Algemeen letterkundig lexicon

volta

Etym: It. draai, wending < Lat. volvere = ronddraaien.

Structurele grens tussen het octaaf en het sextet van een sonnet, formeel aangegeven door de rijmklanken en het rijmschema. De wending is eveneens zichtbaar in de inhoud. Vaak is bijv. het octaaf algemeen, terwijl het sextet concreter is en een toepassing insluit. Het octaaf kan een subjectief gevoelen uitdrukken en het sextet een objectivering ervan, of omgekeerd. Deze tweevoudigheid manifesteert zich niet zelden in de vorm van een vergelijking of tegenstelling.

Zo bevat het sonnet 'Sonate' van M. Nijhoff (Verzamelde gedichten, 1995, p. 23) in het octaaf de beschrijving van een situatie, terwijl in het sextet een jij-figuur wordt aangesproken.

De volta kan zich ook bevinden na het derde kwatrijn, zoals bij het Shakespeareaans sonnet.

Synoniemen: chute, keer, val, wending.

Lit: K. Dunkelberg, 'The structure of the double volta in Nijhoff 's experimental sonnets' in Dutch crossing (1990) 412, p. 23-34.

volrijm

volumen zie boekrol