Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2425. 1636 januari 4. Aan A. Oxenstierna⁸.

Excellentissime Domine,

Cum nuper in parlamentum rex⁹ edicta ferret nummaria¹⁰, ex quibus sub hoc quidem parlamento tantum se pecuniae facturos quantum postremis scripsi

8 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 206; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 137.

9 Lodewijk XIII van Frankrijk.

10 Vgl. no. 2403, p. 421.

[p. 451]

literis¹, ex omni autem Gallia ad viginti et quinque milliones sperant additis iis, quae refundere cogentur aerarii hirudines, Hieronymus Bignonius² regius advocatus, orationem habuit celebratissimam³, qua ita ostendit parendum regi et necessitati parenti, ut interim quam noxiae sint publico illae dignitatum nundinae non taceret. Nam neque sine populi injuria exerceri munera caro emta et idoneos militiae homines ad alia avocari⁴: labare et Galliae famam apud externos, ut ad ea redactae quae ultimis periculis ultima adhiberi solent. Initium in immensum excreturo malo Franciscum Primum⁵ fecisse adeo jam tunc aversante Deo susceptos ex reductis inde pecuniis conatus, ut ab illis nihil reliquum Gallia habeat praeter luctus et imminuti imperii memoriam.

Haec tam libere dicta rex indoluit, ideo quod audirent haec qui eo venerant multi, inter quos et ducis Caroli⁶ uxor⁷. Fruitur tamen Bignonius praestiti officii conscientia, quanquam a rege voce cancellarii⁸ reprehensus. At primus parlamenti praeses⁹ et blandiente oratione et rerum odiosarum silentio, quantum parlamentariis displicuit, tantum apud regem inivit gratiae, ut ad eas, quas habet dignitates praefecturam urbis Parisiensis et cancellariatum equestrium regis societatum adiunxerit.

At parlamenti classes aliae se cum rex venit non convocatas queruntur; omnes vero de edictis, quae nec lecta nec audita ad regis nutum probarunt, de iis jam introspectis querelas ad regem meditantur. Quia ipsa edicta ejus generis publicari non solent, rerum contentatarum indiculum mitto.

Ad Sanctichaumontium¹⁰ trajici pecunias audio. Venerunt in hanc urbem ex Italia Bellevrius¹¹, ex Germania Feuquerius¹² et Lagrangius¹³ consilia collaturi.

De Maguntiaco, Hanovia, Hagenovia, Colmaria sicut certi habeo nihil, ita pejora metuo. Illud dolet, quod Suedi militis circa illa loca agentis licentiam incusant Galli, ut infestam sibi non minus quam ullam hostium vim.

Cardinalis Riceliacus majorem indies diligentiam custodiendae saluti suae adhibet jamque et carrucam loricavit inter coria, quibus ambitur interjectis e ferro laminis, quae transitum globis impediant.

Dux Bulionaeus¹⁴, quem jam pontificium et pontificii credunt et reformati, etiam disputatione in vulgus eunte, quasi quae inter principem Arausionensem¹⁵ et ipsum intercesserit, huc dicitur venturus, sive ut de Sedano regi tradendo transigat, quod reformati metuunt, sive ut purget se de captivis Hispanis, qui

1 No. 2413.

2 Jérôme Bignon; zie over hem III, p. 154 n. 5.

3 Vgl. no. 2421.

4 De editie der Epist. heeft de lezing ‘evocari’.

5 Frans I (1515-1547; geb. 1494).

6 Karel IV, hertog van Lotharingen.

7 Nicole van Lotharingen; zie over haar no. 2421, p. 444 n. 8.

8 Pierre Séguier, sedert 11 december 1635 kanselier.

9 Nicolas Le Jay; zie III, p. 123 en IV, p. 289.

10 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont, gezant van Lodewijk XIII bij Axel Oxenstierna in Duitsland.

11 Pomponne de Bellièvre; zie no. 2423, p. 449 en n. 11 aldaar.

12 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

13 Jacques de Loys de La Grange aux Ormes.

14 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon; zie no. 2322, p. 295 n. 16.

15 Frederik Hendrik.

[p. 452]

nuper Trajecto ad Mosam evasere¹, quod ipsius culpa factum hic dicitur, quia, inde cum abiret, mandata dederat, quibus severiorem illorum custodiam inhibebat.

