Oeuvres complètes. Tome II. Correspondance 1657-1659

[p. 498]

N^o 676.
Christiaan Huygens à J. Hevelius.
17 octobre 1659.

La minute et la copie se trouvent à Leiden, coll. Huygens.
Hevelius répondit par sa lettre du 13 juillet 1660.

Sommaire:
Exemplaren nae Amsterdam gesonden. Een voor Noyers. Parelia wat ic weten wonde, bedancken non immodeste reprehendi modestiae terminos. Nova Stella. Send met dese schepen. Systema, dat de figuren niet net en syn gelyck de sijne. Dat hy sien sal hoe sijn observatien overeenkomen met de mijne. van de comes. Muller beloofden de exemplaren mede te nemen, maar was niet te vinden. Brunetti. Horologium. Excusa quod non ante rescripsi.

Amplissimo Clarissimoque Viro Domino Johanni Hevelio Christianus Hugenius S. 17 Oct. 1659.

Ante mensem unum atque alterum salutem ad me tuo nomine gratissimam pertulit Mullerius¹⁾ bibliopola, qui cum brevi se isthuc reversurum diceret, gaudebam eam occasionem mihi obtigisse mittendi ad te libelli mei de Saturni Systemate, qui tunc non totus adhuc excusus erat. Verum cum exemplaria illi tradenda Amstelodamum misissem, nescio qua causa aut errore neque apud Blauium ubi se futurum dixerat neque alibi usquam reperiri potuit. Ab eo tempore haec nunc prima opportunitas oblata est, navibus nonnullis unà cum classe nostra vela daturis quae Gedanum usque perrecturae dicuntur. Tria exemplaria mitto, quorum rogo ut unum tradatur Domino des Noyers, qui Serenissimae Reginae a Secretis est, quemque Bullialdus noster ait²⁾ esse virum cruditissimum et, ideoque ut hoc abs te peterem mihi author fuit. Alterum Clarissimo Eichstadio vel cui voles imperties. Libellum videbis non ea elegantia qua tui sunt excusum nec figuras pari arte caelatas, quisnam enim in his te aequiparare queat. de conjectura autem mea quid sententiae laturus sis libenter intelligam neque propterea iniquiorem te judicem verebor quod à te dissentiam. Satis enim candor tuus ac sinceritas mihi perspecta est, sumque mihi conscius in contradicendo eum modum tenuisse, quem et alios si qui mihi adversabuntur insistere cupiam. Observationes tuas circa comitem Saturni quarum mihi pridem copiam³⁾ fecisti, non male cum meis convenire invenies, quanquam illud demiror qui die 20 Aprilis 1657 illum conspicere potueris, adeo quippe Saturno vicinum. Quod si tamen revera tunc tibi apparuit, etiam nunc hujusce anni observationibus mirabiles illius excursus supra atque infra Saturnum proculdubio animadvertisti, quibus hypothesis mea non parum affirmatur. Quod maculas in Sole observasti quo tempore nullas extitisse putaveram apparet quanto diligentior

1) Voir la Lettre N^o. 644, note 11.

2) Voir la Lettre N^o. 654.

3) Voir la Lettre N^o. 540.

[p. 499]

me sis phaenomenωn coelestium contemplator, atque hic certe longe me tibi concedere fateor. quid autem causae censes cur nunc tam rarae proveniant prae ut olim cum primum conspici coeptae? nam et hoc anno proximo eadem infrequentia fuit.

De pareliorum descriptione et pictura luculentissima⁴⁾ qua me beasti permagnam gratiam habeo Sed unum hoc in illa expressum optassem, nunquid videlicet aequalis omnium solium ab horizonte distantia fuerit atque ita ut bini qui à vero sole remotissimi erant à tergo essent tres alios soles intuentibus, tum etiam an corona illa coloribus insignita fuerit circiter 45 graduum diametro quae omnino ita se habuisse arbitror, quemadmodum et in observatione Romae habita anno 1629, de qua egerunt Gassendus⁵⁾ Cartesiusque⁶⁾. Si quid ergo quod huc pertineat postea accepisti id quaeso eadem liberalitate qua caetera mecum communica. Mitto una cum his, ignosce autem quod non citius, Hodiernae Systema⁷⁾, quod te inspicere velle significasti. Hoc verò ubi commode poterit remitti mihi velim, quoniam aliud exemplum hîc nullum extat.

Scribe quaeso qui processerit horologij tui fabrica siquidem diversam à nostra te excogitasse scripsisti; quae tamen non multum diversa erit si perpendiculum ex filo aut funiculo ut nostra liberè suspensum habeat, si vero non habuerit vix puto ex voto succedere posse. Fortasse autem ad haec animum advertere tibi non vacavit, majora ac magis ardua-molienti; Audivi enim, primum ex Domino Brunettio elegantissimo juvene, quem diligenter de studijs tuis interrogavi, deinde ex Bullialdo⁸⁾ quoque, accuratissima instrumenta non exiguo impendio te parasse ad fixarum imprimis observationes exactius peragendas, ac singularum loca perfecte definienda. Labor immensus at profecto supra quam dici potest Astronomiae utilis futurus tibique gloriosus. Quare ut alacriter pergas etiam atque etiam te adhortor aliaque omnia infra hoc studium ducas. Vale Vir Praestantissime Magnum Uraniae decus.

4) Voir les Lettres N^os. 541 et 542.

5) Phaenomenum rarum Romae observatum 20 Martij et ejus causarum explicatio per P. Gassendum. Amstelod. 1629. in-4^o.
Une nouvelle édition a pour titre:
Parhelia siue Soles quatuor Spurii, qui circa verum apparuerunt Romae. Anno mdcxxix.
Die xx Martij. Epistola P. Gassendi ad H. Renerium. in-4^o.

6) Dans ‘les Météores’. Voir la Lettre N^o. 5, note 7.

7) Le ‘Protei Coelestis Vertigines seu Saturni Systema.’ Voir la Lettre N^o. 360^a, note 2.

8) Voir la Lettre N^o. 674.