Oeuvres complètes. Tome VI. Correspondance 1666-1669

[p. 429]

N^o 1733.
H. Oldenburg.
Appendice I an No. 1732.

Cette pièce a été publiée dans les Philos. Trans., No. 46 du 12 avril 1669 (V. st.).

A Summary Account
of the Laws of Motion, communicated by Mr. Christian Hugens in a Letter¹⁾ to the Royal Society, and since printed in French in the Iournal des Scavans of March 18. 1669 St. n.

Before these Rules of Motion be here deliver'd, 't is necessary to preface something, whereby the worthy Author of them may receive what is unquestionably due to him, yet without derogating from others, with whom in substance he agreeth. But, forasmuch as this Subject is of that nature, that all Philosophy and generally all Learn'd men are therein concern'd, it will be most proper, to publish these Rules, as well as we did those of D. Wallis and D. Wren (Number 43)²⁾ in the Language of the Learn'd, together with some Historicall passages relating thereto: Which we now doe, as follows.

Cum novissimis mensibus nonnulli e Societate Regia in publico ejusdem Consessu³⁾ enixius urgerent, ut gravissimum illud de Regulis Motus Argumentum, non semel inter Jpsos antehac agitatum, sed, pluribus aliis intercurrentibus rebus, nunquam, uti par erat, discussum expensumve, tandem aliquando Examini rigido subjectum consiceretur; Visum equidem fuit Illustrissimo isti Caetui decernere, ut quotquot e Sociis suis indagandae Motus indoli prae caeteris incubuissent, rogarentur, ut sua in rem illam Meditata et Inventa depromere, simul et ea, quae ab aliis Viris praecellentibus, Galilaeo⁴⁾ puta, Cartesio⁵⁾, Honorato Fabri⁶⁾, Ioachimo Iungio⁷⁾, Petro Borrelli⁸⁾, aliisque, de argumento isto

1) Consultez la Lettre N^o. 1693.

2) Consultez les Lettres N^os. 1696 et 1704.

3) Consultez les séances de la Société Royale du 22 octobre et du 12 novembre 1668 (V. st.).

4) Consultez les ouvrages cités dans la Lettre N^o. 1716, note 1.

5) Consultez ses Principia Philosophiae, pars secunda (voir la Lettre N^o. 3^g, note 4. Supplément du Tome II).

6) Consultez ses Dialogi Physici II et III, de Vi Percussionis et Motu (voir la Lettre N^o. 789, note 6).

7) Voir l'ouvrage
Jo. Jungius, Phoronomia sive doctrina de motu Locali. Ed H. Sivers. 1688.

8) H. Oldenbourg se trompe probablement quant au nom de l'auteur, et veut indiquer l'italien Giovanni Alfonso Borelli, qui a écrit l'ouvrage de la Lettre N^o. 1575, note 4.

[p. 430]

fuerant excogitata, congerere & procurare vellent; eo scilicet fine, ut consultis hoc pacto collatisque omnium sententiis, illa dehinc Theoria, quae cum Observationibus et Experimentis, debitâ cura et side crebro peractis, quam maxime congrueret, Civitate philosophica suo Iure donaretur.

Edito hoc celeusmate, incitati protinus e dicta Societate fuerunt, inprimis Christianus Hugenius, Iohannes Wallisius, Christophorus Wrennus, ut suas de Motu Hypotheses et Regulas, quibus condendis aliquamdiu insudassent, maturare atque expedire satagerent. Factum hinc, ut selectus ille Virorum praestantissimorum Trias, post paucarum septimanarum spatium, Theorias suas, eleganter compendifactas, tantum non certatim transmitterent, Regiaeque Societatis super iis sententiam exquirerent. Primus omnium D. Wallisius, sua de Motibus aestimandis Principia, literis d. 15. Novembris 1668. datis, ejusdemque mensis die 29. traditis et praelectis, communicavit⁹⁾. Mox eum excepit D. Christophorus Wren, qui Naturae Legem de Collisione Corporum, proximo mense Decembri, ejusque die 17. eidem Societati publice exhiberi cuvarit¹⁰⁾: quae in mandatis mox dedit (prae-habito tamen utriusque hujus Authoris consensu) ut ad commodiorem horum Scriptorum communicationem, disussionemque diffusiorem, res tota typis mandaretur.

