Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2879. 1636 december 12. Aan Willem de Groot¹.

Frater optime,

Die mensis hujus octavo literas accepi tuas, quas 18 Novembris² dedisti.

Brandanus³ et moribus et moderatis sententiis mirum in modum se mihi probat. Non desinam ea moliri, quae ad pacem christianorum pertinent et, ut nihil perficiam, juvabit vel immori tam pio voto. A controversiis populi captum superantibus abstinemus; tradimus et quae christianorum semper fuere communia. Pietatem urgemus, ut necessariam.

De Corselii⁴ labore in vertendis iis, quae pro Veritate Religionis Christianae⁵ laboravimus jam audieram: gaudebo et videre. Oxoniae edita sunt nostra sacra⁶ tantum. De reddendis typographico praelo caeteris cogitemus, ne risum praebeamus eos ornando, a quibus omni modo male tractati sumus.

De libro illo, quo terra quiescere non sinitur⁷, Vestaeque ei nomen invidetur, scripsit ad me D. Vossius⁸.

Salmasius⁹ Diepae diu retentus est ventis adversantibus partim et quia idoneae ad tutelam naves deerant. Ubi venerit, poterit comiter interpellari. Nam illud Barnabae¹⁰ ipsius habui beneficio. Ab ipso acceptum ab ipso recipiam, ubi erit commodum. Mea ad Novum Testamentum¹¹ describit Brandanus, Historiam¹² Didericus¹³.

Anthologia¹⁴ edi potest, ubi ea invenerimus, quae pulchram editionem facere possunt, qua de re scribo ad Vossium. Quod mihi temporis a negotiis vacuum

1 Gedrukt Epist., p. 863. Antw. op no. 2844; beantw. dd. 1 januari 1637 (dl. VIII).

2 No. 2844.

3 Brandan Dätri, Grotius' nieuwe huispredikant; zie no. 2606, p. 167 n. 3.

4 De uitgave der Epist., voor deze brief onze enige bron, heeft abusievelijk Cordesius: niet Jean de Cordes, doch Etienne de Courcelles heeft de vertaling gemaakt. Men zie De Courcelles' brieven van 2 december 1628 (no. 1345; dl. III, p. 425) en van 5 november 1636 (no. 2826); men zie ook no. 2844 van Willem de Groot en Ter Meulen-Diermanse, no. 1060 rem. 1.

5 Sensvs librorum sex, qvos pro veritate religionis Christianae Batavice scripsit Hugo Grotius. Lvgdvni Batavorvm, Ex Officina Iohannis Maire MDCXXVII; zie Ter Meulen-Diermanse, no. 944. De titel van de vertaling luidt: Traicté de la verité de la religion chrestienne, Par Hvgves Grotivs. Traduit du Latin de l'aucteur. A Amsterdam, Chez Iean Blaev, MDCXXXVI.

6 Vgl. hierover no. 2812, p. 461 en n. 6 aldaar.

7 Philolai sive dissertationis de vero systemate mundi libri IV, dat in 1639 bij Blaev te Amsterdam het licht zag; Philolaus is een pseudoniem van de astronoom Ismaël Boulliau.

8 No. 2860.

9 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise, hoogleraar in Leiden; hij bevond zich met verlof in zijn vaderland.

10 Voor de zg. brief van Barnabas zie men V, p. 132 n. 5.

11 Zie betreffende Grotius' Annotationes in Novum Testamentum no. 2610, p. 172 n. 1.

12 Hvgonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis. Amstelaedami, Ex Typographejo Joannis Blaev. MDCLVII.

13 Grotius' jongste zoon.

14 Zie voor de Anthologia VI no. 2407, p. 426 n. 7.

[p. 568]

est Gothicis, id autem est Suediae, antiquitatibus¹ impertio. Verti Latine, quod tibi dictum sit, Gothica et Vandalica Procopii²: emendatoria et auctiora ex manuscriptis duobus regiae bibliothecae; uno Vaticano, cujus ad me missa sunt excerpta.

Quae Graswinckelius³ pro libertate maris⁴ scribet, avebo, ubi prodierint, videre, ut unus e vulgo, non ut maris liberi defensor, non ut illi controversiae immixtus, quae ad me ultra jam nihil pertinet. Non memini quis fuerim, quando nec illi, de quibus optime sum meritus, mei, nisi ut noceant, meminerunt.

