to each of the parts of the body, we might indeed exclaim: O depth of Wisdom, how many hidden things there are in such a despicable little creature and how little do we know! The mouth of the shrimp, in my opinion, has not been made to catch the little fishes, but merely, it appears to me, to pick up some food from the bottom, in consequence of which the shrimps also take up much sand in the stomachGa naar voetnoot30. | |||||||
Ga naar margenoot+Dog dit mangel in de Garnaad, te weten, om met de mond geen Visjens op te vangen, werd in de selve weder vergoet, door twee werktuygenGa naar voetnoot29, die voor aan het lighaam van de Garnaad staan, welke deelen wy wel mogen vergelijken by Armen, en Handen, om datze niet alleen met verscheyde leden sijn versien, maar het uytterste deel van de selve is yder met twee klaeuwen begaaft, alsGa naar voetnoot80 een die de grooste is, die de Garnaad op en toe kan doen, en de andere die regt uyt blijft staan, door welke klaeuwen, beeld ik my inGa naar voetnoot8, de Garnaad de opgevangen Visjens, niet alleen seer vast kan houden, maar de selve aan sijn mond brengt, om door desselfs Tanden ten deele te verbryselenGa naar voetnoot81. Om nu dese verhaalde handen voor de oogen te stellen, hebbe ik goed gedagt een van de selve te laten afteykenen. Ga naar margenoot+Fig 10. MNOPQRST vertoont een van het uyterste gedeelte van het werktuyg, dat men de Hand van de Garnaad mag noemen, soo als het voor het Vergroot-glas was staande, sijnde NOP de klaauw, die de Garnaad niet kan bewegen, voor soo veel het my toe scheen, en alleen gemaakt te sijn, om door ofte in het lighaam van het Visje, die de Garnaad vast heeft, in te dringen, ofte te steeken. PQ is een scharp beenagtig deel, dat dienstig is, om het geene de Garnaad tusschen de klaauw en dit been heeft, te konnen vasthouden, en welk deel benedenwaarts beset is met korte hairtjens, daar van eenige wat boven het been komen uyt te steeken. QRS is de groote klaauw, die de Garnaad kan op en toe doen, en welke klaauw binnewaarts een holte heeft, dat mede dient om de Visjens, die de Garnaad tusschen de klaauw, en het hier vooren geseyde scharpe been, heeft, des te beter te konnen vasthouden. Ga naar margenoot+Fig. 11. VWXY verbeeld mede het uyterste gedeelte van het geseyde werktuyg, dat ik een van de handen van de Garnaad noem, en hier vertoont werd, soo als de klaauw in sijn rust leyt, en alwaar met VW de kleyne klaauw werd aangewesen, en met VXY werd aangewesen de groote klaauw, die een weynig voor by de kleyne klaauw leyt, als met V werd aangewesen. Ik hebbe ook wel gesien, dat beyde de klaauwen, en een gansch lid, van dese soo genaamde handen, waren afgebrooken en andere gansch swart en verrot waren, waar uyt ik een besluyt maakte, datze soodanige starke Visjens hadden tragten op te vangen, die hare klaeuwen, en ook wel de leden, hadden ontstukken gevrongen. Ga naar margenoot+Ik hebbe ook waar genomen, dat de Garnaaden de meeste Somer door met kuyt sijn beladen, en in de Maant November hebbe ik geen kuyt aan hare pooten konnen ontdekken. Ik hebbe ook in de Maanden January en February 1699. de Magen van veel Garnaden doorsogt, alleen om te vernemen, of deselve dan geen Eyeren, anders kuyt greynen geseyt, van de Cabbeljaauw ofte Schelvis, in haar magen souden hebben, om dat in die tijd de Cabbeljaauw en Schelvis haar kuyt is schietende, maar ik hebbe geen van die deelen konnen ontdekken, nog ook geen van de minste schulp deeltjes, schoon eenige der selver magen vol waren met een swartagtige stoffe, vermengt met stukjens van Garnaaden, en seer veel beentjens van andere Visschen. | |||||||
Ga naar margenoot+But this defect in the shrimp, to wit that it cannot catch little fishes with the mouth, is made up for again by two organs placed at the front of the shrimp's body, which parts we may compare to arms and hands, because they are not only furnished with several segments, but the extremity of each of them has two claws, viz. one, the biggest, which the shrimp can open and shut, and the other which remains straight, by means of which claws I think the shrimp not only can hold very firmly the little fishes it has caught, but also brings them to its mouth, in order partly to crush them with its teethGa naar voetnoot31. Now in order to show the said hands, I thought fit to order one of them to be drawn. Ga naar margenoot+Fig. 10. MNOPQRST shows one of the extremities of the organ one may call the hand of the shrimp as it was placed before the magnifying glass, NOP being the claw which the shrimp cannot move, as it appeared to me, and which seems to have been made merely to penetrate or pierce through or into the body of the little fish which the shrimp is holding. PQ is a sharp bony part, which