Polonos Romae laborantes, ut cum pace pontificis² regi suo³ liceat cum palatina⁴ conjugium facere, multum adjuvant Galli.

Mitto Marini⁵ literas, qui, si quid magni per Italiam sperat, vereor, ne fallatur.

Gallicarum ad Rhenum copiarum apud Tullos pars maxima est. Gallasius⁶ ipse trans Rhenum agere creditur, sed relictis satis multis, qui cisrhenanam possessionem Gallis interturbent.

Haec vix scripseram, cum venit ad me Britannicus legatus,⁷ cui video spem aliquam datam componendi illud electorale negotium, quod cum Gallia controversum ei erat. Perscriptum ipsi fuerat induciarum Batavicarum moram in sola Brasilia esse; id pecunia posse sanari.

Misi ad Heufdii cognatum⁸ de pecunia; ait se melius quam antehac sperare. Ego eos, qui aerarium regunt, video diem de die ducere nihilque nobis dare praeter bonas spes et forte pecuniae particulas, de cetero re tota pendente ab ipsorum arbitrio. Studii in res nostras signa non video. Siquid praestant, metu praestant nec longius quam metus durat.

Iam nunc a Vienna literas video, quae nihil magni nuntiant, nisi scriptum ad Piccolominium⁹, ut terris Neoburgici¹⁰ parcat. Et mitti ad electores¹¹ qui captent suffragia.

Ex Italia literae nos docent Gallorum sociorumque exercitum in Lomiliana terra agere, tantum ut inde alimenta habeant, ea ubi defecerint, propositum in Novariensem agrum ire, qua parte Olegium est. Crequiaco¹² cohortes ex Languedocia duas advenisse; exspectari e Delphinatu et Provincia tres alias; Mediolanensibus sua quoque exspectari auxilia ex Hispania et e Germania per Helveticas Alpes; nihil tamen ante ver agi posse validis ibi oppidis nec capi facilibus, nisi justa obsidione. Additur et Parmensem¹³ spe Sabromati et Sabaudum¹⁴ spe recuperandi Pigneroli lactari, ut a Gallica amicitia discedant; et esse Genuae principis Carignani¹⁵ uxorem¹⁶ paratam itineri in Hispaniam. Ab Hispanis miti-

1 Vgl. no. 2361, p. 353.

2 Urbanus VIII.

3 Wladislas VII (IV).

4 Elisabeth, oudste dochter van de in 1632 overleden Winterkoning, Frederik V van de Palts; het huwelijk met de Poolse koning heeft geen doorgang gevonden.

5 Over Charles Marin of Marini zie V, p. 436 n. 4.

6 Matthias, graaf Gallas, bevelhebber in het leger van Ferdinand II.

7 Burggraaf John Scudamore.

8 Johan Heufft was bankier te Parijs en zaakgelastigde zowel van Zweden als van Frankrijk; zijn - gelijknamige - verwant is de in no. 2250 genoemde; zie aldaar, p. 186 en n. 1.

9 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini, hertog van Amalfi.

10 Paltsgraaf Wolfgang Wilhelm, hertog van Neuburg en Jülich-Berg.

11 Zie no. 2382, p. 381 n. 13.

12 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

13 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

14 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

15 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

16 Marie de Bourbon, gravin van Soissons (1606-1692).

[p. 453]

gari papae animum, parere ejus imperiis jusso Borgia¹. Eosdem nullam omittere curam retinendas ad insulas².

Post haec omnia, Excellentissime Domine, et hoc anno et secuturis felicia Tuae Sublimitati comprecor.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Gaspar de Borja y Velasco (1582-1645), kardinaal, aartsbisschop van Sevilla en Toledo; hij vertegenwoordigde de Spaanse koning bij de Romeinse Curie.

2 Ste. Marguerite en St. Honorat.

Lutetiae, 4 Ianuarii 1636 ex novo Calendario.

Literae reginae matris³ in solo scripta Hispanici juris satis ostendunt, quantum et ibi sit belli taedium⁴.

3 Maria de Medici.

4 Dit postscriptum ontbreekt in de editie der Epist.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.

In dorso: Praesent. Stralsundi, die 22 Jan. 1636.