Petro nostro⁵ rogo, ut non hortator tantum sis, sed et viae monstrator. Formulas omnes diligenter sua manu describat. Legat nostra, quae vertit⁶, et Mandata consessuum iuridicorum⁷ et Merulam, qui ea digessit, et Classes Oldendorpii⁸. Romanam proprie jurisprudentiam nolo credat aliunde se quam ex Cujacio⁹ haurire posse. Quae vero usus habet, res judicatae docent.

De foedere, quale scribis, Gallos Britannosque inter nihil comperi. Sunt tamen quae suspicari liceat. Uxori tuae¹⁰ felix puerperium: tibi ipsique auctam domum gratulor.

Causam Oudartii¹¹, quam olim¹² tibi commendavi, rogo et ipsi D. Reigersbergio¹³ explices, ad quem ea de re scripsi¹⁴.

1 Historia Gotthorvm, Vandalorvm, & Langobardorvm: Ab Hvgone Grotio partim versa, partim in ordinem digesta. Praemissa sunt ejusdem prolegomena, eerst na Grotius' dood verschenen. Zie no. 2734, p. 355 en n. 2 aldaar.

2 Zie no. 2734, p. 354 en n. 7 aldaar.

3 Theodoricus (Dirck) Graswinckel.

4 Zie no. 2588, p. 143 en n. 2 aldaar.

5 Grotius' tweede zoon Pieter, die voor zijn studie in het vaderland verbleef.

6 Pieter had de vertaling onder handen van Grotius' Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd van 1631. Zie Ter Meulen-Diermanse, no. 757.

7 Synopsis Praxeos Civilis, ofte Maniere van procederen in de Provintiën van Hollandt, Zeelandt en West-Vrieslandt, belangende Civile zaken. Getrouwelijk en met neerstigheit bij een vergadert uit alle Ordonnantien, Privilegien, Instructien, Missiven, Acten, Apostillen etc.... tot dien einde in de honderd jaaren herwaarde by de Hooge Overheid, of van wegen de zelve uitgegeven: alles met Civile en Canonyke Rechten, nevens der Rechtsgeleerden zoo nieuwe als oude meeningen bevestigd. Over Paulus van Merle - Merula - zie men IV, p. 7 n. 13.

8 Actionvm Forensivm Progymnasmata, interpretatio item, complectens uniuersi iuris cognitionem: quid cuique uel agendo persequi, uel excipiendo defendere liceat, ex bono & aequo. In Classes septem distincta, ob commodiorem usum: postremò recognita & locupletata per D. Ioannem Oldendorpivm. Apvd Seb. Gryphivm Lvgdvni, 1551. Johann Oldendorp (± 1480-1567), Duits jurist, wordt wel beschouwd als een voorloper van Grotius.

9 Iacobi Cviacii Ivrisconsvlti Opera, qvae de Ivre fecit, et edi volvit. Ab ipso Auctore postremùm recognita & libris quibusdam aucta. In Tomos quatuor distincta .... Additi sunt Indices quinque omnium copiosissimi. Caetera, quae alivnde ex eivs recitationibvs stvdiosorum diligentia variè exceptis, publicè hactenus exposita sunt, aut posthac exponentur, Auctor pro suis non agnouit; quin & edi prohibuit. Nvnc denvo ac tertio post accvratam diligentemque recognitionem, ab innumeris, quibus scatebant, mendis, repurgata ac restituta. Francofvrti Typis Wechelianis, apud Danielem & Dauidem Aubrios, & Clementem Schleichium. M.DC.XXIII. Over Jacques Cujas zie men V, p. 234 n. 3.

10 Alida Graswinckel; zij had op 18 november het leven geschonken aan een dochter Françoise.

11 Over Robert Oudart uit Hamburg zie VI, p. 364 n. 8.

12 In een blijkbaar verloren geraakte brief.

13 Nicolaes van Reigersberch.

14 In een blijkbaar verloren geraakte brief.

[p. 569]

Vale cum tua, tuis nostrisque.

Tuus toto animo frater
H. Grotius.

12 Decembris 1636.