serves to hold the food the shrimp has between the claw and this bone and which is covered on the underside with short hairs, some of which stick out a little above the bone. QRS is the big claw, which the shrimp can open and shut, and which claw has on the inside a recess which also serves to hold more firmly the little fishes which the shrimp has between the claw and the aforesaid sharp bone. Ga naar margenoot+Fig. 11. VWXY represents also the extremity of the said organ which I call one of the hands of the shrimp and which is here shown with the claw in its position of rest, by VW being designated the small claw and by VXY the big claw, which lies a little beyond the small claw, as is designated by V. I have also seen sometimes that both claws and a whole segment had been broken off from these so-called hands and others were quite black and putrid, from which I concluded that they had tried to catch such strong little fishes that the latter had wrung their claws, and sometimes the segments, to pieces. Ga naar margenoot+I also observed that the shrimps are full of roe for the greater part of the summer, and in the month of November I could detect no roe on their limbs. I also searched the stomachs of many shrimps in the months of January and February 1699, merely to learn whether they would not then have eggs, or grains of roe, of the cod or haddock in their stomachs, because in that period the cod and the haddock are spawning, but I have not been able to detect any of those parts, nor the least bits of shells, although the stomachs of some of them were full of a blackish substance, mixed with bits of shrimps and a great many little bones of other fishes. | |||||||
Geen kuyt greynen in de Magen der Garnaden ontdekkende, nam ik in gedagten, of de Garnaaden de kuyt greynen van de Visschen ontmoetende, deselve deeltjens alleen maar mogten onstukken byten, en dus alleen het binnenste na de Maag senden, en het vlies laten vallen. Ik hebbe veel malen myne gedagten laten gaan, op de groote en starke schaaren, waar mede de kreeften sijn versien, als niet konnende beseffenGa naar voetnoot82, tot wat eynde deselve gemaakt waren, maar siende nu de werktuygen van de Garnaaden, en die t'huys brengende, om haar aas daar mede te vangenGa naar voetnoot83, konnen wy ons nu voldoenGa naar voetnoot84, namentlijk, om daar door mede haar aas, datze konnen bekomen, niet alleen vast te houden, maar ook ontstukken te nypen, en dan aan haar mond te brengen. Ga naar margenoot+Sien wy nu dat de Garnaaden haare Eyeren onder aan hare lighamen niet geplaatst hebben, of daar werden weder andere Eyeren in hare lighamen gemaakt, wie isser die sal naspeuren, hoe menigmaal yder Garnaad in een Jaar jongen voortbrengt? Ik hebbe noyt myn selven konnen versekeren, dat ik eenige Mannelijke Garnaaden hebbe gevonden, hoe onvermoeylijk ik voor desen veel malen na het Mannelijk zaad gesogt hebbe, en hoe ik meer de Garnaaden ondersogt heb, hoe ik meer en meer mijn selven inbeeldGa naar voetnoot85, dat 'er geen Mannelijke Garnaaden zijn, en by gevolg geen versamelingGa naar voetnoot86 is, over een komende, met tweederley zoort van kleyne vliegende Dierkens, by my voor desen ontdektGa naar voetnoot87. Wij weten dat onse Zee Vissers, wanneerze in Zee vaaren om te vissen, veeltijds van de grootste Garnaaden aan den hoekGa naar voetnoot88 slaan, om daar mede Vis te vangen, uyt welk doen wy ons hebben ingebeeldGa naar voetnoot89, dat de Garnaaden selden diep in Zee loopen, om van de groote Visschen niet verslonden te werden: dit soo sijnde, hebbe ik voor desen my verwondert, dat daar de Garnaaden alle groote Visschen haar Aas is, hoe nog soo veel Garnaad te koop werd gebragt, ja soodanig, dat verscheyde Menschen in de groote Steden van ons Land, haar kost winnen met het verkoopen van de Garnaaden, behalven de Menschen dieze in Zee vangen. Maar vast gestelt zijnGa naar voetnoot90, als hier vooren is geseyt, dat alle de Garnaaden veel maal in een Jaar jongen voortbrengen, en yder maal een over groot getal, so konnen wy ons voldoenGa naar voetnoot91. | |||||||