Haec dum apud Nos geruntur, Ecce adfert Nobis tabellarius d. 4. Januarij insequentis (St. Angl.). Domini Hugenii literas¹¹⁾ ejusdem Mensis die 5. (at St. nov.) exaratas, ejusque Scripti, de Motu Corporum ex mutuo impulsu, priores Regulas quatuor, una cum demonstrationibus, continentes. Habebam ego in promptu Theoriae Wrennianae Apographum, idque actutum eodem plane die sic favente Tabellione publico, D. Hugenio, redhostimenti vice, remittebam¹²⁾, dilata interim literarum Hugenianarum (quibus tale quid includi, ob molem, et antegressum Authoris promissum, suspicabar) resignatione, donec ferret occasio Nobilissimum et Sapientissimum Regiae Societatis Praesidem, Dominum Vice-Comitem Brouncker, compellandi. Quo facto, amborumque Regulis in modo dicta Societate collatis, mirus confestim in utroque consensus effulsit; id quod insignem in nobis lubentiam pariebat, utrumque hoc Scriptum praelo nostro committendi¹³⁾. Nihil hic nobis deerat a parte Hugenii, quam ejus consensus; absque quo fas nequaquam judicabamus, ipsius Inventum, maxime cum illud haud integrum eo tempore nobis dedisset, in lucem emittere. Curae interim nobis erat, scriptum Ipsius publicis Regiae Societatis monumentis inserendi; simul &

9) Voir la Lettre N^o. 1704.

10) Voir la Lettre N^o. 1696.

11) Voir la Lettre N^o. 1692.

12) Voir la Lettre N^o. 1695.

13) Les deux pièces de J. Wallis et de Chr. Wren furent publiées dans le N^o. 43 des Philosophical Transactions du 11 janvier 1668/69 (V. st.).

[p. 431]

Authori¹⁴⁾ d. 11. Januar. solennes pro cordata illa communicatione gratias reponendi; additâ dehinc (die scil. 4. Februarii¹⁵⁾ sollicitâ commonefactione, ut suam hanc Theoriam vel Parisiis (quod proclive erat factu in Eruditorum, ut vocant, Diario¹⁶⁾) vel hic Londini in Adversariis Philosophicis, inprimendam curaret, vel saltem permitteret. Quibus expeditis litteris paulo post secundas¹⁷⁾ accepimus ab Hugenio, scripti Wrenniani de hoc argumento recte traditi mentionem facientes, nil tamen quicquam de suimet scripti Editione, vel Parisiis vel Londini paranda, commemorantes.

Unde liquere omnino autumem, ipsum sibi defuisse Hugenium in illa publicatione maturanda; quin imo occasionem dedisse procrastinando, ut laudatus Dominus Wren, pro ingenii sui sagacitate geminam omnino Theoriam eruens, in gloriae, huic Speculationi debitae, partem jure veniret; cum extra omne sit dubium, neutrum horum Theoriae illius quicquam, priusquam Scripta eorum simul comparerent, rescivisse ab altero, sed utrumque, propriâ ingenii faecunditate, pulchellam hanc sobolem enixum fuisse.

Solvit equidem Hugenius, ante aliquot jam annos, Londini cum ageret¹⁸⁾, illos de Motu Casus qui ipsi tunc proponebantur; luculento sane argumento, eum jam tum exploratas habuisse Regulas, quarum id evidentià praestaret. At non affirmabit ipse, cuiquam se Anglorum suae Theoriae quicquam aperuisse; quin fateri tenetur, se ab eorum nonnullis ad communicationem ejus sollicitatum, nec tamen unquam, nisi nuperrime, ad id faciendum pertractum fuisse.

His itaque veritati et Iustitiae litatis, ipsas jam Hugenii Regulas sermone Latino in ampliorem Eruditorum usum, sie donamus.

14) Voir la Lettre N^o. 1698.

15) Voir la Lettre N^o. 1702.

16) C'est-à-dire le Journal des Sçavans, où Huygens en esset publia ses règles. Consultez la pièce N^o. 1716.

17) Voir la Lettre N^o. 1700.

18) En 1661. Consultez la Lettre N^o. 1716.