As I detected no grains of roe in the stomachs of the shrimps, I wondered whether the shrimps, when they come across the grains of roe of fishes, might only bite the said particles to pieces, and therefore send only the inner parts to the stomach and drop the membrane. I often thought about the big and strong claws with which lobsters are furnished, because I did not understand for what purpose they had been made, but when I now saw the organs of the shrimps and realized that they serve to catch their prey with them, we can now explain it satisfactorily, viz. in order not only to hold the prey they can catch, but also to pinch it to pieces and then bring it to their mouths. Ga naar margenoot+If we now see that as soon as the shrimps have placed their eggs on the underside of their bodies, other eggs are produced again in their bodies, who small investigate how many times in a year each shrimp produces young ones? I have never be able to gain certainty that I found any male shrimps, however indefatigably I often sought previously for the male sperm, and the more I examined the shrimps, the more I am inclined to think that there are no male shrimps, and consequently there is no copulation, in which they resemble two kinds of small flying animalcules previously discovered by meGa naar voetnoot32. We know that our sea-fishermen, when they go to sea for fishing, often put the biggest shrimps on the hooks in order to catch fish with them, from which we have concluded that shrimps rarely move at great depths in the sea, in order not to be swallowed by the big fishes. This being so, I have previously been astonished that, since shrimps form the food of all big fishes, still such big quantities of shrimps are offered for sale, nay, even so much so that several people in the big towns of our country make their living by selling shrimps, apart from the people who catch them in the sea. But if we assume, as said above, that all shrimps produce young ones many times a year, and each time an extremely large number, we may be satisfied with this explanation. | |||||||
Ga naar margenoot+Ik hadde ook noyt gedagt, dat de Garnaaden soo veel Schulp-visjens, en andere Visjens, souden verslonden hebben, als ik heb waargenomen: maar als wy ons te binnen brengen, dat aan onse Zee stranden, geen de minste gewas op de gront van de Zee is, dat tot spijs van de Garnaaden kan verstrekken; soo moet volgen, dat de eene Vis van den anderen niet alleen moet leven, maar ook vanGa naar voetnoot92 groot werden. Ga naar margenoot+Staan de Geleerde van onse Eeuw als verbaast, over de wonderlijke en onbegrijpelijke volmaaktheid, daar uyt ons Oog bestaat, soo mogen we ook wel verbaast staan, over het toestelGa naar voetnoot93 van zoo een gering schepsel, als de Garnaad in 't Oog van meest al de Werelt is, want het volmaakte toestel, dat in yder van onse Oogen is, moeten wy oordeelen, dat in yder gesigtGa naar voetnoot94 van de Garnaaden niet minder is, en yder van dat deel dat wy een Oog noemen, heeft wel twee maal soo veel gesigten, als inGa naar margenoot+ fig. 2. ofte 3. zyn aangewesen. Ik hebbe in een van mijne Brieven geseyt, dat schoon een Vlieg eenige duysent gesigten heeft, dat dan selven een voorwerp niet veel maal komt te sien, als by voorbeeld, wy sijn met twee Oogen begaaft, en sien door beyde de Oogen maar een voorwerp, om dat onse gesigt zenuwen als in een punct versamelen, en soo gaat het insgelijks toe, stel ik vastGa naar voetnoot95, met alle de gesigten van de Garnaaden. Hier heeft UE. Hoog Edele Wel geboore Heer, mijne geringe aanteekeningen, die ik in het voorleden Jaar hebbe gedaan, en van dit loopende Jaar, soo hier als daar, myne verdere waarnemingen hebbe in gelast. Ik wil hoopen, dat in de selve eenige zaaken sullen gevonden werden, waar in een behagen sult vinden, en sal onder des blyven, enzGa naar voetnoot96.
A. van Leeuwenhoek. | |||||||
Ga naar margenoot+I also should never have thought that shrimps should have devoured so many little shell-fishes and other little fishes as I have observed. But if we recall that on our sea-shores there are no plants at all on the bottom of the sea which may serve as food for the shrimps, it must follow that one fish must not only feed on the other, but also grow thereon. Ga naar margenoot+If the scholars of this age are amazed at the strange and incredible perfection of our eye, we may also be amazed at the constitution of such a humble creature as the shrimp is in the eyes of practically the whole world, for we cannot but think that the perfect organ that is in the eyes of everyone of us must not be inferior in any of the facets of the shrimps, and each of those parts we call an eye has at least twice asGa naar margenoot+ many facets as are shown in Fig. 2 or Fig. 3. I have said in one of my letters that although a fly has several thousand facets, it does not see an object many times, just as, for instance, we are endowed with two eyes and see only one object through our two eyes, because our optic nerves as it were unite in one point; and I am firmly convinced that the same happens with all the facets of the shrimps. Here, Your Honour, you have my modest notes, which I made last year, while in the current year I inserted here and there my further observations. I hope you will find therein some matters that give you pleasure, and remain meanwhile, etcGa naar voetnoot33.
A. van Leeuwenhoek. |
|